Новости за 13.09.2022

فغانستان کې د ښځو د تعلیم او کار د راتلونکې په اړه د فعالانو اندېښنې په زیاتېدو دي. په دې وېډیويي راپور کې په ملګرو ملتونو کې د یو شمېر فعالانو څرګندونې راخیستل شوې دي.

په زابل کې روغتیايي چارواکې وایې، په وروستیو ورځو کې یې د نس ناستې په سلګونه مثبتې پېښې ثبت کړي دي. د زابل ولایت د عامې روغتیا رئیس ډاکتر عبدالحکیم حکیمي د سه شنبې په ورځ ازادي راډیو ته وویل؛ دا پېښې په مرکز، سیوري، ترنک او ارغنداب ولسوالیو کې ثبت شوي دي. نوموړي وويل: "له درې ورځو راهېسې له بدمرغه د زابل د سیوري په بدین سیمه کې، د مرکز په ترنک کې او همدارنګه د ارغنداب په ملي خېلو او عراقو سیمو کې د شدیدې نس ناستې ګڼې پېښې رامنځ ته شوې چې تر اوسه د ثبت شویو ناروغانو شمېره نژدې اتو سوو ته رسیږي."... Читать дальше...

ناروې وایي، په افغانستان کې د طالبانو له واک ته رسېدو په څه باندې یوه کال کې د ښځو او نجونو وضعیت د ټکان ورکونکي تر حده خراب شوی دی. دا خبره په ملګرو ملتونو کې د ناروې استازې مونا یول Mona juul پرون په یوه خبري غونډه کې وکړه. نوموړې وويل: "یو کال وروسته له هغې چې طالبان په افغانستان کې واک ته رسېدلي، په دې هېواد کې د نجونو او ښځو وضعیت ډېر او په چټکۍ د ټکان ورکونکي ترحده خراب شوی دی. یوه غمجنه بېلګه یې دا ده چې، افغانستان د نړۍ یوازینی هېواد دی چې ښځې له زده کړو منع کوي. یوکال کېږي چې طالبانو ځوانې نجونې ښونځي ته نه‌دي پرېښي. Читать дальше...

په ټولنیزو رسنیو په ځانګړي ډول فېسبوک او ټویټر کې خلکو د طالبانو د حکومت د پوهنې د سرپرست وزیر د وروستیو څرګندونو په غبرګون کمپاین پيل کړی. دوی غوښتنه کړې چې د نجونو په وړاندې دې د ښوونځيو دروازې خلاصې شي. د افغانستان د بېلابېلو ولایتونو یو شمېر اوسېدونکو د طالبانو د پوهنې د سرپرست وزیر نورالله منیر د وروستیو څرکندونو په تړاو چې ویلي وو"افغان سپین ږیري نه‌غواړي له ۱۶ کلونو پورته لوڼې يې ښوونځيو ته لاړې شي" سخت غبرګون ښودلی دی. د دوی له ډلې ځینو يې د سې شنبې په ورځ ازادي راډيو ته وویل، دوی د... Читать дальше...

د ارمنستان صدارعظم نیکول پاشینیان ویلي چې ،په ګډه پوله يې له ارزبایجان سره د نښتې له امله ۴۹ سرتېري وژل شوي دي. په همدې حال کې نړیوالې ټولنې ددې دواړو هېوادونو ترمنځ سملاسي د نښتو د بندېدو غوښتنه کړې ده. دواړه هېوادونه په دې سیمه کې د وروستیو نښتو د پیل پړه پر یو بل اچوي. د اذربایجان دفاع وزارت ویلي چې په دغو بریدونو کې د اذربایجان پرسونل ته تلفات رسېدلي خو شمیریې نه‌دی ښودلی. د امریکا د بهرنیو چارو وزیر انتوني بلېنکن په یوه بیان کې ویلي چې، متحده ایالات د جګړې د سمدستي درېدو غوښتنه کوي او وایي، روان کړکېچ له پوځي لارې نه‌شي حل کېدلی. Читать дальше...

د ملګرو ملتونو د بشري حقونو ځانګړي استازي ریچرډ بینيټ ويلي چې په افغانستان کې د طالبانو ترواک لاندې حالات د امریت (استبدادیت) پر خوا روان دي. بینیټ چې د افغانستان د بشري حقونو په چارو کې د ملګرو ملتونو ځانګړی استازی دی، د سپتمبر په ۱۲مه یې په جینیوا کې د افغانستان په اړه د چمتو کړې راپور ځينې برخې وواندې کړي. هغه وویل: "د طالبانو لخوا د مېرمنو او د نجونو د حقونو تروړل، له مخالفینو او منتقیدونو څخه غچ اخیستل او د بیان د ازادۍ مخنیوی، د دې خبرې ښکارندويي کوي چې په افغانستان کې حالات د امریت طرف... Читать дальше...

ملګري ملتونه وایي، تېر کال په نړۍ کې شاوخوا پنځوس میلیونه وګړو په نوې یا عصري غلامۍ کې ژوند کاوه. د میدان وردګو ولایت اوسېدونکی لس کلن فیصل چې د خپلې کورنۍ لپاره د یوې مړۍ ډوډۍ د پیدا کولو لپاره له خپل پلار سره د میدان ښار په یوه لمنه کې خښتې وهي. دا یوازې فیصل نه دی چې په کم عمر یې شاقه کار ته مخه کړې، بلکې په افغانستان کې روان ناوړه اقتصادي وضعیت ډېرې کورنۍ دې ته اړ ایستلي چې په خپلو کم عمره ماشومانو درانه او شاقه کارونه وکړي. د ځینو راپورونو له مخې ان یو شمېر کورنۍ دې ته مجبوره شوې چې خپلې وړې لوڼې له وخته مخکې واده کړي. Читать дальше...

د بشري حقونو څار سازمان د جرمونو له نړیوالې محکمې غوښتي چې په افغانستان کې د شویو جنګي جرمونو په اړه خپلې څېړنې ژر پیل کړي. علي اصغر هغه څوک، چې د روان لمریز کال د ثور میاشتې په لومړی نېټه د مزار شریف د شیعه ګانو په یوه جومات په انتحاري حمله کې يې ورور ووژل شو. دی د طالبانو له حکومته دا تمه نه لري چې د ده د ورور وژونکي دې محکمې ته راکاږي، ځکه د علي اصغر په خبره طالبان په خپله د انتحاري بريد کوونکو کنډک لري او له داسې یوه حکومته د عدالت غوښتنه بې ځایه ده. خو دی د نړیوالې محکمی په څېر له نورو... Читать дальше...

د پښتون ژغورنې غورځنګ يو مخکښ او د پارليمان غړي علي وزیر په څلور واړو مقدمو کې ضمانتونه وشول. د هغه وکيل قادر خان وايي، هيله ده چې د علي وزير پر ضد د پخوان غوندې نورې مقدمې جوړې نه شي او هغه خوشې کړل شي. له قادر خان سره د مشال راډيو خبريال هارون باچا مرکه کړې او په سر کې يې ترې د سېپټمبر ۱۳مې عدالتي پرېکړې تفصيل غوښتی دی.

د ارمنستان او اذربایجان ترمنځ په پوله د نویو نښتو راپورونه ورکړل شوي دي. د راپورونو له مخې د ارمنستان او اذربایجان د سرحدي ځواکونو ترمنځ تېره شپه نوې نښتې رامنځته شوي دي. په ۲۰۲۰ کال د لانجمنې ناګورنو قره باغ د سیمې پر سر د دواړو هېوادونو ترمنځ د جګړې له پای ته رسېدو وروسته د ګډې پولې په اوږدو کې اکثره وختونه د نښتو راپورونه ورکړل شوي دي. د ارمنستان د دفاع وزارت نن وویل چې د اذربایجان ځواکونو تېره نیمه شپه د ګوریس، سوتک او جیرموک د ښارونو پر لور د ارمنستان د پوځ پر پوستو د توپونو او توغندویو په ګډون د درنو وسلو بریدونه وکړل. Читать дальше...

د افغانستان لپاره د اروپایي ټولنې استازی ټوماس نیکلاسون وایي، په افغانستان کې په زیاتېدونکي ډول له بشري حقونو څخه سرغړونې ډېرې د اندېښنې وړ دي. نیکلاسون پرون په جینواکې د ملګروملتونو د بشري حقونو شورا ته وویل: "په افغانستان کې له بشري حقونو او په دې هېواد کې د بشرپالنې له نړیوال قانون څخه سرغړونو موږ ډېر اندېښمن کړي یوو." د نیکلاسون په خبره حساب ورکول باید تضمین شوي او زیاته یې کړه چې طالبان تراوسه نه دي توانېدلي چې د خپلو کړو ژمنو یوه یې هم عملي کړي. په عین حال کې په جینیوا کې د امریکا د... Читать дальше...

د بخښنې نړیوال سازمان وايي، نړیواله ټولنه دې د افغانستان په اړه د ملګرو ملتونو د ځانګړي راپور ورکوونکي سپارښتنې عملي کړي. د بخښنې نړیوال سازمان وايي، طالبانو د دوحې هوکړه لیک نه دی عملی کړی او دغه شان يې د عمومي بخښنې فرمان ته هم غاړه نه ده ايښې. د دې نړیوال سازمان له لوري په یوه اعلامیه کې راغلي دي، چې په تېرو دولسو میاشتو کې په افغانستان د طالبانو تر واکمنۍ لاندې جبري ورکېدل، خلپسري نیول، له محاکمې پرته وژنې، په بېلابېلو ډولونو د پخوانیو افغان دفاعي او امنیتي ځواکونو انتقامي وژنې او له داعش... Читать дальше...

د اوکراین ولسمشر ولودمیر زلنسکي وایي، ځواکونو یې شاوخوا شپږ زره کیلو متره خاوره بېرته له روسي پوځیانو څخه نیولې ده. زلنسکي تېره شپه دا اعلان وروسته تر هغه وکړ چې سیمه کې یوه روسي چارواکي ویتالي ګنچیف هم ومنله چې اوکرایني ځواکونو د خارکییف په شمال کې هغه سیمې نیولي چې پخوا روسي پوځیانو سره وې. اوکرایني ځواکونو د روانې میاشت په سر کې د یرغلیزو عملیاتو له پیل را وروسته جګړه کې د پرمختګ خبره کړې ده. د اوکراین د وسله والو ځواکونو لوی درستیز وړمه ورځ وویل، دوی په خارکییف، لوهانسک او دونتڅک کې ۲۰ کلي ازاد کړي دي.

له تېر یو کال راهیسې په افغانستان کې نږدې دوه زره نادولتي موسسو خپل فعالیت په ټپه درولی دی. یوه مېرمن چې مخکې یې په یوه نادولتي کورنۍ موسسه کې کار کاوه، خو اوس وايي، د طالبانو په راتګ سره د دوی موسسه وتړل شوه او دا هم وزګاره شوه. دا مېرمن چې نه غواړي د امنیتي ستونزو له امله یې نوم په راپور کې واخیستل شي ازادي راډیو ته یې وویل: "ما اول اته زره معاش درلود وروسته دولس زره شو. کار مې کاوه. هغه مهال ښه و، که پلار مې ناروغه و ما یې دارو درمل کولای شول، اوس وزګاره شوې یم. اوس نو زمونږ د ژوند وضعیت داسې... Читать дальше...

دي پرنټ: دي پرنټ خپرونې په افغانستان کې د انلاین راکړې ورکړې د کمېدو په اړه لیکنه خپره کړې ده. په دې لیکنه کې ویل شوي چې د اقتصادي رکود له کبله په افغانستان کې د سودا انلاین خدمات په ټپه درېدلي دي. دي پرنټ کاږي، د افغانستان د جمهوري حکومت د ناببره پرځېدو په نتیحه کې افغانستان له مالي او اقتصادي بحران سره مخامخ شوی دی. د طالبانو له واک ته رسېدو څه باندې یو کال وځي او په دې موده کې د مشروع او په رسمیت پېژندل شوي حکومت د نشتوالي له کبله دا بحران لا ژور شوی دی. د روانې اوونۍ د شنبې په ماښام... Читать дальше...

د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو ځانګړی راپور ورکوونکی وايي، افغانان د بشري حقونو په داسې یوه ناورین کې ایسار دي چې نړۍ یې د حل توان نه لري. ریچارډ بینیټ دا خبره په جینوا کې د ملګرو ملتونو د بشري حقونو شورا ته په خپل راپور کې کړې ده. هغه د ښځو او نجونو له حقونو څخه جدي سرغړونې، د مخالفانو او منتقدینو ځپل او د بیان د ازادۍ پر سر بندیز ته اشاره کړې ده. طالبانو د ریچارډ بینیټ راپور له حقیقته لرې او مغرضانه بللی دی. واک ته د طالبانو له راتګ سره، زیاتره ښځې له دولتي ادارو لرې شوي، شخصي ازادي محدوده... Читать дальше...

د افغان ښځو او نجونو لپاره د امریکا ځانګړې استازې رینا امیري وايي، ښوونځيو ته له شپږم ټولګي د پورته نجونو د ورتګ بندیز په افغاني کلتور کې ریښې نه لري، بلکې دا د طالبانو نظریه ده چې پر افغانانو تحمیل شوې ده. اغلې امیري پرون په خپل ټوېټ کې زیاته کړه، چې په ټول افغانستان کې والدینو، دیني عالمانو او خلکو په مکرر ډول ښوونځیو ته د نجونو د ستنېدو غوښتنه کړې ده. ارزګان ته د طالبانو د پوهنې سرپرست وزیر نورالله منیر په خپل وروستي سفر کې ویلي چې د لرو پرتو سیمو خلک نه غواړي چې د دوی ۱۶ کلنې لوڼې ښوونځي ته ولاړې شي. Читать дальше...

د افغانستان بانک وايي چې د څلویښت میلیونه ډالرو یوه بله بشري مرسته کابل ته ورسېده او یوه سوداګریز بانک ته وسپارل شوه. د دغه بانک ویاند صابر مهمند ازادي راډيو ته په خپل پیغام کې د نورو جزئیاتو له ورکولو پرته وویل چې د افغانستان بانک د بانکي سکتور له لارې د دې مرستو د کارولو شفافیت ته ژمن دی. تر دې مخکې هم د افغانستان بانک ته چې د طالبانو تر واک لاندې دی څو وارې نغدې پیسې ورکړل شوې دي. ملګرو ملتونو تر دې وړاندې ویلي وو، چې افغانستان ته د نغدو پیسو لېږل په دغه هېواد کې د اقتصادي سقوط مخه نیولی شي. Читать дальше...

اوکرایني پوځیان د اشغالي سیمو د بیا نیولو په عملیاتو کې مخته روان دي. اوکرایني عسکر په شمال ختیځه سیمه خارکییف کې مخته روان دي او د راپورونو په اساس ځانونه یې د روسیې پولو ته نږدې کړې دي. په سیمه کې یوه روسي چارواکي ویتالي ګانچیف منلې چې اوکرایني عسکرو د شمال ختیځې خارکیف ساحې شمالي برخې چې پخوا د روسانو تر کنټرول لاندې وې بېرته نیولي. هغه ویلي شاوخوا پنځه زره ملکیان له سیمې نه روسیې ته انتقال شوي دي. د ګانچیف په خبره د اوکرایني عسکرو شمېر نسبت روسي پوځیانو ته اته چنده زیات دی او وضعیت ساعت په ساعت کړکېچنېږي. Читать дальше...

د جرمني صدراعظم وايي، د ایران د اټومي موافقې د بیا ژوندي کولو هوکړې ته به ژر ونه رسېږي. د جرمني صدراعظم په دې خواشیني وښوده چې ایران لا د ده په خبره د اټومي تړون د بیا ژوندي کولو پر سر مذاکراتو کې د دوی وړاندیزونو ته مثبت ځواب نه دی ویلی. هغه دا خبره له خپل اسراییلي سیال یائیر لاپید سره په یوه خبري غونډه کې دوشنبه په برلین کې وکړه. نوموړي زیاته کړه: "موږ له اسراییلو سره په دې سلا یو چې ایران باید اټومي وسلې ته لاسرسی پیدا نه کړي. دا زموږ باور دی چې د دې ترلاسه کولو لپاره سمه کړنلاره د ایران... Читать дальше...

ملګرو ملتونو د طالبانو ځواکونه تورن کړي چې د دوی ځینې ښځینه افغان کارکوونکې یې د لنډ وخت لپاره توقیف کړې وې. یوناما ویلي چې د دوشنبې په ورځ د ملګرو ملتونو درې افغان ښځینه کارکوونکې د واکمنو چارواکو د وسله والو او امنیتي کسانو لخوا په موقت ډول د پوښتنو لپاره توقیف شوې وې. یوناما/په افغانستان کې د ملګرو ملتونو مرستندویه ماموریت دا خبره دوشنبه په یوه اعلامیه کې کړې ده. ملګرو ملتونو په دې اعلامیه کې د خپلو افغان ښځینه کارکوونکو پر وړاندې د واکمنو طالب چارواکو د کړنو په اړه خپله ژوره اندېښنه په ډاګه کړې ده. Читать дальше...

د ملګرو ملتونو د بشري حقونو په شورا کې د افغانستان په روان بشري وضعیت او د خلکو د حقونو په نقض باندې جدي اندېښنې وښودل شوې. د ملګرو ملتونو ځانګړي راپورتر د طالبانو تېر یو کلنه واکمني د بشري حقونو له سرغړونو ډکه وبلله او ګواښ یې وکړ چې که نړۍ لاس په کار نه شي وضعیت لا پسې خرابېږي. ریچارډ بنېټ په تېر یو کال کې د خپل ماموریت راپور پرون د ملګرو ملتونو د بشري حقونو شورا ناستې ته وړاندې کړ. هغه د خپلې وینا په یوه برخه کې وویل: "په خواشینۍ سره راپور ورکوم له شاوخوا یو کال راهیسې چې دا ماموریت پيل شوی د بشري حقونو وضعیت لا پسې خرابه شوی دی. Читать дальше...