Новости за 29.08.2021

د کابل امنیه قوماندانۍ وايي چې د کابل ښار د ۱۵مې ناحیې اړوند يوه سیمه کې توغندۍ لګېدلی دی. د کابل ښار د امنیه قوماندانۍ یوه چارواکي د نوم نه ښودلو په شرط ازادي راډيو ته وویل چې د کابل ښار د ۱۵مې ناحیې په اړوند سیمه کې نن مازیګر څه کم پنځه بجې توغندۍ لګېدلی دی. هغه د مرګ ژوبلې په اړه څه ونه ویل. دغه چارواکي زياته کړه، دغه توغندۍ له نامعلوم لوري څخه د کابل هوايي ډګر پر سړک پر يوه کور لګېدلی دی. تر اوسه د دغه برید مسوولیت چا نه دی منلی. دا په داسې حال کې ده چې امریکا متحده ایالاتو تېره شپه... Читать дальше...

په نیمروز ولایت کې سیمه ییزې سرچينې وایي، د افغانستان په سرحدي ولايت نیمروز کې د ایراني تومان استفاده ډېره شوې ده. ویل کېږي چې د مالي بازارونو تړل کېدل هم یو مهم لامل دی چې د دغه ولایت په بازارونو کې تومان ډېر استفاده کیږي.   نور حال په دې ویډیويي راپور کې وګورئ:

د کابل ښار د لوېې جرګې په خیمه کې د یکشنبې په ورځ د لوړو زده کړو د وزارت د مسوولینو او د پوهنتونونو د استادانو غونډه وشوه. په دغه غونډه کې د لوړو زده کړو سرپرست وزیر عبدالباقي حقاني د افغانستان په تحصیلي نظام کې د دیني علومو د زده کړې پر پیاوړتیا ټینګار وکړ. د حقاني په خبره تېر دولت د غیر مسلمانو د طبعیت پر بنسټ، د دیني او طبیعي علومو پر جلا والي تمرکز کړی و. ده وویل، اسلام، د دیني او ساینسي علومو ترمنځ هېڅ توپیر ته قایل نه دی: "اسلام دغه تفریق او فرق ته قایل نه دی چې دیني مدرسې او عصري ادارې... Читать дальше...

د امریکا د متحده ایالاتو ولسمشر جوبایډن د خبرداري په ځواب کې، یوه لوړ پوړي ایراني چارواکي ویلي چې بایډن ناقانونه ایران ګواښي.  بایډن خبرداری ورکړ که چېرې اټمي خبرې ناکامې شي نو هغه به نورو انتخابونو ته مخه کړي.  د ایران د ملي امنیت د عالي شورا منشي علي شمخاني په خپل ټویټر کې لیکلي:  "د ایران پر وړاندې د 'نورو اختیارونو' په کارولو ټینګار ایران ته دا حق ورکوي چي مقابله ځواب ورکولو باندې فکر وکړي."  د جمعې په ورځ د اسراییلو له صدراعظم نفتالي بینیټ سره په خپله لومړۍ ناسته کې جو بایډن ټینګار وکړ... Читать дальше...

د امریکا متحده ایالاتونه د اګسټ د یودېرشمې په رانږدې کېدو لاهم د خلکو د ایستلو په لټه کې ده.  که څه هم د عملیاتو د ورو کېدو راپورونه ورکړل شوي دي.  تر دې مخکې د امریکا ولسمشر جو بایډن خبرداری ورکړی و چې قوماندانانو یې ورته ویلي چې د ترهګریز برید خطر ډېر موجود دی.  په دې چې د اګسټ ۳۱مه له افغانستانه د بهرنیو ځواکونو  وروستۍ نېټه په رانږدې کېدو ده، پنټاګون یا د امریکا دفاع وزارت وايي، له څلورو زرو کم سرتیري په هوايي ډګر کې پاتې دي.  د کابل په هوايي ډګر کې یوه لویدیځ چارواکي چې نه یې غوښتل نوم... Читать дальше...

په کابل کې بانکونه له دوو اونیو ځنډ وروسته بېرته پرانیستل شول، خو پیرودونکو ته د پېسو ویش محدود دی. خلک د بانکونو مخې ته په اوږدو لیکو کې ولاړ دي او هڅه کوي چې خپلې پیسې ترلاسه کړي، خو د افغانستان مرکزي بانک، د بانکونو له ټولنې سره په همغږۍ ویلي چې انفرادي بانکي حساب لرونکو ته په اوونۍ کې له ۲۰۰ ډالرو یا شل زرو افغانیو ډېرې پیسې ور نه کړل شي. هغه پرېکړه چې ګڼو نېوکو سره مخ شوې ده. د کابل یوه اوسیدونکي عبدالطیف د یکشنبې په ورځ د نوي کابل بانک مخې ته  په ولاړه لیکه کې ازادي راډیو ته وویل چې بانکونه... Читать дальше...

سمندري توپان ایدا له مکسیکو خلیجه په تېرېدو د ویجاړونکي ځواک سره د متحده ایالاتو جنوبي ایالت لویزیانا ساحل په لور ورغلی.   د متحده ایالاتو چارواکي غواړي د لسګونو زرو کسانو لپاره چې له خپلو کورونو به بې ځایه کېږي د سرپناه غم وخوري.   ډېری خلک له خپلو کورونو د وتلو له امر وروسته تښتیدلي دي.  اوس د لوزیانا ټولې لارې له ګڼې ګوڼې سره مخ دي او د تیلو ټانکونه خالي شي.  شپاړس کاله مخکې، د کټرینا توپان په لوزیانا او مسیسپي کې اتلس سوه کسان وژلي وو.  توپان نن ورځ داسې وخت د لویزیانا په لور خوځیدلی چې هلته روغتونونه د کووېډ-۱۹ له ناروغانو ډک دي.

بریتانیا له افغانستانه د خلکو د را ایستلو د ماموریت د بشپړولو اعلان وکړ.  د دغه هېواد صدراعظم بورېس جانسن نن په یوه ویډیويي پیغام کې وویل چې بریتانوي پوځیانو ۱۵۰۰۰ کسان را ویستل. په دې ډله کې ګڼ افغانان هم شامل دي چې له بریتانویانو سره یې کار کړی.  بورېس جانسن بیا د پیغام په یوه برخه کې وویل چې نه یې غوښتل په دې شکل له افغانستانه ووځي: "که څه هم موږ داسې نه غوښتل په دې شکل راووځو خو باید پوه شو چې موږ له متحده ایالاتونو سره لاړو د امریکا د دفاع او ملاتړ لپاره. امریکايي پوځیانو د جګړې لویه برخه ترسره کړه. Читать дальше...

د اومر په نوم د ماین پاکونې موسسه وايي، په تېرو شلو کلونو کې په شااوخوا زر کیلومټره مربع ځمکه کې ماینونونه کرل شوي دي. د دغې موسسې عملیاتي مسوول فضل رحیم د یکشنبې په ورځ ازادي راډیو ته وویل چې نوي اېښودل شوي، ماینونه د پخوانیو پرتله خطرناک دي. د راپورنو له مخې په تېرو شلو کلونو ډېری ملکیانو ته د ماینونو په چاودونو کې ځاني او مالي تلفات اوښتي دي. د غزني ولایت د قربان ولسوالۍ اوسېدونکی نعمت الله چې د ملي پوځ سرتیری و، اته کاله وړندې د کونړ په غازي اباد ولسوالۍ کې د ماین په چاودنه کې سترګې ړندې شوې. Читать дальше...

نږدې ۱۵ ورځې وړاندې طالبانو داسې یو نظام ونیو چې ټولې ادارې او سیسټمونه یې فعال او ورځنۍ چارې په عادي ډول مخ‌ته روانې وې. خو د اګسټ له ۱۵مې تر نننه هر څه په ټپه ولاړ دي. دولتي او عامه خدمات نه‌شته او خصوصي سکټور هم د تېر په څېر فعال نه دی، تردې چې هېڅ دولتي ادارې د پخواني حالت په څېر فعالیت نه دی پیل کړی. دې ګونګ او بې‌ برخلېکه وضعیت نه یوازې خلک اندېښمن کړي، بلکې دا نیوکه هم کوي چې طالبانو ته جوړ نظام او سیسټم په لاس ورغلی، خو دا ډله د دې پرځای چې دا څرخ روان وساتي، هرڅه یې په ټپه درولي دي.... Читать дальше...

پرلتوالو د اګست پر ۲۶مه د وژل شوو درې لېویزو مړي یښي او د حکومت پرضد یې احتجاج ته دوام ورکړی دی.

نوموړي په دغه اړه د نورو جزیاتو ورکولو نه ډډه کړې ده. اسلامي دولت ــ خراسان ډلې د اګست پر ۲۶مه د کابل په هوايي ډګر د هغه بریدونو ذمه واري منلې وه چې د ۱۳ امریکايي عسکرو په ګډون یې شاوخوا ۱۰۰ کسان ووژل او نور ګڼ شمېر یې ټپیان کړل.

د امریکا متحده ایالاتونو د بهرنیو چارو وزارت یو وار بیا له امریکایانو غوښتي چې د کره او معتبره ګواښونو په خاطر دې له هوايي ډګر لېرې شي. د دغه وزارت قونسلي برخې دا اعلان د ولسمشر جو بایډن تر بیان څو ساعته وروسته خپور کړ. ولسمشر بایډن پرون شنبه (د وږي په ۶مه) په یوه بیان کې ویلي چې قوماندانانو ورته ویلي چې په کابل کې راتلونکی ۲۴ تر ۳۶ ساعته د یوه برید خطر ډېر زیات موجود دی. د امریکا د بهرنیو چارو وزارت بیا په خپل نننۍ خبرپاڼه کې په کابل کې له پاتې امریکايي اتباعو غوښتي چې سمدستي دې د کابل د... Читать дальше...

د وزارت په وینا، په دې کې د کابل هوايي ډګر جنوبي دروازه، د کورنیو چارو وزارت له خوا ورغلې لار او شمال ختیځ لار یا د پنجشیر تیلو ستیشن ته نږدې دروازې څخه لرې شي.

د دې اوونۍ د "هارون باچا هنري ګړۍ" خپرونې مېلمه مو په پېښور کې د موسيقۍ يو استاد اې ار انور دی. د نوموړي پلرنی ټاټوبی د صوابۍ سليم خان کلی دی، خو دی په کراچۍ کې زېږېدلی او هم هلته يې د سکول او کالج د زده کړو ترڅنګ د موسيقۍ درسونه هم اخيستي. استاد انور يو شمېر شاګردان روزلي او واي چې د پښتونخوا حکومت ته يې د يوې هنري اکاډمۍ جوړولو لپاره خپله يوه طرحه هم وړاندې کړې. د استاد په خبره، د پښتو زياتره اوسنۍ سندرې د شعر او موسيقۍ د معيار له پلوه کمزورې دي. د اې ار انور دا خبرې او جوړې کړې ځينې سندرې يې د غږ په ځای کې اورېدای شئ.

د افغانستان د سوداګري او پانګونې خوني مشرتابه او د پاکستان د سوداګرۍ او صنايعو ګډې خونې مشرتابه په کابل کې د پاکستان سفير منصور احمد خان سره وکتل. دغې خونې نن یکشنبې( د وږې په ۷مه)  په یو بیان کې ویلي، ياده ناسته کى دهمکاریو په پراختیا او د افغانستان او پاکستان ترمنځ په اوږد مهاله او لنډ مهاله سوداګريزو اړېکو باندې بحث شوی. په بیان کې راغلي، په یاده غونډه کې په افغانستان کې د نوي نظام راتګ د دوه اړخيزه اقتصاد د پرمختګ لپاره ښه فرصت وګڼل شو. ددې ترڅنګ ویل شوي چې د خصوصي سکټورونو د اړيکو د پياوړي... Читать дальше...

په کابل کې د شهزاده سرای د صرافانو سراسري ټولنې مرستیال حاجي دادګل ازادي راډیو ته وویل چې د افغانستان بانک مسوولینو ډاډ ورکړی چې ډیر ژر به بانکونه او صرافۍ پرانېستل شي. نوموړی وایي:"موږ په تېره یوه اونۍ کې د اقتصادي کمېسیون مسوولینو سره په مالیې، تجارت او سوداګرۍ خونه کې ناسته درلوده اوهمدارنګه پرون موږ د افغانستان بانک له لومړي مرستیال سره لیده کاته درلوده،دوی په تمامه معنا موږ ته ډاډ را کاوه چې د یو منظم میکانېزم پر بنسټ به هم مهاله د بانکونو د پرانیستې په وخت کې شهزاه سرای هم پرانېستل شي“ ... Читать дальше...

پر افغانستان د طالبانو له کنټرول وروسته له هغه هېواده په زرګونه افغان وګړي امریکا ته رسېدلي دي. دا هغه کسان دي چې هلته یې له امریکايي ځواکونو سره کار کاوه. په هغوی کې یو افغان وګړی عبدالامان صدیقي ټېکساس ايالت ته تللی دی. د هغه په اپارتمان کې لا فرنیچر نشته خو وايي چې له ماشومانو سره امریکا ته پر ورتګ خوشحاله دی او ځان هلته خوندي احساسوي. نور حال د رويټرز اژانس په ویډیويي راپور کې وګورئ چې مليحې اميرزاده پښتو کړې ده.

بریتانوي چارواکي وایي، هغه افغانان به چې له بریتانوي ځواکونو او د دې هېواد له نورو ادارو سره یې په افغانستان کې همکاري کړې او له دې هېواده د ایستلو له بهیره چې پرون شنبې پای ته ورسېد، پاتې شوي، له ټولو امکاناتو کار واخلي چې هغوی هم له افغانستانه وباسي. د بریتانیا له خوا له افغانستانه د ملکیانو د ایستلو وروستۍ الوتکه پرون شنبې له کابل هوایي ډګره پورته شوه او په دې توګه د خلکو د ایستلو لپاره د دې هېواد پوځي عملیات پای ته ورسېدل. بریتانیا تېرو دوو اونیو کې چې طالبانو کابل ونیو، شااوخوا ۱۵ زره افغانان او د بریتانیا اتباع له افغانستانه وایستل. Читать дальше...

طالبان وایي، له افغانستانه د بهرنیو ځواکونو له وتلو وروسته به د کابل نړیوال هوایي ډګر فعال وساتي.  د کابل له هوایي ډګره په وروستیو دوو اونیو کې چې امریکایي او د نورو متحدانو ځواکونو یې د بهرنیو وګړو او افغانانو د ایستلو لپاره عملیات پیل کړي، ټولې ملکي الوتنې درېدلې دي. دغه عملیات چې بشپړېدو ته نژدې شوي ورسره داسې اندېښنې هم راپورته شوي چې ایا د کابل نړیوال هوایي ډګر به د اګسټ له ۳۱ مې وروسته چې ټول امریکایي ځواکونه به له دې هېواده ووځي، لازم تخنیکي وسایل او پرسول ولري چې ملکي الوتنې ورته بېرته... Читать дальше...

د امریکا د متحدو ایالاتونو ولسمشر جو بایډن وایي، په افغانستان کې وضعیت ډېر خطرناک دی او پر کابل هوایي ډګر د تروریستانو د حملې ګواښ تر اوسه ډېر لوړ دی. بایډن پرون شنبې په یوه بیان کې وویل چې د ملي امنیت له ټیم او افغانستان کې له خپلو قوماندانانو سره یې کتلي او هغوی ورته ویلي چې راتلونکو ۲۴ تر۳۶ ساعتونو پورې د یوې احتمالي حملې خطر زښت زیات دی.  بایډن وویل، خپلو پوځي قوماندانانو ته یې امر کړی چې تر هرڅه مخکې دې د خپلو ځواکونو د خوندیتوب لپاره ټول اقدامات ترسره او دا مساله دې یقیني کړي چې دوی هلته... Читать дальше...

د افغانستان دوه لوبغاړي د توکیو په پارا المپیک لوبو کې د ګډون لپاره پرون توکیو ته ورسېدل.  د پارا المپیک کمېټې IPC په یوه بیان کې وویل چې ذکیه خدادادي او حسین رسولي په توکیو کې د ۲۰۲۰ کال د پارا المپیک کلي ته ورسېدل او تود هرکلی یې وشو. پر افغانستان د طالبانو له چټک واکمنېدو سره دغه دوه لوبغاړي هم لکه د نورو زرګونو افغانانو په څېر چې له هېواده یې د وتلو هڅه کوله، په کابل کې بند پاتې و، خو د IPC په وینا دوی تېره اوونۍ له افغانستانه ایستل شوي او د فرانسې پلازمېنې پاریس یوه ورزشي مرکز ته لېږدول شوي وو. Читать дальше...

د افغانستان د روغتیا وزارت یو جګپوړی چارواکی وایي، له افغانستان سره د نړیوال بانک او نورو مرستدویه ټولنو له خوا د مالي مرستو په بندېدو سره د دې خطر شته چې د روغتیا په برخه کې په دې هېواد کې د تېرو شلو کلونو پرمختګونه په اوبو لاهو شي.  دغه چارواکي چې د موضوع د حساسیت له کبله یې نه غوښتل نوم یې واخېستل شي تېره شپه ازادي راډیو ته وویل، ډېرو دغو نړیوالو موسسو، په تېره نړیوال بانک له افغانستان سره خلکو ته د روغتیایي خدمدتونو د سولو لپاره خپلې مرستې ځانګړې کړې وې چې اوس یې په بندېدو سره ډېرې هغې موسسې... Читать дальше...

د ایران ستر مشر ایات الله علي خامنه اي وایي، په افغانستان کې حکومتونه ځي او راځي، خو هېواد یې تل له افغانانو سره مرستې ته ولاړ دی. خامنه اې دغه څرګندونې پرون شنبه (د وږي ۶مه) په تهران کې د ایران له نوي ولسمشر ابراهیم رییسي سره د کتنې پر مهال وکړې: "د افغانستانه په اړه موږ د دې هېواد د خلکو ملاتړ کوو، د خلکو یې. حکومتونه ځي او راځي. په وروستیو کلونو کې یو شمېر حکومتونه واک ته ورسېدل – دوی راغلل او لاړل. موږ د افغانستان د خلکو ملاتړ کوو. زموږ اړیکې د دوی له حکومت سره په دې پورې تړلي چې هغه له موږ... Читать дальше...

د بریتانیا یو جګپوړی پوځي چارواکی وایي، بریتانیا او متحدین به یې په راتلونکي کې د اسلامي دولت ډلې یا داعش د ګواښونو په له منځه وړلو کې له طالبانو سره همکاري وکړي که طالبان له خپل لوري داسې چلند وکړي لکه یو نور مال یا عادي حکومت یې چې کوي. دا خبره د بریتانیا د وسله والو ځواکونو لوی درستیز جنرال نېک کارټر تېره ورځ له سکای نیوز سره په خبرو کې وکړه او ویې ویل: "که طالبان وکولی شي داسې لاره خپله کړي لکه عادي حکومتونه یې چې د تروریستي ګواښونو پر وړاندې خپلوي، نو به موږ دا ومومو چې کولای شو، سره ګډه کار وکړو. Читать дальше...