Новости за 17.11.2022

ټاکل شوې ده چې د یکشنبې په ورځ په پلازمېنه دوحه کې د فوټبال نړیوال جام لوبې پیل شي. لومړۍ مسابقه د کوربه، قطر او ایکوادور ترمنځ ده، دا مسابقه د کابل په وخت د شپې اته نیمې بجې شروع کېږي. دا لوبې په اتو ګروپونو کې ویشل شوې دي، چې په هر ګروپ کې څلور ټیمونه دي. د دې لوبو تر پیلېدو مخکې یوه وړاندوینه داسې شوې ده چې برازیل تر بل هر هېواد د دې لوبو د ګټلو چانس ډېر لري. له نولس سوه دېرشم کال راهیسې چې د فوټبال نړیوال جام لوبې پيل شوې دي برازیل یوازینی هېواد دی چې هر ځل یې په دې جام کې برخه اخیستې... Читать дальше...

په داسې حال کې چې لا هم د محمد اشرف غني په مشرۍ د تېر جمهوري نظام د سقوط د لامل په اړه پوښتنې مطرح دي، د افغانستان د بیارغونې لپاره د امریکا د ځانګړي سرمفتش دفتر یا سیګار تازه د تېر جمهوري نظام د سقوط شپږ بنسټیز عوامل په ډاګه کړي دي. سیګار په دې اړه د متحده ایالاتو له ۶۰ زیاتو اوسنیو او پخوانیو چارواکو سره نږدې اتیا مرکې کړي د سقوط عوامل يې په ډاګه کړي دي. د سیګار په راپور کې له افغانستان څخه د امریکا د واقعي وتلو په اړه د افغان حکومت نه تشخیص، د امریکا او طالبانو په خبرو کې د افغان حکومت نه... Читать дальше...

میراقا فضلي یو افغان محلي او حرفه‌یي هنرمند دی چې اوس‌مهال له خپلې اصلي حرفې لیرې پاتې دی، وروسته له هغې چې طالبانو پر موسیقي بندیز ولګاوه، هغه هنرمندان چې موسیقي یې د عاید یوازنۍ سرچینه وه له سختو اقتصادي ستونزو سره مخ شول او تر ډېره‌یې نورو حرفو ته مخه کړې ده.

د محصلانو نړيوالې ورځې په رارسېدو سره یو شمېر ښځینه محصلینې او هغه ځوانان چې له تحصیل بې برخې پاتې دي وايي، له زیاتو محدویتونو ستړي شوي او په بد حال کې دي. د بدخشان پوهنتون يوه محصله چې د امنیتي ستونزو له امله نه‌غواړي نوم یې په راپور کې واخیستل شي ازادي راډيو ته وویل، د طالبانو له لوري وضع شوي محدودیتونو یې په روح او روان منفي اغېز کړی او د درس ویلو انګېزه یې ترې اخیستې. نوموړې وايي: "په دغه ورځ چې د محصل نړيواله ورځ ده ډېر د تاسف او اندېښنې ځای دی چې موږ په بد وضیعت کې یو، زموږ له نړيوالې... Читать дальше...

په کابل کې نن یو ملا امام او یو بل کس په وسله‌وال برید پر مهال وژل شوي دي. دا خبره د کابل امنیه قومندانۍ ویاند خالد ځدراڼ ازادي راډیو ته تایید کړه. نوموړي وويل: "نن سهار د کابل ښار اړوند کارته سیمه نو د حضرت ابوبکر صدیق جومات ملا امام قاري نجیب الله عزیزي او ورسره یو تن لمونځ کوونکی هېوادوال چې د سهار لمانځه ادا کولو وروسته له مسجده د وتلو په حال کې وو د نامعلومو وسله‌والو له لوري په شهادت رسېدلي. د پېښې په اړه د امنیتي ځواکونو پلټنې روانې دي او ژر به مجرمین د قانونو منګولو ته وسپارل شي." د... Читать дальше...

د طالبانو حکومت وايي د مسکو د ناستې د هغه دریځ هرکلی کوي چې د یوه سوله‌ییز، خپلواک او ځان بسیا افغانستان پر اړتیا یې ټینګار کړی. د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت نن د مسکو د ناستې په اړه چې پرون له افغانستان پرته د شاوخوا ۱۴ هېوادونو په ګډون جوړه شوې وه یوه اعلامیه خپره کړه. د اعلامیې یوه برخه د وزارت مرستیال ویاند حافظ ضیا احمد تکل لوستې او د خپل حکومت ژمنې یې د سیمې هېوادونو ته بیان کړي. نوموړي ويلي: "هيڅ فرد او ډلې ته به اجازه ورنه‌کړو چې د سیمې د ثبات پر خلاف اقدام وکړي. په دې هدف مو وار دمخه... Читать дальше...

په داسې حال کې چې یونما د طالبانو له‌خوا د توقیف شویو افغان ښځینه فعالانو په اړه د وضاحت په لټه کې ده، د افغان ښځینه مشرانو ټولنه له نړیوالې ټولنې اروپايي اتحادیې او ملګرو ملتونو څخه غوښتي، چې په افغانستان کې د یوه داسې ټول شموله حکومت پر جوړولو ټینګار ته ادامه ورکړي، چې د بشري حقونو، په ځانګړي ډول د ښځو د حقونو څارنه وشي کړی. د ظریفې یعقوبي همکاره ترنم سعیدي د مدني فعالې ظریفې یعقوبي او نورو هغو مېرمنو د خوشې کولو غوښتنه کوي، چې ادعا کېږي په دې وروستیوکې د طالبانو د حکومت له‌خوا نیول شوې او نادرکه دي. Читать дальше...

په افغانستان کې د تېرې جګړې پر مهال ملکي کسانو ته د اوښتې مرګ‌ژوبلې په اړه د څېړنو غوښتنه وشوه. د بشري حقونو د څار نړيوال سازمان د نومبر میاشتې په ۱۶مه د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره ویلي چې، په تېرو دوه لسیزو کې د افغانستان په جګړه کې ښکېلې خواوې مجبوره دي چې د ملکي وګړو د مرګ‌ژوبلې په اړه ځواب ویلو ته حاضر شي. د دغه سازمان د اسيا څانګې مرستیالې (پټریشیا ګاسمن) د پنجشنبې په ورځ ازادي راډيو ته وویل، دا باید و څېړل شي چې ملکي کسان ولې په نښه شوي. نوموړې وويل: "په ورته بریدونو کې د ملکي وګړو د... Читать дальше...

د افغانستان لپاره د امریکا ځانګړي استازي توماس وېست ویلي چې د بشري حقونو د خپلواک کمېسیون له مخکینۍ مشرې شهرزاد اکبر سره یې د ښځو، نجونو او لږکیو د حقونو د نقض او په ملي کچه د خبرو په اړتیا بحث کړی. توماس وېسټ نن په خپل ټوېټر دا څرګندونې کړي. هغه په افغانستان کې د بشري حقونو د سرغړونو د مستندولو او څار په خاطر د شهرزاد اکبر هڅې ستایلې دي. شهرزاد اکبر د بشري حقونو د خپلواک کمېسیون مشره وه چې د طالبانو په بیا واکمنېدو یې کمېسیون منحل شو.

د امریکا د متحد ایالتونو د استخباراتو د مرکزي ادارې مشر د اوکراین له ولسمشر سره په پلازمېنې کییف کې خبرې وکړې. ویلیم برنز د سې شنبې په ورځ کییف ته ولاړ، په هغه ورځ چې روسیي ځواکونو پر دې ښار توغندي وویشتل. روسیي ځواکونو نن هم د اوکراین یو شمېر ښارونه په نښه کړې دي. اوکرایني رسنیو په ورته وخت کې خبر ورکړ چې نن سهار د دانیپرو په ښار کې پرله‌پسې چاودنې شوې دي. په دې راپورونو کې نور جزییات نه‌دي ورکړل شوي چې څومره مرګ‌ژوبله اوښتې ده او څه ورانی رامنځته شوی دی. بل لور ته د اوکراین ولسمشر ولودومیر... Читать дальше...

د امریکا په منځ‌مهاله ټاکنو کې جمهوري غوښتونکي وتوانېدل چې د استازو جرګې کنټرول په لاس کې واخلي. اسوشتید پریس خبري اژانس ویلي، دغې جرګه کې د کنټرول لپاره ۲۱۸ څوکیو ته اړتیا ده چې جمهوري غوښتونکو د کلفورنیا د پایلو تر اعلان وروسته ترلاسه کړي. د یموکراتانو یوازې ۲۱۱ څوکۍ خپلې کړي دي او د پاتې ۶ څوکیو برخه لیک لا معلوم نه‌دی. تر دې وړاندې ډیموکراتانو په همدې منځ‌مهاله ټاکنو له لارې په سنا جرګه کې خپل کنټرول حفظ کړ.

د امریکا په تکزاس کې هغه زنداني اعدام شو چې ۱۷ کاله مخکې یې خپله میندواره ملګرې او ۷ کلن زوی وژلي وو. ۵۵ کلن سټیفان باربي ته د زندان دننه وژونکې پیچکاري یا ستن ولګول شوه. نوموړی ۲۰۰۵ کال کې د خپلې ملګرې او زوی په وژنه محکوم شوی و. پولیسو هغه مهال د همدې کس په کور کې د هغه د ملګرې او زوی جسد ومونده چې زندۍ شوي وو. که څه هم د باربي مدافع وکیلانو د اعدام د حکم د درولو غوښتنه کړې وه، خو پرون چهارشنبه د امریکا سترې محکمې د مدافع وکیلانو غوښتنه رد کړه.

په داسې حال کې چې همدا اوس د نړي مشران د اقلیمي بدلون په اړه بحث کوي، د ماشومانو د ملاتړ نړیواله مؤسسه سیف ده چلډرن وايي, د اقلیمي بدلون په تر ټولو ځپل شوي هېواد افغانستان کې اویا سلنه ماشومان د دغه بدلون له جدي ګواښ سره مخ دي. د ملګرو ملتونو د اقلیم د بدلون ۲۷م کنفرانس یا COP27 د ۲۰۲۲ کال د نوامبر له ۶ څخه تر ۱۸ نومبر پورې په مصر کې جوړ شو. په دې غونډه کې به د څه باندې۹۰ هېوادونو مشران او د ۱۹۰ هېوادونو څه باندې ۳۵ زره استازي ګډون وکړي. د ماشومانو ملاتړې مؤسسې ویلي دي، چې اقلیمي بدلون ټول... Читать дальше...

د کندهار د سوداګرۍ خونه وايي د سپین بولدک - چمن ترمنځ لارې د تړل کېدو له امله دواړو غاړو ته په وچه او تازه مېوه، سبزجاتو او نور خوراکي او غیر خوراکي توکیو بار سلګونه موټرې ولاړ دي. د سوداګرو په وینا که د سپین بولدک او چمن ترمنځ لار ژر خلاصه نه‌شي نو مېوې او نور توکي به يې خراب شي او سخت زیانونه به ورته واوړي. دغه راز یو شمېر مسافر چې ناروغان هم ورسره دي دامهال د کندهار په هوټلونو او اډو کې د لاري خلاصېدو ته انتظار کوي. نور تفصیل د صادق رښتيني په راپور کې د لاندې غږيز فايل په کېکاږلو اورېدلی شئ... Читать дальше...

اروپایي ټولنې له افغانستان سره د شپږ دېرش ټنه دوا او روغتیایي وسایلو د مرستې خبر ورکړ. په افغانستان کې د دې ټولنې ماموریت په ټویټر کې لیکلي دي چې دا مرستې پرون په الوتکه کې کابل ته ورسېدې. تر دې دوې ورځې مخکې اروپایي ټولنې له بې‌وزله افغانانو سره د پنځه اویا میلیونه یورو د مرستې خبر ورکړی و. تېره اونۍ د خوړو نړیوال پروګرام تایید کړه چې د اروپایي ټولنې پنځوس میلیونه یورو مرسته یې ترلاسه کړې ده.

پاکستان وایي، هغه بهرنیان به چې اسناد نه‌لري او دغه هېواد ته ورځي تر دریو کلونو پورې زنداني شي. د پاکستان د کورنیو چارو وزارت ویلي دي، کومو بهرنیانو چې په پاکستان کې د مهاجرت اسناد ترلاسه کړې دي او د دې اسنادو موده پای ته رسېدلې ده باید له دې هېواده ووځي، کنه زندان ته به واستول شي. په دې خبرپاڼه کې راغلې دي چې دا کسان باید د ډسمبر تر یو دېرشمې مخکې له پاکستانه ووځي. د پاکستان دې پرېکړې هغه افغان کډوال اندېښمن کړې دي چې دې هېواد ته په دې نیت ورغلي دي چې له دې ځایه به نورو هېوادو ته ځي. پاکستان... Читать дальше...

څلورو بایسکل چلوونکو د نړیوال جام په سیالیو کې د ګډون لپاره له سوېلي افریقا تر قطر پورې ۱۰ زره کیلومتره سفر وکړ. دغو کسانو چې اصلاً د ارجنتاین دي دوحې ته تر رسېدو لپاره ۱۷۷ ورځې بایسکل وځغلاوه. د فوټبال نړیوال جام د نومبر په ۲۰مه پیلېږي.

ټاکل شوې ده چې د فوټبال تر څوارلس کلونو لږ عمره افغان ملي ټیم سبا له تاجکستان سره مسابقه وکړي. د افغانستان د فوټبال د فدراسیون ویاند فیروز مشعوف ازادي راډیو ته وویل چې افغان لوبغاړي د اتلولۍ د ترلاسه کولو چانس لري. نوموړی وايي: "افغانستان د اوس لپاره درېيمه لوبډله ده. که چېرته دا لوبه وګټو اتلولي به زموږ شي، که مساوي شو ډېر چانس به پیدا کړو چې دوهم شو، که لوبه بایلو بیا به هم په جدول کې درېیم شو." د افغانستان تر څوارلس کلونو د لږ عمره فوټبال ملي لوبډله د کافا یا د مرکزي اسیا د اتلولیو په ترڅ... Читать дальше...

د ناټو سرمنشي او د پولنډ ولسمشر وایي چې د پولنډ پر خاوره لګیدلي توغندي قصدي نه و او ښایي د اوکراین د هوایي دفاع توغندي وي چې پر پولنډ لګېدلي دي او هلته یې دوه تنه وژلي دي. د پولنډ ولسمشر اندری دودا پرون وویل، د هغو اطلاعاتو له مخې چې دوی ترلاسه کړي دي او ناټو یې هم لري( ایس درې سوه) توغندي په شوروي اتحاد کې جوړېدل او داسې هیڅ شواهد نه‌شته چې دا روسي پوځیانو ویشتلي وي. د ناټو سرمنشي ینس ستولتنبرګ هم وویل چې د نومبر په پنځلسمه ښایي د روسیي توغندیو د مخنيوی لپاره اوکرایني پوځیانو ډزې کړې وي او دا توغندي د پولنډ پر خاوره لګېدلي وي. Читать дальше...

په ایران کې د دوکاندارانو او سوداګرو اعتراضونه پرون د دوهمې ورځې په مخه روان وو. د « هنګاو» په نوم په ناروې کې مېشته د بشري حقونو ډلې خبر ورکړ چې د ایران په کردستان ولایت کې د مهسا امیني د زېږېدو په ښارګوټي، سقز کې همدا راز په بانه، سنندج، کرمانشاه، مریوان او بوکان کې پرون مظاهرې وشوې. فردا راډیو د چهارشنبې په ورځ داسې راپورونه تر لاسه کړي وو چې د اصفهان د فولادو د فابریکې کارګرانو د دوهمې ورځې په مخه اعتراضونه کړې دي. په تهران کې بیا پرون د دوکاندارانو او امنیتي ځواکونو ترمنځ د نښتو خبر ورکړل شو. Читать дальше...

تر اوسه په نړۍ کې کله هم چا پر بایسکل دومره اوږده لاره د فوټبال د لوبو د لیدو لپاره نه وه وهلې. دا بایسکل سواره اصلا د ارجنټاین دي، دوی تر پلازمېنې دوحې پورې ځانونه په یوسل او اووه اویا ورځو کې رسولي دي. د دوی له ډلې یو تن سیلویو ګاتي وایي: "ډېر خوښ یم. اصلي هدف مو د لس زره کیلومترو سفر او د فوټبال نړیوال جام ته رسېدل و. کله چې قطر ته راورسېدو هرڅه مو ولیدل هرڅه ښکلي دي. دا هېواد د نړیوال جام کوربه‌توب ته چمتو شوی. کله چې مو څو کیلومتره سفر په قطر کې وکړ د ډېرې خوښۍ احساس مو وکړ، خو څه ستړي... Читать дальше...

د افغانستان لپاره د روسیې استازی وایي، د مسکو په غونډه کې د دې لپاره طالبانو ته بلنه نه وه ورکړل شوې چې دوی ټولشموله حکومت نه‌دی جوړ کړی. ضمیر کابلوف وویل، روسیه د طالبانو له دې ادعا سره موافقه نه‌ده چې د دوی حکومت پراخ بنسټه دی. د مسکو په غونډه کې پرون د روسیې په ګډون د څوارلس هېوادو استازیو برخه واخیسته. د افغانستان لپاره د روسیې ځانګړي استازي د سیمې له هېوادونو وغوښتل چې له طالبانو سره د تعامل په اړه خبرو ته سره کېني. ضمیر کابلوف پرون د مسکو فارمټ له غونډې وروسته خبریالانو ته وویل، په کابل کې واکمن حکومت باید همه شموله وي. Читать дальше...

د طالبانو یوه چارواکي له پاکستانه وغوښتل چې د درملنې او د خپلو خپلوانو د لیدو لپاره افغانان خپلې خاورې ته ورپرېږدي او پر پوله د ښځینه و د تلاشۍ لپاره ښځینه کارکوونکي وګماري. د طالبانو د رئیس الوزرا سیاسي مرستیال مولوي عبدالکبیر د پاکستان له شارژدافیر سره د غونډې پرمهال له اسلام اباده وغوښتل چې هغو افغانانو ته اجازه ورکړي چې د درملنې لپاره یا د خپلوانو د لیدو لپاره پاکستان ته ځي. د سپین بولدک-چمن لار پاکستان وروسته تر دې وتړله چې تېره یکشنبه هلته نښته وشوه چې په ترڅ کې یې یو پاکستانی سرتېری ووژل شو او دوه نور تپيان شول. Читать дальше...

نېشنل انټرسټ: 'امریکا د افغانستان د سقوط لامل نه وه' دا نېشنل انټرسټ خپرونې د یوې مقالې سرلیک دی. په مقاله کې راغلي، دا خپله افغانان دي چې د نظام د سقوط او د اوسني حکومت د رامنځته کولو پړه ور له غاړې ده. مقاله کې راغلي، د امریکا استازي زلمي خلیلزاد د ۲۰۲۰ کال د فبرورۍ په ۲۹مه په دوحه کې له طالبانو سره له افغانستانه د امریکایي ځواکونو د وتلو هوکړه لاسلیک کړه او له همدې هوکړې وروسته په اتلسو میاشتو کې پخوانی جمهوري نظام سقوط شو. لیکوال ویلي، دا خبره د توجیه وړ نه ده چې خلک خلیلزاد یا د امریکا... Читать дальше...