Новости за 11.10.2022

د اوکراین پر څو ښارونو د روسیې د تېرې ورځې د هوایي بریدونو وروسته چې لږ تر لږه ۱۹ کسان په‌کې ووژل شول، روسیې د کییف په ګډون د اوکراین پر څو ښارونو نن هم توغندویي بریدونو ته دوام ورکړ. کریملین دغه بریدونه د دې لپاره زیات کړي چې د هغه پله د ویجاړېدو غچ واخلي چې د کریمیا ټاپو وزمه د روسیې له خاورې سره نښلوي او د تېرې جمعې د ورځې په چاودنه کې یې یوه برخه ونړېده. د اوکرایني رسنیو د راپورونو له مخې د اوکراین پر څو ښارونو نن سهار شاوخوا شل توغندي راپرېوتي دي. د اوکراین د جنوبي زاپوریژیا سیمې چارواکو... Читать дальше...

د بشري حقونو ډلو د ایران پر دولتي امنیتي ځواکونو تور لګولی چې د دې هېواد په کرد مېشتو سیمو کې یې د معترضانو د ځپلو لپاره پوره پوځي عملیات کړي. په هغو ویډیوګانو کې چې پرون د کردستان له سنندج ښاره پر ټولنیزو شبکو خپاره شول، امنیتي مامورین لیدل کېږي چې پر معترضانو مخامخ ډزې کوي. په همدې ورځ د بښنې نړیوال سازمان خبرداری ورکړ چې د ایران امنیتي ځواکونه پر خلکو د اوښکې بهوونکي ګاز او د هغوی پر کورونو د مرمیو ډزې کوي. دا په داسې حال کې ده چې د سپټمبر په ۱۶مه نېټه د پولیسو په توقیف کې د ۲۲ کلنې مهسا... Читать дальше...

د افغانستان لپاره د امریکا ځانګړی استازی توماس ویسټ وایي، یوه ډله افغانان د افغانستان د راتلونکې په اړه د ملي ډیالوګ د رامنځ ته کولو غوښتونکي دي. هغه پرون په یوه ټویټ کې ویلي چې، د ترکیې په انقره کې یې د ډاکټرانو، د افغانستان د پخواني حکومت د وزارتونو د یو شمېر چارواکو او سیاسي مشرانو په ګډون له یو شمېر افغانانو سره لیدنې کتنې ترسره کړي دي. ښاغلي ویسټ ویلي چې، پر هزاره ګانو د حملې، د ده په خبره د ځوانانو او ښځو د خواشینونکو تلفاتو او په افغانستان کې د خبریالانو او رسنیو لپاره د یوې فضا د نشتوالي په اړه یې اندېښنې اورېدلي دي. Читать дальше...

د ملګرو ملتونو غړي هېوادونه به د بشري حقونو د شورا د څوارلس چوکیو د ګټلو لپاره د چهارشنبې په شپه اتلس هېوادونو ته رایه ورکړي. د اتلس کاندید هېوادونو له ډلې به د بشري حقونو شوار ته د څوارلس هېوادنو استازي بریالي شي او له ۲۰۲۳ نه تر ۲۰۲۵ پورې به دغه په یادې شورا کې چوکۍ ترلاسه کړي. د دې ۱۴ چوکیو له ډلې څلور یې د اسیا پاسفیک شپږو هېوادونو"افغانستان، قرغیزستان، جنوبي کوریا، بنګله‌دېش، مالدیف او ویتنام" ته ځانګړې شوي دي چې ملګرو ملتونو په عمومي مجمعه کې به ورته رایه ورکول کېږي. په ملګرو ملتونو سازمان... Читать дальше...

تمه ده چې د ترکیې ولسمشر رجب طیب اردوغان سبا د اکتوبر ۱۲مه د قزاقستان په پلازمېنه استانه کې په اسیا کې د متقابلو اړیکو او اعتماد جوړونې د کنفرانس په څنډه کې له خپل روس سیال ولادیمیر پوتین سره وګوري. ترکي چارواکو له خبري اژانسونو سره په خبرو کې دا لیدنه تأیید کړې ده. له دې مخکې د کریملین ویاند دیمیتري پیسکوف هم ویلي و، چې دواړه مشران به په استانه کې وګوري. اردوغان چې هېواد یې د ناټو غړیتوب لري د روسیې او اوکراین په جګړه کې د یو منځګړي په توګه عمل کوي. انقرې که څه هم پر اوکراین د برید له کبله... Читать дальше...

د نړۍ د اوو لویو صنعتي هېوادونو د غونډې په درشل کې روسیې نن پر اوکراین د توغندويي حملو نوې څپه پیل کړه. اوکرایني رسنیو راپور ورکړی چې نن سهار مهال شل راکټونه راپرېوتل. د اوکراین د جنوبي سیمې زاپوریژیا چارواکو د ۱۲ توغندیو لګېدل تأیید کړي دي. همدا راز پلازمېنې کییف ته نژدې او نورو ښارونو کې هم د چاودنو غږونه اورېدل شوي. روسیې پرون د اکتوبر په لسمه نېټه هم د اوکراین پر پلازمېنه کییف او څو نورو ښارونو راکټي حملې وکړې چې په نتیجه کې یې ۱۹ کسان ووژل شول. روسیې ویلي دا حملې یې د هغې چاودنې په... Читать дальше...

په کونړ ولایت کې دوه تنه چې ویل کېږي د پخواني نظام پوځیان وو، وژل شوي دي. یوه امنیتي چارواکي د نوم نه‌ښودلو په شرط ازادي راډیو ته وویل، دوه کسان چې د ننګرهار د مرکز جلال اباد اوسېدونکي وو او د کونړ ولایت نرنګ ولسوالۍ ته مېلمه تللي وو، د کور له مالک سره یو ځای وژل شوي دي. د کونړ د مرکزي روغتون سرپرست ډاکټر مطیع الله ازادي راډیو ته وویل، له نرنګ ولسوالۍ څخه دوه جسدونه ور وړل شوي دي. نوموړي وويل: "د یوه هویت معلوم دی چې د شلتن د درې اوسېدونکی دی، د هغه ځای خلک هم راغلي وو، خو دا بل یو معلوم نه‌دی چې د کوم ځای دی. Читать дальше...

د ملګرو ملتونو سرمنشي انټونیو ګوټرش یوځل بیا د طالبانو له حکومته وغوښتل چې د ټولو نجونوپرمخ ښوونځي بېرته پرانېزي.  نن د اکټوبر یولسمه د ماشومو نجونو له نړیوالې ورځې سره برابره ده. د ملګرو ملتونو له خوا نومول شوې دغه ورځ د لومړي ځل لپاره د ۲۰۱۲ کال د اکټوبر په یولسمه په نړۍ کې ونمانځل شوه. دا ورځ د دې لپاره نمانځل کېږي چې له نجونو ملاتړ زیات شي او هم د جنسیتي ناانډولۍ په اړه چې نجونې د خپل جنسیت په خاطر په نړیواله کچه ورسره مخامخ دي، عامه پوهاوی زیات شي. افغانستان هم یو له هغو هېوادونو دی... Читать дальше...

د یوه افغان خبریال عرفان‌الله کورنۍ مني چې هغه ترکیې ته په لار مړ شوی دی. افغان خبریال عرفا‌ن‌الله چې وړاندې یې په افغانستان کې د ژوندون په نوم خصوصي تلوېزیون سره کار کاوه، په غیرقانوني توګه د کډوالۍ په لارو هدف ته له رسېدو مخکې ومړ. د هغې د کورنۍ غړي وايي، د عرفا‌ن‌الله له مرګه درې میاشتې وروسته، تازه خبر شوي. د دوی په خبره، عرفان‌الله غوښتل په غیرقانوني لارو له ایران ترکیې ته ولاړ شي چې په لاره مړ شو. د عرفان‌الله د کورنۍ یو غړی چې نه غواړي نوم او غږ یې خپور شي، ازادي راډیو ته وویل، هغه... Читать дальше...

په لغمان کې د طالبانو په یوه رنجر موټر د چاودنې په پایله کې دوه تنه وژل شوي او څلور ټپیان دي. د لغمان ولایت له امنیه قوماندانۍ رسنیو ته استول شوې خبرپاڼه کې لیکل شوي، پېښه د علینګار ولسوالۍ د نورلام په سیمه کي د سړک غاړي ماين چاودني له امله شوې. وژل شوي او ټپیان ټول د طالبانو غړي دي چې دوی یې امنیتي ځواکونه بولي.

نن د اکټوبر ۱۱ مه د ماشومو نجونو نړیوالې ورځې سره برابره ده. ملګري ملتونه هر کال دا ورځ نمانځي. د دې ورځې د ټاکلو هدف نجونو ماشومانو تعلیم ته پاملرنه او وده ښودل شوې ده. د افغانستان په سویل ختیځ غزني کې نهه کلنه حمیده د مور او پلار مشره لور او د خپلې ۶ کسیزې کورنۍ سرپرستي ور ترغاړې ده. د هغې لاسونه د بوټونو په رنګ تور شوي، ښوونځی يې پریښی او د سړک په څنډه له سهاره تر ماښام بوټان رنګوي. نوموړې لا ماشومه ده، خو د ژوند چارو دومره سترې کړی چې ژاړي او خپله کیسه کوي. حمیده وايي: "د ورځې پنځوس یا سل روپۍ پیدا کوم. Читать дальше...

د کابل ښار یو شمېر اوسېدونکي شکایت کوي، چې په کور دننه د تازه سبو په ځانګړي ډول رومیانو او پیازو بیې لوړې شوي، خو سوداګر يې هره ورځ ګاونډي هېواد پاکستان ته صادروي. په داسې حال کې چې ګاونډي هېواد پاکستان ته له افغانستانه د سبو په ځانګړي ډول د رومیانو او پیازو صادرات ډېر شوي یو شمېر افغانان یې په کور دننه د بیوو لوړوالي اندېښمن کړي. دوی وايي، پاکستان ته د رومیانو او پیازو صادراتو د افغانستان په مارکېټ ناوړه اغېزه کړې او اوسمهال یو من رومیان د کابل په بازارونو کې په ۴ سوه افغانۍ پېري په داسې حال کې چې تېر کال دا بیه ۸۰ افغانۍ وه. Читать дальше...

د ملګرو ملتونو سرمنشي انټونیو ګوټرش یوځل بیا له طالبانو غوښتي دي چې افغان نجونو ته د تعلیم اجازه ورکړي. ښاغلي ګوټرش د نجونو د نړیوالې ورځې نمانځنې ته د اشارې په ترڅ کې پر ټوېټر لیکلي چې دی په افغانستان کې له تعلیم څخه د نجونو د بې برخې کولو د دوام له کبله سخت اندېښمن دی. هغه ویلي چې له تعلیم څخه د نجونو د محرومولو زیان هم په خپله افغان نجونو ته رسېږي او هم افغانستان ته چې د نجونو انرژۍ او ونډې ته سخته اړتیا لري. طالبانو پر افغانستان له واکمنېدو وروسته له شپږم د لوړو ټولګیو د نجونو پر تعلیم بندیز لګولی، خو وایي پر طرزالعمل یې کار روان دی.

د کونړ ولایت یو شمېر اوسېدونکي وايي، له تېرو نږدې دوو میاشتې راهیسې په مرکز اسعداباد او نږدې سیمو کې برښنا پرې شوې. د کونړ ولایت مرکز اسعداباد او نږدې پرتو ولسوالیو وټه‌پور او پېچ درې ځینې کلي چې د مناګي برښنا کوټ ورغلي برښنا روښانه کول، له تېرو نږدې دوو میاشتو راهیسې تیاره دي. د سیمې خلکو ازادي راډیو ته ویلي، نه پوهېږي چې بنسټیزه ستونزه څه ‌ده، خو د دوی په خبره له کله چې برښنا پرې شوې، بېلابېلو ستونزو لاس و ګرېوان دي. د کونړ یو اوسېدونکی ضیاالرحمن سپین غر وویل: "په ښار کې هټیوال جنراتورونه چالانوي، چاپېریال ککړ شوی، لوګي او شور دی. Читать дальше...

د سره صلیب نړیواله کمېټه وایي، سږکال یې له افغانستان سره د ۱.۲ میلیون لیټره ډیزلو مرسته کړې ده. د افغانستان لپاره د دې کمېټې څانګې نن په یوه ټوېټ کې ویلي چې دغه ډیزل د برښنا د تولید فابریکو ته ورکړل شوي چې په نتیجه کې یې په دې هېواد کې له ۳.۸ میلیونو زیات وګړي له برښنا څخه برخمن شوي او هم د روغتونونو په څېر حیاتي تاسیسات توانېدلي چې خپل خدمات سر ته ورسوي. د سره صلیب د نړیوالې کمېټې په خبره افغانستان په کال کې د خپلې اړتیاوړ ۱۶۰۰ میګاواټه برښنا، یوازې ۲۲ سلنه یې په داخل کې تولیدوي او نوره له ګاونډیو هېوادونو واردوي.

هند افغانستان ته د روغتیایي مرستو د دیارلسمې کڅوړې یا بستې ته د لېږدولو خبر ورکوي. د هغې خبرپاڼې له مخې چې د هند د بهرنیو چارو وزارت نن خپره کړې، په دغو نویو مرستوکې درمل، د جراحۍ وسایل او د ډاکترانو او نورو روغتیایي کارکوونکو د اړتیا وړ مواد او وسایل شامل دي. د خبرپاڼې له مخې د ملګرو ملتونو په همکارۍ دغه مرستې په کابل کې د ماشومانو د اندراګاندي روغتون ته ورکړل شوې دي. د هند د بهرنیو چارو وزرات ویلي چې تراوسه یې له افغانستان سره ۴۵ ټنه د اړتیا وړ روغتیايي مواد او وسایلو مرسته کړې چې د کوېډ۱۹ ضد پنځه سوه زره ډوزه واکسین هم په کې شامل دي.

د امریکا ولسمشر جوبایډن پر اوکراین د روسیې د ګڼو توغندویي بریدونو په غبرګون کې ژمنه کړې چې د اوکراین ملاتړ ته به دوام ورکړي او دې هېواد ته به د هوایي مدافعې ضد پرمختللي سیسټمونه ورکړي. د امریکا د متحده ایالاتو ولسمشر جو بایډن د روسیې د خونړیو هوایي بریدونو د لویې څپې په پایله کې له کییف سره د دوامداره ملاتړ د ژمنې ترڅنګ ویلي چې روسیه به د هغه څه لپاره حساب ورکړي چې نوموړي جنګي جنایتونه او ظلمونه وبلل. بایډن د اوکراین له ولسمشر ولادمیر زیلینسکي سره په ټیلفوني خبرو کې د پلازمېنې کییف په ګډون د... Читать дальше...

د افغانستان لپاره د اروپايي ټولنې ځانګړی استازی توماس نیکلاسن وايي، افغانستان ډېر کم وخت لري او که ترې ګټه وانه خلي، کېدای شي فرصت له لاسه ورکړي. د افغانستان لپاره د اروپايي ټولنې ځانګړی استازی توماس نیکلاسن د دې هېواد لپاره د نړیوالو اوسنی تحمل یو فرصت بولي او په خبره یې، که ترې استفاده ونه شي، ډېر وخت به دوام ونه کړي. اروپايي ټولنې پرون په خپله رسمي وېبپاڼه د ښاغلي نیکلاسن له قوله لیکلي، سمه ده چې افغانستان د اسیا زړه ‌دی، خو تل به د نړۍ د توجه مرکز نه‌وي. اروپايي ټولنې پرون د نیکلاسن د سفر... Читать дальше...

د اکټوبر ۱۱مه د کوچنیو نجونو نړیوالې ورځې سره برابره ده. که له یوې خوا دامهال په ټول افغانستان کې د نجونو پرمخ له شپږم ټولګي څخه پورته ښوونځی تړلي، خو له بلي خوا په زابل کې د یوه کلي اوسېدونکو د خپل کلي جومات د نجونو د زده کړو لپاره وقف کړی څو راتلونکي کې ښځینه ډاکترې ورته وروزي. د زابل د کاکړو ولسوالۍچې هېڅ ښځینه ډاکتره نه لري د سیمې اوسېدونکي یې وايي، په دې برخه کې له ستونزو سره مخ دي او ډېر کله یې ناروغان د ښځینه ډاکترې د نشتوالي له امله ژوند له لاسه ورکوي. نور تفصیل د صادق رښتیني په راپور کې چې د لاندې لېنک په کېکاږلو یې اورېدلی شئ... Читать дальше...

د طالبانو مشر ملا هبت الله اخوندزاده د خپل حکومت له استخباراتي ادارو غوښتي چې یوازې د موثقو شواهدو له مخې تورن کسان توقیف او محکمې ته وړاندې کړي. د طالبانو له خوا په خپره شوې خبرپاڼه کې راغلي چې هبت الله اخوندزاده پرون د ټولو ولایتونو له استخباراتي مسوولانو سره په غونډه کې دا خبره وکړه. اعلامیه کې ویل شوي چې استخبارات به خپلې ټولې لارښوونې د طالبانو د حکومت له مشرتابه څخه اخلي. تر دې وړاندې ګڼ داسې شکایتونه شوي چې طالبان له ښکاره اسنادو پرته یو شمېر کسان توقیف او د محکمې له حکم پرته یې وژني یا شکنجه کوي. Читать дальше...

په ملګرو ملتونو کې د اوکراین سفیر روسیه د " ترهګریز دولت" په توګه غندلې ده. سیرهي کیسلیتسیا پرون د ملګرو ملتونو په بېړنۍ غونډه کې وویل: "روسیې یوځل بیا ثابته کړه چې ترهګریز دولت دی او باید په پیاوړتیا سره یې مخه ونیول شي." ملګرو ملتونو پرون وروسته تر هغه د اوکراین په اړه بېړنۍ غونډه جوړه کړه چې روسیې د دغه هېواد پر څوښارونو له اتیا زیات توغندي وویشتل. د اواکراین کورنیو چارو وزارت ویلي، دغو بریدونو کې لږ تر لږه ۱۴ تنه وژل شوي او نږدې سل نور ټپیان شوي دي. د روسیې ولسمشر ولادمیر پوتین پر اوکراین... Читать дальше...

پاکستاني رسنیو راپور ورکړی چې د تحریک طالبان پاکستان د ډلې قومندان مولوي عبدالله یکشنبه په کونړ کې په یوه برید کې سخت ټپي شوی. ټربیون ورځپاڼې دوشنبه د باوري سرچینې په حواله تایید کړې چې د کونړ په مروره کې د مولوي عبدالله د سورلۍ په موټر باندې بمي برید شوی. د راپور په اساس په مولوي عبدالله سربېره د هغه دوه ساتونکي هم ټپیان دي او یو لاروی په دې بمي چاودنه کې وژل شوی. عبدالله پخوا د باجوړ سرحدي ولسوالۍ قاضي وو او د ګڼو سیمه ییزو لانجو په هواري کې یې رول درلود. تر دې مخکې د راپورونو په اساس د... Читать дальше...

په غزني کې په ټرافیکي پېښه کې ۵ کسانو ته مرګ ژوبله اوښتې. په غزني کې د طالبانو سیمه ییز چارواکي خبر ورکوي چې د دغه ولایت په مقر ولسوالۍ کې یو عراده کرولا ډوله موټر د موټر چلوونکي له اختیاره وتلی او له سړکه لوېدلی دی. له امنیه قومندانۍ څخه رسنیو ته په لیږل شوې خبرپاڼه کې راغلي چې په پېښه کې د دوو ښځو په ګډون څلور تنه ټپیان شوي او یو ماشوم وژل شوی دی. خبرپاڼه زیاتوي، موټر د دوشنبې په ورځ له غزني څخه کندهار ته روان وو، چې د یادې ولسوالۍ په کمپنۍ سیمه کې چپه شوې دی. پیښه د موټروان بې احتیاطۍ بلل شوې.

د کابل ښاروالۍ وايي چې د ودونو ۲۳ هوټلونه او تالارونه یې د سرغړونو په سبب تړلي. د دې ښاروالۍ ویاند نعمت الله بارکزي ازادي راډیو ته وویل چې دوی ۱۲۸ هوټلونه څارلي او له ډلې یې پاس شمېر هوټلونو سرغړونې کړې وې او معیارونه یې په پام کې نه وو نیولي. هغه وايي: "کابل ښاروالۍ د دې وظیفه لري چې د کابل په ښار کې د ودونو څه هوټلونه چې دي د چک لېست د معیارونو له رویه د محیطي صحت په اساس خپل معیارونه پرې تطبیق کړو. موږ په دې برخه کې ښې لاسته راوړنې لرو او اکثرو هوټلونه ځانونه له معیارونو سره برابر کړي. که... Читать дальше...

د ایران په څو ښارونو کې د پوځيانو او لاریون کوونکو د شخړو راپورونه ورکړل شوي. په سنندج ښار کې د دوشنبې په ماښام په مظاهره چیانو باندې د امنیتي ځواکونو د ډزو راپورونه راغلي. خلکو شکایت کړی چې ټول ښار د امنیتي ځواکونو په محاصره کې دی او پر دوی انټرنېټ بند شوی. سنندج کې وروستۍ څو ورځې د امنیتي ځواکونو او لاریون کوونکو ترمنځ سختې نښتې شوي او د پولیسو له خوا څو لاریون کوونکي د راپورونو په اساس وژل شوي. د ایران د پلازمېنې تهران په شمول په لسګونو لویو او وړو ښارونو کې د سپټمبر له اولسمې راهیسې سختې مظاهرې روانې دي. Читать дальше...