Новости за 05.10.2022

طالبانو له مسکو سره د تېلو، ډیزلو او غنمو د وارداتو تړون لاسلیک کړی دی. روسیه به د دې په بدل کې له افغانستانه چې پیسې نه لري، څه ترلاسه کړي؟ طالبان له اقتصادي کړکېچ څخه د وتلو لارې چارې لټوي او د دوی حکومت چې نړیوالې ټولنې په رسمیت نه دی پېژندلی، روسیه او ایران یې د لېواله شریکانو په توګه موندلي دي. له روسیې او ایران سره د نړیوالو بندیزونو له امله تجارت محدود دی. د طالبانو د تجارت او صنعت سرپرست وزیر نورالدین عزیزي تېره اونۍ ویلي و چې افغانستان به له روسیې سره د نوي تړون له مخې هر کال یو... Читать дальше...

د طالبانو حکومت په دې وروستیو کې اعلان وکړچې د هشت صبح ورځپاڼې او زاویه میډیا یې په دې تورچې جعلي خبرونه یې خپرول او انډول یې نه ساته، بندې کړې. دغه اقدام د خبریالانو او رسنیو د مدافع ټولنو له تندو غبرګونونو سره مخامخ شو. احمد تکل د دغه اقدام د پایلو په اړه په افغانستان کې د جنوبي آسیا د خبریالانو د ټولنې له ریس ضیا بومیا سره د سکایپ له لارې مرکه کړې ده.

د طالبانو د کورنیو چارو وزارت وايي، نن له غرمې وروسته د دې وزارت یوه فرعي جومات کې دننه د چاودنې له امله ۴ کسان وژل شوي او ۲۵ نور ټپیان دي. د طالبانو د کورنیو چارو وزارت ویاند عبدالنافع ټکور وویل: "په تاسف سره باید ووایو چې نن له غرمې وروسته شاوخوا یوه نیمه بجه د کورنیو چارو وزارت په یوه فرعي جومات کې چاودنه رامنځته شوه. په یاده چادنه کې ۴ تنه لمونځ کوونکي په شهادت ورسېدل او ۲۵ تنه نور هم زخمیان دي. دپېښي په اړه پلټنې رواني دي چې کله پلټنې پای ته ورسېدې جزییات به یې له رسنیو سره شریک کړو." هغه... Читать дальше...

د ایمرجنسي روغتون وايي، په کابل کې د چاودنې له امله ۲ تنه وژل شوي او ۱۸ نور ټپيان دي. دا روغتون چې د ایټالیا د یوې غیردولتي موسسې په مرسته چلېږي، په خپل ټوېټر کې لیکلي دي چې تر چاودنې وروسته دوی ته ۲۰ تنه وروړل شوي دي چې دوو یې روغتون ته پر لاره ساه ورکړې ده. د طالبانو د کورنیو چارو د وزارت ویاند عبدالنافع ټکور رسنیو ته په استولي پیغام کې هغه راپور رد کړی چې مخکې ویل شوي و چې دا چاودنه د کورنیو چارو د وزارت دننه په جومات کې شوې ده. دی وایي چې د کورنیو چارو وزارت ته څېرمه په یوه جومات کې دا... Читать дальше...

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو سیاسي استازولۍ (UNAMA) پرون ناوخته پر خپل ټوېټر پاڼه ولیکل، چې پنجشېر ولایت ته یې یو پلاوی استولی چې په دې ولایت کې د بشري حقونو د سرغړونو په اړه څېړنې وکړي. یوناما دغه شان ویلي، چې د سیاسي او بشري حقونو څانګې غړو یې یې په پنجشېر کې د طالبانو د حکومت له والي محمد نسیم نوري سره هم لیدلي دي. یوناما وروسته له هغه په پنجشېر کې د بشري حقونو د سرغړونو په اړه د پلټنو خبر ورکوي، چې د طالبانو له واکمنېدو وروسته په دې ولایت کې د طالبانو او د مقاومت ملي جبهې ترمنځ په جګړو... Читать дальше...

نن د اکټوبر پنځمه چې د میزان میاشتې له ۱۳مې سره سمون خوري د ښوونکي له ورځې سره برابره ده. ازاده د کاپیسا ولایت یوه له هغو ښځینه ښوونکو څخه ده چې له کال زیاته موده کېږي په کور ناسته ده. نوموړې ازادي راډیو ته وویل ، مېړه يې هم وزګار دى او له سختو اقتصادي ستونزو سره مخ ده. ازاده وايي، په جمهوري نظام کې یوه اندازه معاش ورکول کېده، چې خپلې او د خپلې کورنۍ اقتصادي ستونزې یې پرې هوارولې. نوموړې زیاتوي: "له تېر یو کال راهیسې موږ له اقتصادي ستونزو سره مخ یوو. په کرايي کور کې اوسېږم، مېړه مې هم وزګار دی او دا مهال له معلمۍ سره ډېره لېواتیا لرم. Читать дальше...

د ننگرهار په مرکز جلال‌اباد کې نن سهار یو شمېر نجونو او ښځو پر کاج ښوونیز مرکز‌ د برید په غبرگون‌ کې اعتراض‌ کړی‌. دوی په هغو بېنرونو‌ کې چې له ځان سره یې لېږدول لیکلي و «موږ پښتانه هزاره‌گان‌ یوو او د خپلو خویندو او وروڼو غچ به اخلو.» معترضینو نجونو او ښځو همدا ډول د افغانانو ترمنځ د یووالي شعارونه ورکول او د عدالت غوښتنه یې کوله‌. دا له کابل، هرات، بامیان او مزار شریف وروسته، په جلال‌اباد کې د ښځو راټولېدنه ده چې د افغانانو د خونديتوب او د خپلو حقونو لپاره غږ پورته کوي‌. د تېرې جمعې په... Читать дальше...

د ماشومانو د خوندیتوب نړیوالې ادارې يا سیف ده چلډرن، ویلي دي افغانستان د هغو سلو هېوادونو په سر کې دی چې د ماشومانو (نجونو او هلکانو ) د زده کړو بهیر يې د سقوط له ګواښ سره مخ دی. ځلا چې د ننګرهار ولایت اوسېدونکې او د لسم ټولګي زده کوونکې ده، پر افغانستان د طالبانو په واکمنېدو سره په کور ناسته ده او ښوونځي ته د تګ اجازه نه ورکول کېږي. وايي هیله يې درلوده، چې په راتلونکې کې لوړې زده‌کړې او د خپلو خلکو خدمت وکړي. نوموړې وايي: "دا چې زه د دولسم ټولګي زده کوونکې یم، تر اوسه لا هیله لرم چې زموږ په... Читать дальше...

د روسیې ولسمشر ولادیمیر پوتین هغه سند لاسلیک کړ چې د اوکرايین څلور سیمې، خرسون، زاپروژیا، لوهانسک او دونیڅک له خپلې خاورې سره یو ځای کړي. په ورته وخت کې پرون د امریکا د متحد ایالتونو ولسمشر جو بایډن د اوکرایين له جمهور رئیس ولودومیر زلنسکي سره په ټیلفون خبرې وکړې او له کییف سره یې د شپږ سوه پنځه ویشت میلیونه ډالرو په ارزښت د نویو پوځي مرستو ژمنه وکړه. د دې مرستې له اعلان وروسته مسکو خبرداری ورکړ چې اوکرایين ته د نورو وسلو ورکړه د روسیې او لویدیځ ترمنځ د مخامخ جګړې خطر زیاتوي. د اوکرايین ولسمشر... Читать дальше...

د بښنې نړیوال سازمان د يو راپور په خپرولو د افغان ښځو او نجونو د روان وضعیت په اړه د اندېښنې د څرګندولو تر څنګ ادعا کړې، چې طالبانو د خپلې واکمنۍ په دې موده کې د افغان ښځو او نجونو له حقونو ځکه سرغړونې کړي، چې غواړي له ټولنې یې ګوښه کړي. د بښنې نړیوال سازمان دا راپور نن د اکتوبر په ۵مه نېټه يې خپور کړی، چې په یوه برخه کې یې راغلي: "د ۲۰۲۱ کال په اګست میاشت کې کابل ته د طالبانو له بیا راتلو وروسته، د ښځو او نجونو پر حقونو د طالبانو سیستماتیک تېری، شکنجې او د ناوړه چلند په ګډون د تاوتریخوالي کارول... Читать дальше...

سبا پنجشنبه د روانې تلې یا میزان ۱۴ مه د افغانستان په ۳۳ ولایتونو کې د کانکور ازموینه پیلیږي. د طالبانو حکومت د لوړو زده کړو وزارت وايي چې د سږ کال کانکور ازموینه به درې ورځې دوام وکړي. د دې وزارت د ازموینو د ملي ادارې سرپرست عبدالقدیر خموش ازادي راډيو ته وویل، په هغه ولایتونو کې چې د زده‌کوونکو شمېر يې کم دی په یو یا دوه خو په لویو ولایتونو کې چې د ګډون کوونکو شمېر په کې زیات دی درې ورځې دوام کوي. دی وايي، د سږ کال د کانکور ازموینې د ګډون کوونکو ۳۵ سلنه يې نجوني دي. په همدې حال کې د لوړو... Читать дальше...

د طالبانو د حکومت استخبارات وايي، د پوځي عملیاتو په ترڅ کې یې د 'خوارجو' د ډلې د بهرنیو اړیکو او مالي چارو مسؤل نیولی دی. طالبان د خوارجو اصطلاح د اسلامي دولت ډلې یا داعش د غړو لپاره کاروي. په یوه بیان کې چې بېګا د استخباراتو پر رسمي ټویټر خپور شو ویل شوي چې د مالکي په مستعار نوم دې تورن کس د اوکرايین، جرمني او اسپانیا په ګډون له نورو هېوادونو څخه مالي مرستې د دوی په وینا د خوارجو ډلې ته راوړلې او د دې ډلې د جلب او جذب مسوول هم و. طالبانو د دوحې په تړون کې له متحدو ایالتونو او نړیوالې ټولنې... Читать дальше...

امریکايي چارواکي وايي، داسې معلومات نه‌لري چې د رسنیو هغه راپورونه تأیید کړي چې ګنې روسیه به په اوکرایين کې یا اوکرايین ته نږدې د جګړې په ډګر کې د اټومي تاکتیکي وسلو کارولو ته د تیارۍ په حال کې وي. د امریکا د دفاع وزارت مرستیالې لارا کوپر پرون (د اکتوبر ۴مه) وویل دې، په دې اړه چې روسیې ښايي تاکتیکي اټومي وسلې په اورګاډي کې لېږدولي وي، تر اوسه یوازې د ښکاره سرچینو په اساس راپورونه لیدلي دي او زیاته یې کړه چې د امریکا پوځ داسې څه نه‌دي لیدلي چې د خپلو اټومي وسلو په دریځ کې بدلون راولي. په دې اړه... Читать дальше...

فارن افېير خپرونه: د بهرنیو چارو یا فارن افېیر خپرونې په یوه تحلیلي مطلب کې په افغانستان کې د القاعده شبکې له‌خوا پېښو پخوانیو او اوسنیو ګواښونو ته کتنه کړې او لیکي چې په کابل کې د القاعده د مشر ایمن الظواهري په وژل کېدو سره هغه پاڼه چې امریکا د سپټمبر د یوولسمې عاملانو ته د سزا ورکولو لپاره پرانیستې و، وتړل شوه. د مطلب په دوام کې راغلي دي چې الظواهري د افغانستان له خاورې د جهاد ستراتیژي چې د دې شبکې پخواني مشر اسامه بن لادن عملي کوله تر ډېره حده پرېښوده. فارن افېیرز لیکي، الظواهري چې په ۲۰۱۱... Читать дальше...

د جرمني پخوانۍ صدراعظمې انګېلا میرکل پرون سې شنبه، د نانسن (Nansen) په نوم د ملګرو ملتونو د کډوالو ادارې معتبره جایزه وګټله. د هغې ستاینه وشوه، چې د خپل قدرت پر مهال یې د پناه غوښتونکو د خوندیتوب لپاره کلک هوډ درلود. جرمني په ۲۰۱۵م او ۲۰۱۶م کلونو کې یو ميلیون او ۲سوه زره پناه غوښتونکو ته هرکلی ووایه. دا په سوریه کې تر جګړې وروسته د کډوالو تر ټولو لوی بحران ګڼل کېږي. د کډوالو په چارو کې د ملګرو ملتونو لویې کمېشنرۍ د مېرمن میرکل جرئت او زړه سوی وستایه. انګیلا میرکل چې ۱۶ کاله یې د جرمني رهبري... Читать дальше...

د بلغاریا په مرکزي برخه کې د وسلو په یوه فابریکه کې چاودنې لږ تر لږه ۳ کسان ووژل او درې تنه نور ټپیان کړل. سي نیوز (SeeNews) خبري اژانس راپور ورکړی، چې چاودنه د کازانلاک ښار د وسلو د تولید په فابریکه کې پرون شوې ده. چارواکو ویلي چې د چاودنې د علت په باب څه ویل تر وخت مخکې خبره ده. د دوی په خبره ټپیان روغتون ته لېږدول شوي دي.

په پام کې ده د افغانستان د کرېکټ ملي ټیم، د پاکستان او بنګله دېش په وړاندې د نړیوالو شل اووره مسابقو په لړ کې دوه تمریناتي لوبې وکړي. د کرېکټ نړیوالې شورا د خپاره شوي مهالوېش له مخې د سږ کال تر شل اووره مسابقو مخکې به د افغانستان ټیم د اکتوبر پر ۱۷مه د بنګله دېش او د اکتوبر پر ۱۹مه د پاکستان په وړاندې مسابقه وکړي. په اسټرالیا کې دغه شل اووره نړیوالې مسابقې د اکتوبر میاشتې پر ۱۶مه پیلېږي او د نوامبر میاشتې تر ۱۳مې دوام کوي. افغانستان به خپله لومړۍ رسمي مسابقه د اکتوبر پر ۲۲مه د انګلستان په وړاندې وکړي.

د پاکستان دولتي راډیو خبر ورکړی، چې د پاکستان مالیې وزیر محمد اسحاق دار د کابل لپاره له خپل نوي سفیر عبید الرحمن نظاماني سره د طالبانو له حکومت سره د تجارتي اړیکو پر پراختیا ټلیفوني خبرې کړي. په راپور کې ویل شوي، چې د دواړو هېوادونو ښو اړیکو ته په پام سره، اړتیا ده چې د دواړو لوریو ترمنځ سوداګریزې او اقتصادي اړیکې هم پیاوړې شي. د یوه کال له تېرېدو وروسته هم د پاکستان په ګډون، چې د طالبانو په ملاتړ تورن دی، د نړۍ یوه هېواد هم د طالبانو حکومت په رسمیت نه دی پېژندلی.

د ملګرو ملتونو د خوړو او کرنې اداره یا (FAO) وايي، د افغانستان په ۱۴ ولایتونو کې د غواګانو د پوستکي د دانې یا لمپي سکین (Lumpy Skin Disease) ناروغي ثبت شوې ده. دغې ادارې پرون په یوه ټویټ کې ویلي، ياده ناروغي د دې سبب شوې، چې د غواګانو د شیدو تولید او وزن کم شي. د ملګرو ملتونو د خوړو او کرنې اداره وايي، دوی د افغانستان په ۱۰ ولایتونو کې د غواګانو د واکسین پروګرام پیل کړی او روانه میاشت شا و خوا لس زره غواګانې یوازې په بلخ ولایت کې واکسین شوي دي. په لومړیو کې څو میاشتې مخکې په خوست، پکتیا او... Читать дальше...

د خوړو نړیوال پروګرام وايي، یو اعشاریه یو ميلیارد ډالرو ته اړتیا لري، چې وکړای شي د ۲۰۲۳م کال تر مارچ میاشتې پورې اړو کسانو ته د خوراکي توکو مرسته ورسوي. په افغانستان کې د دې ادارې ویاند، وحید اله اماني ازادې راډیو ته وویل، دوی غواړي له روانې اکتوبر میاشتې د خوراکي توکو د مرستې رسونې چارې ګړندۍ کړي. نوموړي وويل: "يو اعشاریه یو ملیارد ډالرو ته اړتیا لرو، باور مو دا دی چې زموږ نړیوال شریکان او نړیواله ټولنه به دغه مرسته زموږ په واک کې راکړي، چې وکړای شو د خپل پلان مطابق ۱۵ ملیون کسانو ته د خوراکي... Читать дальше...

د طالبانو د لوړو زده کړو وزارت وايي، په ټول افغانستان کې به د سږ کال د کانکور ازموینه د تلې میاشتې پر ۱۳مه، ۱۴مه او ۱۵مه دوام کوي. د لوړو زده کړو وزارت د امتحانونو ملي ادارې د سرپرست عبدالقدیر خموش په وینا راپور ورکړل شوی، چې د سږ کال په کانکور کې به د دوولسمو ټولګیو نږدې ۱۴۵زره فارغان برخه واخلي، چې له دې ډلې به ۸۰زره د لوړو زده کړو په موسسو کې جذب شي. تر دې مخکې د امتحانونو ملي ادارې ویلي وو، چې د ۱۴۰۱ل کال کانکور به د وږي/ سنبلې تر پایه واخیستل شي، خو دغه ازموینه تلې/ میزان میاشت ته وځنډول شوه.

د فرانسې د بهرنیو چارو وزیرې، کاټرین کولونا (Catherine Colonna) پرون سې شنبه وویل، چې اروپايي ټولنه د هغو ایراني چارواکو د شتمنیو د کنګل کولو او پر سفرونو د بندیز هڅه کوي، چې د اعتراض کوونکو په ځپلو کې لاس لري. د رویټرز اژانس په وینا، مېرمن کولونا د فرانسې د پارلمان غړو ته وویل، د اروپايي ټولنې په همغږۍ د دې اقدام هدف دا دی، څو پر هغو کسانو باید بندیز ولګول شي، چې د اعتراض کوونکو په ځپلو کې لاس لري او په دې ډول د خپلو اقداماتو له کبله حساب کتاب ورسره وشي. هغې زیاته کړې چې دغه بندیزونه به د رژیم... Читать дальше...

د ملګرو ملتونو د خوړو نړیوال پروګرام یا (WFP) وايي، په پام کې لري، په افغانستان کې اړو کسانو ته د خوراکي توکو د مرستو د وېش پروګرام پراخ کړي. په افغانستان کې د خوړو نړیوال پروګرام ویاند، وحید الله اماني پرون سې شنبه (د تلې۱۲مه) په دې اړه ازادۍ راډیو ته وويل: "پلان مو دا دی چې د روان کال له اکتوبر میاشتې د ۲۰۲۳م کال د مارچ میاشتې تر پای پورې وکولی شو هره میاشت تر ۱۵ ملیون ډېرو کسانو ته د خوراکي توکو مرستې ورسوو. د خوراکي توکو په دغو مرستو کې د ۱۵۰زره ټنه په شا و خوا کې د خوراکي توکو ذخیره کول په... Читать дальше...

په داسې حال کې چې افغانستان له اقتصادي کړکېچ او بشري بحران سره مخامخ دی، واکمنو طالبانو یې د روسیې او ایران په څېر له هغو هېوادونو سره سوداګرۍ ته لېوالتیا ښوولې، هغه دوه هېوادونه چې له سختو نړیوالو بندیزونو سره مخامخ دي. تر تهران وروسته مسکو هم له طالبانو سره معاملې ته لېوالتیا وښوده او تېره اوونۍ یې ورسره د لومړنیو توکو قرارداد لاسلیک کړ. د طالبانو د صنعت او سوداګرۍ وزارت سرپرست نورالدین عزیزي تېره اوونۍ اعلان وکړ، چې له روسیې سره د شوې موافقې له مخې به افغانستان د کاله یو ملیون ټنه پټرول، یو... Читать дальше...