Новости за 06.10.2022

د استراليا په سيدني کې په راتلونکو درې ورځو کې د سختو بارانونو اټکل شوی دی چې د سېلونو د بهېدو خبرداری ورکړل شوی دی. د هوا پېژندنې ادارې وړاندوینه کوي چې د دې کال تر اخره به د سیدني او شاوخوا سیمو هوا باراني وي. د استرالیا په ستر ښار سیدني کې په تېرو یو سل او څلور شپیته کلونو کې دومره بارانونه نه و ورېدلي لکه سږ کال چې تر اوسه ورېدلي دي. د کال هم نژدې درې میاشتې لا پاتې دي. د پنځو میلیونو استوګنو په دې ښار کې دا باران لا هم روان دی. د نیو سوت ویلز ایالت د بېړنیو چارو وزیره سټیف کوک وایي... Читать дальше...

د نړۍ د څلور څلوېښت هېوادو استازي د چک جمهوريت په پلازمېنه پراګ کې راغونډ شوې دي. دا مشران د دوه ورځنۍ غونډې په ترڅ کې غواړي چې د اروپا یوه سیاسي اجماع د دې قارې د امنیت د ښه والي او اقتصادي ودې لپاره رامنځته کړي. دا غونډه د فرانسې د ولسمشر ایمانویل مکرون په نوښت او د جرمني د صدراعظم اولاف شولڅ په ملاتړ جوړه شوې ده. دې دوه ورځنۍ غونډه ته د اروپایي ټولنې د اووه ویشت غړیو هېوادو، د بریتانیا او د اوولس هغو هیوادو مشران رابلل شوې دي چې یوشمیر یې دې ته انتظار دي چې د اروپایي ټولنې غړیتوب به ترلاسه کوي. Читать дальше...

د ادبیاتو د نوبل جایزه فرانسوۍ لیکوالې آني ارنو Annie Ernaux وګټله. مېرمن ارنو د فرانسې د نورماندې ده او په لیکوالۍ سربېره د پوهنتون استاده هم پاتې شوې. نوبل کمېټې نن په خپله اعلامیه کې ویلي آني ارنو د ذهني محدودیتونو د رېښو په څېړنه کې د خپلې زړورتیا او ځیرکتیا له کبله دا جایزه خپله کړې ده. ۸۲ کلنې آنې ۲۰ کتابونه لیکلي چې اکثر یې د دې په ژوند او شاوخوا خلکو څرخي. د ښځو او ارواپوهنې څو کتابونه یې د پام وړ دي.

په چک جمهوریت کې د افغانستان سفیر وايي، چک جمهوریت ژمنه وکړه د ژمي په موسم کې به له افغانانو سره د ۲۰ میلیون چکي کرونو په ارزښت مرسته وکړي. دا ژمنه د چک جمهوریت د بهرنیو چارو وزارت د پراختیايي همکارۍ او بشري مرستو د ادارې مشر پیتر ګاندالویک په پراګ کې د افغانستان له سفیر شهزادګل اریوبي سره په کتنه کې وکړه. ښاغلی اریوبي وايي، دې ته په کتو چې چک جمهوریت اوس د اروپايي اتحادیې مشري په غاړه لري، د افغانستان د بشري وضعیت په اړه یې له چکي چارواکي سره خبرې وکړې او له هغوی څخه یې د لا نورو مرستو هیله وکړه.

نن د افغانستان په ۳۳ ولایتونو کې د کانکور ازموینه په داسې حال کې پیل شوه، چې اووه ورځې وړاندې په دغه ازموینه کې د ګډون لپاره د چمتووالي پر مهال ۵۳ د دولسمو ټولګیو فارغان ووژل شول. هاجر چې د کاج ښوونیز مرکز زده کوونکې وه له خپلې ښوونکې سره يې ژمنه کړې وه چې تر راتلونکي کاله پورې به خپلې هیلې پوره کړي، خو له دې نه خبره نه وه چې هیلې به یې هیلې پاتې شي. د هاجر ماما ظاهر مدقق ازادي راډيو ته وویل، هاجر او د هغې ملګرې مرضیې غوښتل چې انجینرانې شي او دواړو د کانکور په وروستۍ ازمایښتي ازموینه کې د ۳۲۵... Читать дальше...

کابل ښاریان د خلکو په ګڼې ګوڼې او چیک پاینټونو کې د طالب ځواکوونو لخوا په مجرمینو ډزې کول او په پایله کې عام وګړو ته زیان رسول د اندېښنې وړ ګڼي. د کابل په میرویس میدان مېنه (کوټه سنګي) کې تېره ورځ د پوهنتون د استاد او خبریال شیرشاه عزیز مشر یوازینی زوی د طالبانو او غلو ترمنځ یو پر بل په ډزو کې وژل شوی. د ښاغلي عزیزي د یو همکار په خبره، پېښه هغه مهال رامنځته شوه چې طالبانو په یوه غله د خلکو په منځ کې ډزې وکړې او په پایله کې یې درې کسه عام وګړي ووژل شو او یو ټپي کړ. له دې چې د استاد عزیزي کورنۍ... Читать дальше...

اروپايي کمېسیون اعلان وکړ چې دا اتحادیه پر اوکرايین د روسیې د پوځي یرغل په خاطر پر دې هېواد نور بندیزونه تصویب او اجرا کوي. په نویو بندیزونو کې د پولادو او ډیجټل ټکنالوژۍ په صنعتونو کې له روسیې سره په معاملو کې محدودیت، د روسیې د هغو تېلو د بیې ټاکل چې د سمندر او د اروپايي هېوادونو په بېړیو کې درېیم‌ګړي هېواد ته لېږدول کېږي. د اروپايي اتحادیې د پرېکړې بله برخه د روسيې د دفاع وزارت د نورو چارواکو او هغو مسؤلينو بایکاټ دی چې د اوکرايین د غصب شویو سیمو په ټولپوښتنه کې یې برخه لرله. د اروپايي کمېسیون... Читать дальше...

د پاکستان لوی درستیز په دې هیله چې له امریکا سره د پاکستان اړیکې بیا د پخوا په شان ښې کړي، دغه هېواد ته په شپږ ورځني سفر تللی دی. پاکستان له څو لسیزو راهیسې د امریکا نژدې متحد هېواد و. د شوروي اتحاد خلاف د افغان مجاهدینو د جګړې په دوره کې امریکا پاکستان ته ډېرې مالي او پوځي مرستې ورکړې. د ۲۰۰۱ د سپټمبر د یوولسمې له پېښو وروسته پاکستان د امریکا په مشرۍ له نړیوال ايتلاف سره ملګری شو او په افغانستان کې د ناټو او امریکايي ځواکونو د حضور په مهال امریکا پاکستان ته میلیاردونه ډالره پوځي او ملکي مرسته ورکړه. Читать дальше...

وروستیو اورښتونو د کندهار په زراعتي ولسوالیو کې خلکو ته سخت زیانونه اړولي دي. ځايي مسؤلين وايي، ددغو اورښتونو له امله د ۵۹ کانالونو او ۲۲ چک ډمونو په شمول په زرګونه جریبه کرنیزه ځمکه او باغونه هم تخریب شوي دي. نور تفصیل د صادق رښتيني په راپور کې د لاندې غږيز فايل په کېکاږلو اورېدلی شئ:

د کاناډا د کډوالو چارو وزیر خبر ورکړی چې ۳۱۵ افغانان پرون له اسلام اباده کاناډا ته انتقال شول. شان فریزر په خپل ټوېټر لیکلي چې په دې سره کاناډا کې د تازه هستوګنو افغان کډوالو شمېر له ۲۱ زرو اوښتی دی. کاناډا د شاوخوا ۴۰ زرو افغانانو د وربللو او هستوګنولو ژمنه کړې ده. تر دې مخکې په بېلابېلو هېوادونو کې افغان کډوالو اعتراضونه کړي وو چې سرنوشت يې نه دی مالوم او بايد هغه هېوادونه چې دوی په‌کې د پناه اخيستو غوښتنه کړې ده، د دوی سرنوشت دې مالوم کړي.

د ملګرو ملتونو نړیوال سازمان د پراختیایي پروګرام د یو نوي راپور له مخې افغانستان له لوی او مخ په ځوړ اقتصادي حالت سره مخ دی چې یوازې بشري مرستې یې ستونزې نه‌شي حلولی. افغانستان کې اقتصادي ستونزو او بې‌کارۍ د ډېری افغانانو ژوند له کړاو سره مخ کړی دی. يوه افغانه مدافع وکيله چې د امنيتي ستونزو له امله نه‌غواړي راپور کې يې نوم خپور شي او پر افغانستان د طالبانو له واکمنېدو وروسته یې خپله دنده له لاسه ورکړې ده وایي، له تېرو څلورو کلنو راهیسې د افغانستان د عدلیې وزارت په چوکاټ کې د مدافع وکیلانو د ټولنې غړې وه او په دې برخه کې یې فعالیت کاوه. Читать дальше...

د طالبانو حکومت د لوړو زده کړو وزارت وايي، له معمول سره نن اته بجې له پلازمېنې کابل پرته د افغانستان په ۳۳ ولایتونو کې د کانکور ازموینه پیل شوې ده. د لوړو زده کړو وزارت د ازموینو د ملي ادارې سرپرست عبدالقدیر خموش ازادي راډيو ته وویل، چې ازموینه د ګډون‌والو د شمېر پر بنسټ تنظیم شوې ده. نوموړي وويل: "نن سهار مو په ۳۳ ولایتونو کې د کانکور ازموینه رسما پیل کړه، د ګډون‌والو د شمېر له مخې په ولایتونو کې ازموینه تنظیم شوې ده، یو شمېر ولایتونه دي چې د ګډون‌والو شمېر يې کم دی، دلته مو ازموینه په یو ورځ... Читать дальше...

جنوبي کوریا وایي، شمالي کوریا نن سهار وختي دوه بالستیک توغندي وتوغول. د جرمني ډي.پې.اې خبري اژانس ویلي، پیونګ یانګ دوه توغندي له سامسوک سیمې نه د جاپان سمندر غاړې ته توغولي. د جاپان د صدر اعظم دفتر په یوه ټویټ کې د شمالي کوریا له‌خوا پرله‌پسې توغندي د نه منلو وړ بللي دي. د ملګرو ملتونو په یوه پرېکړه لیک کې شمالي کوریا د هغو بالستیک توغندیو له توغولو منعه کړې چې هستوي سرګلولې لېږدولی شي.

ملګري ملتونه وایي، د افغانستان اقتصاد د طالبانو له بیا واکمنېدو راهیسې " مصیبت زیږونکی" سقوط کړی دی. دغه سازمان په خپل تازه راپور کې ویلي چې، د افغانستان ۹۵ تر ۹۷ فیصدو پورې وګړي د بې‌وزلۍ تر کرښې لاندې ژوند کوي. په راپور کې راغلي، د طالبانو له واک ته رسېدو مخکې، د تېر کال په اګست کې هم د افغانستان ناخالصه عواید ډېر کم وو. فرانس پریس خبري اژانس د "یو.ان.ډي.پي" د اسیا پاسفیک څانګې د مشرې کانی ویګناراجا له قوله ویلي، د افغانستان ناخالصه عوایدو ته تېر یوه کال کې پنځه میلیارده ډالره زیان اوښتی. Читать дальше...

د اروپايي اتحادیې د بهرنۍ پالیسۍ مسؤله وايي، د دې اتحادیې غړي هېوادونه پر روسیې د بندیزونو د اتم پړاو په اړه موافقې ته ورسېدل. جوزیپ بوریل پرون په یوه ټویټ کې لیکلي چې، دا بندیزونه به د روسیې صادرات او واردات، چې د ده په باور د ولادیمیر پوتین جنګي ماشین پیاوړی کوي، ډېر محدود شي. ده دا هم وویل چې اروپا جدي او چټکې هڅه پیل کړي چې د روسیې پر انرژۍ له اتکا خلاصه شي. دا بنديزونه وروسته له هغه لګول کېږي چې روسيې د اوکرايين څلور نيول شوې سيمې له خپلې خاورې سره ملحق کړې.

د طالبانو حکومت وايي، په کابل کې یې دوه انسان تښتونکي وژلي او دوه تنه برمته شوي کسان یې د هغوی له منګولو ژغورلي دي. د طالبانو د حکومت ویاند انعام الله سمنګاني پرون په یوه ټویټ کې هغه ویډیو خپره کړې چې برمته شوي کسان وايي، د طالبانو د استخباراتو له لوري خوشې شوي دي. د هغوی یو تن، چې خپل نوم حاجي معلم ښېي، وايي چې تښتوونکو ورڅخه سلګونه زره ډالره غوښتل. دواړو برمته شویو ویلي چې په کابل کې وتښتول شو خو په دې اړه یې څه نه‌دي ویلي چې کله برمته شوي وو.

د طالبانو د حکومت دفاع وزارت غواړي چې خپلو کسانو ته پوځي رتبې ورکړي. د دغه وزارت له خبرپاڼې سره سم، د دې هدف لپاره د رتبو د تثبیت کمېسیون پرون (چهارشنبه) په کار پیل وکړ. په خبرپاڼه کې ویل شوي چې کمېسیون به تعلیمي او جهادي اسنادو ته په کتو خپلو کسانو ته مناسبې پوځي رتبې ورکوي. تر دې مخکې ياد وزارت ويلي، سلګونه زره عسکرو ته يې پوځي رزونه ورکړې ده او لا هم هڅه کوي چې خپل پوځيان و روزي.

د ملګروملتو د خوړو او کرنې سازمان وايي په څو اوونیو کې به په افغانستان کې له دوه میلیونه او ۷ لکه تنو سره د کرنې په برخه کې مرسته وکړي. په افغانستان کې د ملګروملتو د خوړو او کرنې د سازمان استازي دیک ترانشد ویلي چې د سږ کال تر پایه به د کرنې په برخه کې خپلې مرستې څه باندې ۹ میلیون تنو ته ورسوي. د ده په وینا، کرنه په افغانستان کې د میلیونونو خلکو د اقتصاد لپاره د ملا تیر بلل کېږي خو وروستیو وچکالیو په دې برخه کې د افغانانو اقتصاد سخت زیانمن کړی دی.

ټوېټر او د ټیسلا اجرايي ريیس ایلن ماسک وايي، د ټویټر پر سر موافقې ته رسېدلي دي. ټوېټر اعلان وکړ چې ایلن ماسک په ۴۴ میلیارد ډالره د دې ټولنیزې شبکې اخیستلو ته راضي شوی دی. ټوېټر وايي چې د دې معاملې پر اساس به د ټوېټر هره ونډه په ۵۴ اعشاریه ۲۰ ډالره پلوري. د دې خبر له اعلانېدو وروسته د ټویټر د هرې ونډې ارزښت ۲۲ سلنه لوړ شو. د سږ کال په اپریل کې هم ایلن ماسک، چې د نړۍ تر ټولو شتمن کس دی، په ۴۴ میلیارد ډالره د ټوېټر له رانیولو سره موافقه کړې وه خو بېرته پښېمانه شو او د دې مسلې پر سر د دواړو خواوو ترمنځ حقوقي دعوه پیل شوه.

د طالبانو د حکومت د کانونو وزارت وايي، راتلونکې میاشت به په هرات او غور ولایتونو کې د ۸ کانونو قراردادونه لاسلیک کړي. د دغه وزارت د ویاند عصمت الله برهان په وینا د دغو کانونو د استخراج لپاره ۲۵۰ غوښتنلیکونه ترلاسه شوي چې غور پرې روان دی. ده دا هم وویل چې، د غوري د اوسپنې د کان د استخراج لپاره یې د کورنیو او بهرنیو شرکتونو وړاندیزونه ترلاسه کړي او ژر به له ګټونکي شرکت سره قرارداد لاسلیک شي. پر طالبانو نيوکه دا ده چې د کانونو په استخراج کې بېړه کوي چې تر ډېره يې ګټه افغانانو ته نه، بلکې ګاونډيو هېوادونو ته رسيږي.

د برېتانیا حکومت پرون اعلان وکړ چې د افغانستان لپاره یې د سکالرشیپ پروګرام پرانیست. د برېتانیا د بهرنیو، کامنویلت او پراختیايي ادارې له خبرپاڼې سره سم، افغانستان د دې پروګرام مستحق پېژندل شوی او افغان محصلان اوس د ۲۰۲۳- ۲۰۲۴ کال لپاره تقاضا کولی شي. دې ادارې په عین حال کې ویلي، یوازې هغه افغان محصلان تقاضا کولی چې له افغانستانه بهر دي ځکه هغه محصلان چې په افغانستان کې اوسي، ممکن امنیتي ستونزې ولري.

د پاکستان د بهرنیو چارو مرستیال وزیرې حنا رباني کهر د افغانستان په اړه د امریکا له ځانګړي استازي ټام ویسټ سره په داسې حال کې خبرې کړي، چې د دغه هېواد لوی درستیز په واشنګټن کې له امریکايي چارواکو سره په خبرو بوخت دی. د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت پر خپله ټویټرپاڼه د رباني کهر او ټام ویسټ د کتنې په اړه لیکلي چې اغلې کهر له ښاغلي ویسټ سره په کتنه کې د سوله‌ییز، سوکال او باثبات افغانستان لپاره د پاکستان ژمنه تکرار کړه او په عین حال کې یې د افغانستان د اقتصادي وضعیت د ښه کېدو غوښتنه وکړه. له دې سره... Читать дальше...

د کاناډا نشریاتي اداره یا سي بي سي وايي، داسې اسناد یې ترلاسه کړي چې ښيي، کاناډايي چارواکو د ۲۰۲۱ په اګست کې د طالبانو له واک ته رسېدو وروسته له طالبانو سره په قطر کې لږ تر لږه ۱۳ ځلي کتلي دي. د دې ادارې پر اساس، په دې اړه اسناد یې معلوماتو ته د لاس‌رسي د قانون پر اساس ترلاسه کړي او په هغو کې ښودل شوي چې د افغانستان لپاره د کاناډا جګپوړي استازي ډیویډ سپرول له یو شمېر نورو کاناډايي چارواکو او همدا راز د کاناډا د متحدو هېوادونو له استازو سره یو ځای له طالبانو سره په کتنو کې پر هغوی فشار راوستی چې... Читать дальше...

د افغانستان لپاره د امریکا د سفارت شارژدافېرې کارین دیکر په زغرده وویل چې هېواد به یې په هیڅ صورت په افغانستان کې پوځي مداخله ونه‌کړي. نوموړې وويل: "د دې هیڅ امکان نه‌شته چې امریکا په افغانستان کې پوځي مداخله وکړي. هیڅوک باید د داسې اقدام تمه ونه‌لري. موږ به دیپلوماتیکو هلوځلو ته دوام ورکړو. موږ ټولو دیپلوماتیکو هلوځلو ته دوام ورکوو چې طالبان د خلکو ژوند ته د درناوي، انساني کرامت او بشري حقونو په اړه پر خپلو ژمنو عمل وکړي." خو دې په عین حال کې وویل چې، له طالبانو سره دیپلوماتیکو تماسونو ته د دې لپاره دوام ورکوي چې هغوی بشري حقونه رعایت کړي.

واشنګټن پوسټ: واشنګټن پوسټ ورځپاڼې په کابل کې د پرونۍ چاودنې په اړه یو مطلب خپور کړی دی. تر دې پېښې وروسته ځینو خبر ورکړ چې چاودنه د کورنیو چارو د وزارت دننه په جومات کې شوې ده. د طالبانو د کورنیو چارو د وزارت ویاند عبدالنافع ټکور تر دې اوازو وروسته رسنیو ته په استول شوي پيغام کې وویل چې د وزارت په یوه فرعي جومات کې دا چاودنه شوې ده چې د کورنیو چارو د وزارت ځینې کارکوونکي هم هلته لمانځه ته ورځي چې له امله یې ۴ کسان وژل شوي او ۲۵ نور ټپیان دي. واشنګټن پوسټ لیکي چې طالبانو تر دې مخکې هم د پېښو... Читать дальше...