Новости за 25.11.2022

د فوټبال نړیوال جام سیالیو په لړ کې پرون ایران ولز ته دوه د صفر پر وړاندې ماتې ورکړه. په دوحه کې د احمد بن علي لوبغالي کې ایرانیان په دوو ډلوویشل شوي و؛ یو د ایران د حکومت پلویان او بله يې مخالفان وو. د اسوشتید پریس د راپور پر بنسټ؛ د ایران د فوټبال ملي ټیم یو شمیر مینه‌والو، له هغو کسانو څخه چې د دې هېواد د انقلاب مخکې دورې بیرغونه يې په لاسونو کې وو احمد بن علي لوبغالي ته له داخلېدو وړاندې واخیستل او د هغو کسانو چې لنډ کالي يې اغوستي وو او د "ښځې، ژوند او ازادي" شعارونه يې ورکول په ضد يې نارې ووهلې. Читать дальше...

ولس څه کولی شي؟ واکمنان باید څه وکړي او وضعیت په څه حال کې دی؟ د ښځو په وړاندې د تاوتریخوالي او نابرابرۍ نړیوال کمپاین د نومبر په ۲۵ پیل شوی دی او د ډسمبر تر لسمې چې د بشري حقونو نړیواله ورځ ده ادامه پيدا کوي. دلته د ښځو له دوو فعالانو سره بحث لیدلی او اوریدلی شئ

د افغانستان لپاره د برېتانیا د سفارت شارژدافیر هوګو شارټر ویلي چې، په عام محضر کې د طالبانو له‌خوا په دورو د یو شمېر کسانو په لیدو یې ټکان خوړلی دی. شارټر نن په یوه ټوېټ کې پر ښځو او نجونو لګول شویو محدودیتونو ته په اشاره ویلي چې دا تبعیض، بشري حقونه تر پښو لاندې کوي او هغه د اقتصادي رغونې چې افغانستان ورته سخته اړتیا لري، مخه نیسي. طالبانو په دې وروستیو کې د لوګر په مرکز پل علم کې درې ښځې او نهه سړي د نامشروع اړیکو د جرمونو په تور په عام محضر کې په متروکو وهلي و. له دې مخکې طالبانو شرعي حدود... Читать дальше...

د سوېلي اسیا لپاره د بښنې نړېوال سازمان کمپاینره سمیرا حمیدي د طالبانو حکومت له‌خوا په ښکاره د ښځو او نارینو په درو وهل د نړېوالو قوانینو خلاف عمل او نقض بولي. نوموړې دغه شان طالبان تورن کړل چې پر دوی انتقادونو ته په کمه سترګه ګوري. هغه راپور چې د بښنې نړېوال سازمان له‌خوا د پنجشنبې په ورځ خپور شوی د اغلې سمیرا حمیدي له قوله په‌کې راغلي چې، په عمومي ځایونو کې سزا ورکول او په دورو وهل دې ژر تر ژره ودرول شي او یوه قانوني او حقوقي لاره دې د عدالت د ټینګښت لپاره جوړه شي. اغلې سمیرا په داسې حال... Читать дальше...

د فوټبال په نړیوال جام کې د ایران د دوهمې لوبې پر مهال نن بیا هم سیاسي مخالفتونو سیوری غوړولی دی. له ویلز سره د لوبې په پيل کې ایراني لوبغاړو نن ملي سرود بدرګه کړ، په خپله لومړۍ لوبه کې یې چې له انګلستان سره یې شپږ د دوو په وړاندې وبایله، ملي سرود نه و ویلی. یو شمېر حکومت پلوه کسانو لوبغالي ته د ننوتو پر مهال د ایران تر انقلاب مخکې بیرغونه له لیدونکو واخیستل او هغه کسان یې توهین کړل چې د ایران د اعتراض کوونکو شعارونه یې پر کمېسونو لیکلي و، ښځه، ژوند او ازادي.

د سره صلیب نړېواله کمېټه (INTERNATIONAL COMMITTEE OF THE RED CROSS) وايي، په افغانستان کې د پنځه کلونو کم عمره ماشومانو کې د سینه او بغل او خوار ځواکي پېښې د تېر کال په پرتله زیاتې شوي. خاطره د کابل ښار په یوه څنډه کې ژوند کوي. دغه ۲۵ کلن مېرمن چې د څلور اولادونو مور ده له ازادي راډیو سره په خبرو کې د ژوند له سختو شېبو کیسې کوي. نوموړې وايي، له تېرو شلو ورځو راهیسې یې پنځه کلنه لور (سومیه) سینه بغل ده او د درملو د اخیستلو توان یې نه‌لري. خاطره وايي، دا او خاوند یې چې په تېر جمهوري نظام... Читать дальше...

په کندهار کې د ورستیو جګړو، وچکالۍ او اقتصادي ستونزو له امله د شاتو د مچیو له ۶۰ فارمونو څخه یې ۴۰ فارمونه له‌منځه تللي. په کندهار کې د کرنې او مالدارۍ ریاست مامورین او او د مچیو فارم لرونکي وايي په روانو څو میاشتو کې په دغه ولایت کې د شاتو صنعت یو ځل بیا وده کړې ده او د پاتې ۲۰ فارمونو څخه د عسلو تولید نسبت تېر کال ته زیات شوی، چې شاوخوا ۳۵ ټنه شات تولید شوي دي. نور تفصیل د صادق رښتيني په راپور کې د لاندې غږيز فايل په کېکاږلو اورېدلی شئ:

د ملګرو ملتونو له نشه‌يي موادو او جرمونو سره د مبارزې ادارې د ۲۰۲۲ ميلادي کال د نومبر په میاشت کې د سروې راپور خپور کړ. په دې راپور کې ښودل شوې وه چې په روان کال کې په افغانستان کې د کوکنارو کښت (۳۲) سلنه ډېر شوی دی. خو اوس د طالبانو حکومت د دې سروې په اړه غبرګون ښودلی او وايي چې، د دې سروې پايلې مغرضانه او د شمېرو راټولولو لارې چارې هم سمې نه‌دي. د کورنیو چارو وزارت ویاند عبدالنافع ټکور ازادي راډيو ته وويل، دا سروې د (UNODC) د شخصي سليقې پر بنسټ او سياسي هدفونو لپاره چمتو شوې ده. نوموړي وويل... Читать дальше...

د افغانستان برښنا شرکت وایي، د کابل په ګډون اتلسو ولایتونو ته له ازبکستانه د وارداتي برښنا بهیر بېرته عادي شوی دی. دې شرکت نن په خپله ټوېټرپاڼه کې ویلي چې دغو ولایتونو ته د برښنا جریان وروسته له هغې پیل شو چې تېره شپه د ازبکستان د وارداتي برښنا دوهم سرکټ بېرته فعال شو. د افغانستان د برښنا شرکت چارواکو له دې مخکې ویلي و چې ازبکستان له تېرو شاوخوا دوو اونیو راهیسې افغانستان ته واردېدونکې برښنا سمه نیمه راکمه کړې ده. د چارواکو په خبره افغانستان له ازبکستان څخه ۴۳۰ میګا واټه برښنا واردوي چې هغه یې په دې موده کې ۲۰۰ میګا واټه ته راښکته کړې وه.

د افغانستان د کرېکټ ملي ټيم له سرېلانکا سره خپله لومړۍ یو ورځنۍ لوبه پیل کړې ده. افغان لوبډلې پچه وګټله او د توپ‌وهنې پرېکړه یې وکړه. د افغانستان او سرېلانکا تر منځ د دریو یو ورځنیو لوبو دا لړۍ د ۲۰۲۳ کال نړیوال جام د سوپرلیګ په دور کې ترسره کېږي. د سوپرلیګ د پړاو د سر اته ټیمونه مستقیماً نړیوال جام ته وتلی شي. که افغانستان د سرېلانکا په وړاندې په دې سیریز کې دوه لوبې هم وګټي نو نړیوال جام ته ورتګ یې تر ډېره کره کېږي ځکه مخکې یې د سوپر لیګ له دولسو لوبو ۱۰ ګټلي.

د افغانستان لپاره د ملګروملتونو مرستندویه ماموریت، یا یوناما وایي، افغانستان د نړۍ هغه هېواد دې چې له ښځو سره په تر ټولو لوړه کچه تاوتریخوالی په‌کې کېږي. یوناما نن د ښځو په وړاندې د تاوتریخوالي د له‌منځه وړلو د نړیوالې ورځې په مناسبت په یوه راپور کې ویلي چې، د ښځو په وړاندې د تاوتریخوالي پای ته رسېدل او د ښځو او نجونو د اساسي حقونو رعایتول د یوې تل پاتې سولې لپاره اساسي عنصر بلل کېږي. نن له دې ورځې سره هم‌مهاله په نړۍ کې د ښځو او نجونو په وړاندې د تاوتریخوالي د پای ته رسېدو لپاره د فعالیتونو... Читать дальше...

د ښځو پر وړاندې د تاوتریخوالي د له‌منځه وړلو د نړیوالې ورځې سره سم، په افغانستان کې د ملګرو ملتونو سیاسي استازولۍ له طالبانو غوښتي چې په دې هېواد کې د جنسیت پر بنسټ، هر ډول تاوتریخوالی پای ته ورسوي. د یوناما له‌خوا په دې اړه ازادي راډیو ته رالېږل شوې خبرپاڼه کې لیکل شوي، په افغانستان کې د ښځو د حقونو په نقض او محدودېدو سره، انساني او اقتصادي ناورین لا پسې زیات شوی دی. دې اعلامیه کې ملګرو ملتونو سازمان له طالبانو غوښتي چې په افغانستان کې یوې تل‌پاتې سولې ته د رسېدو لپاره باید له ښځو سره د تاوتریخوالي... Читать дальше...

د اروپایي ټولنې د کډوالو د چارو وزیران نن د بلجیم په پلازمېنه بروکسل کې غونډه کوي. دوی دې ته اندېښنه لري چې اروپا ته د کډوالو ورتګ په زیاتېدو دی. د کډوالو د منلو پر سر هم د اروپایي ټولنې د هېوادو ترمنځ اختلافات پر خپل ځای دی. د اروپایي ټولنې د کډوالو د چارو د وزیرانو غونډه وروسته تر دې رابلل شوې ده چې ایټالیا او فرانسې پر دې اختلاف څرګند کړ چې د هغو کډوالو مسوولیت څوک واخلي چې د ایټالیا په سواحلو کې د غیر دولتي سازمان د یوې ژغورونکې بېړۍ له لورې ژغورل شوې دي. ایټالیا وایي چې دا کسان دې له... Читать дальше...

د هنګري صدراعظم ویکتور اوبراین پرون وویل چې، د هېواد پارلمان به یې له ناټو سره به د فنلنډ او سوېډن د یو ځای کېدو د پرېکړې تأیید وکړي. ټاکل شوې ده چې دا دوه هېوادونه راتلونکی کال رسما له ناټو سره یو ځای شي. تر اوسه د ناټو نورو غړیو هېوادو له دې سره موافقه کړې ده، یوازې هنګري او ترکیه لا پاتې وو چې دا پرېکړه تأیید کړي. ناټو د دوه زره درویشتم کال په لومړۍ غونډه کې د فنلنډ او سوېډن د غړیتوب مساله په اجنډا کې شامله کړې ده.

د اروپایي ټولنې د کډوالو د چارو وزیران نن په بروکسل کې د کډوالو پر مساله غونډه لري. دا غونډه په داسې حال کې جوړیږي چې اروپا ته د کډوالو د ورتګ په شمېر کې زیاتوالی راغلی دی. د مهاجرت د نړیوال سازمان په وینا سږ کال تر اوسه د مدیترانې له لارې څلور نوي زره کډوال اروپا ته اوښتې دي، چې دا شمېره پروسږ کال اووه شپته زرو ته رسېده.

اروپايي پارلمان د پنج‌شنبې په ورځ په افغانستان کې د بشري حقونو په ځانګړي ډول د افغان نجونو او ښځو د ناوړه وضعیت او په ښوونیزو مرکزونو د بریدونو په اړه یو پرېکړه‌ليک تصویب کړ. په دې پرېکړه‌لیک کې لیکل شوي، واک ته د طالبانو له بیا رسېدو وروسته، اوس‌مهال د طالبانو تر حاکميت لاندې د نجونو او ښځو د حقونو په برخه کې ستر شاتګ کېدای شي جنسيتي آپارتاید یا تبعیض وبلل شي. پرېکړه‌لیک کې زیاته شوې، طالبان باید دا ډاډ ورکړي چې ښځې کولای شي په عامه ژوند کې فعاله ونډه واخلي او تر خوا یې له نړیوالې ټولنې هم غوښتنه... Читать дальше...

د افغانستان د کرېکټ ملي ټيم به نن له سرېلانکا سره خپله لومړۍ یو ورځنۍ لوبه وکړي. لوبه د افغانستان په وخت د ماسپيښين په یوه نیمه پيلیږي. د افغانستان او سرېلانکا تر منځ د دریو یو ورځنیو لوبو دا لړۍ د ۲۰۲۳ کال نړیوال جام د سوپر لیګ په دور کې ترسره کېږي. د سوپر لیګ د پړاو د سر اته ټیمونه راساً نړیوال جام ته وتلی شي. که افغانستان د سرېلانکا په وړاندې په دې سیریز کې دوه لوبې هم وګټي نو نړیوال جام ته ورتګ یې تر ډېره کره کېږي ځکه مخکې یې د سوپر لیګ له دولسو لوبو ۱۰ ګټلي.

نن جمعه د نومبر ۲۵مه د ښځو په وړاندې د تاوتریخوالي د پای ته رسولو نړیواله ورځ ده. د ملګرو ملتونو سازمان سرمنشي انتونیو ګوتیریش په ټولو حکومتونو غږ کوي چې د ښځو د حقونو د ټولو مدافع سازمانونو او خوځښتونو مالي وکړي کړي. هغه زیاته کړې ټول باید په ګډه د ښځو د حقونو د ملاتړ لپاره غږ پورته کړو، په زغرده اعلان وکړو: "موږ ټول فیمینستان (د ښځو د حقونو ملاتړي .) یو." د ښځو په وړاندې د تاوتریخوالي د پای ته رسولو نړیواله ورځ داسې حال کې لمانځل کېږي چې په افغانستان کې له شپږم ټولګي پورته نجونې له ښوونځیو... Читать дальше...

د اوکراین ولسمشر ولودومیر زلنسکي وايي، پر دغه هېواد د روسیې له بشپړ یرغل نهه میاشتې تېرې شوې، خو دښمن یې "د ماتې لپاره کومه لاره نه ده موندلې او نه به یې هم ومومي." نوموړي په خپله وینا کې بېګا زیاته کړه چې د دغه هېواد پوځي ځواکونه ټول مهم استقامتونه په لاس کې لري. خو د راپورونو له‌مخې ډېری اوکراینیان دا وخت په ملکي زېربنا باندې د روسیې د راکټي بریدونو په دوام سره شپې په تیاره کې سبا کوي او اوبه هم پرې بندې شوي.

ټاکل شوې ده چې د سرېلانکا په کوربه‌توب د افغانستان او سرېلانکا د درو یو ورځنیو سیالیو لړۍ نن پیل شي. د افغانستان د کرېکټ بورډ د پخواني اجرايي رئیس شفیق ستانکزي په باور دا سیالۍ له دې کبله مهمې دي چې نړیوال ۵۰ اوره جام ته د افغان لوبډلې په غوراوي کې رول لري. درې واړه سیالۍ به د سرېلانکا په پالیکیل لوبغالي کې وشي. افغان کرېکټ ملي لوبډله مخکې سرېلانکا ته رسېدلې ده او د کرېکټ بورډ مسؤلينو ويلي چې لوبغاړو يادې سيالۍ ته پوره چمتووالی نيولی دی.

د میدان ښار پخوانۍ ښارواله ظریفه غفاري وايي چې افغان ښځې له هغه ورځې چې نړۍ ته سترګې غړوي له تاوتریخوالي سره مخ کېږي، ځکه یو شمېر افغان کورنۍ نه‌غواړي ماشوم‌یې نجلۍ وي. نن جمعه د نومبر ۲۵مه له ښځو سره د تاوتریخوالي د مخنیوي نړۍواله ورځ ده. له ظریفې غفاري سره د فریدې سیال مرکه دلته واورئ

دا په یوه اوونۍ کې د دواړو خواوو ترمنځ د جنګي بندیانو دوهمه تبادله ده. د اوکراین د ولسمشرۍ د دفتر رئیس اندري یرماک وویل، د دوو خواوو ترمنځ د اسیرانو د تبادلې په لړ کې د اوکراین د ملي ګارډ ۲، د پوځ ۱۰، د سمندري ځواک او سرحدي ګارد ۶ او د دفاعي ځواک ۱۲ غړي خپل هېواد ته ور وګرځېدل. د روسیې او اوکراین استازو د بندیانو د تبادلې په اړه تېره اوونۍ په متحده عربي اماراتو کې خبرې وکړې.

په افغانستان کې د مهاجرت نړیوال سازمان یا ای او ایم وايي، له څه باندې ۴زره بېرته ستنو شویو افغانانو سره یې مرسته کړې ده. د ملګروملتو دې ادارې پرون (پنجشنبه) په یوه ټوېټ کې لیکلي چې، دا افغانان له ایران او پاکستانه بېرته خپل هیواد ته ستانه شوي وو. ای او ایم په دې اړه څه نه‌دي ویلي چې دا کسان په خپله خوښه هېواد ته ګرځېدلي وو او که ګاونډیو هېوادونو ایستلي وو. اوس هم په ګاونډيو او بهرنيو هېوادونو کې زرګونه افغانان په نامالوم برخليک کې شپې او ورځې تېروي.

د ایټالیا د حکومت له لوري افغان کډوالو ته د جوړ شوي بشري کوریدور یا دهلیز له لارې پرون (پنجشنبه) ۱۵۲ تنه پناه غوښتونکي روم ته ورسېدل. د ایټالیايي رسنیو د راپور له‌مخې، د پاکستان له پلازمېنې اسلام اباد څخه روم ته د دغو کډوالو په لېږدولو کې د ملګروملتو د مهاجرت د نړیوالې ادارې یا آی او ایم، د ملګروملتو د کډوالو د لویې کمېشنرۍ او څو ایټالیايي مرستندویو موسسو مرسته شامله وه. د ۲۰۲۱ په اګست کې د طالبانو له واک ته رسېدو وروسته لسګونه زره افغانان د ایټالیا په شمول اروپايي هېوادونو ته د هوا له لارې لېږدول شوي دي.

سلګونو افغان پناه غوښتونکو په اندونیزیا کې د خپل برخلیک د معلومېدو په خاطر مظاهره وکړه. دوی وايي، شمېر یې شاوخوا اووه نیم زرو ته رسیږي او له لسو کلونو راهیسې په اندونیزیا کې بند پاتې دي. دوی د ملګروملتو د کډوالو له لویې کمېشنرۍ او د مهاجرت له نړیوالې ادارې یا آی او ایم څخه وغوښتل چې ورته پاملرنه وکړي. مظاهره چیانو ویل چې خپل هېواد ته بېرته تللی نه‌شي او نړیوال دې یې یوه بل هېواد ته ولېږي.