افغانستان کې د ښځو د امن خونو بندېدو او ورپېښ ګواښ د بخښنې سازمان اندېښنه راوپاروله
د بخښنې نړیوال سازمان په افغانستان کې د ښځو لپاره د امن خونو له تړل کېدو او دوی ته د ورپېښ ګواښ په اړه اندېښنه ښيي.
دې سازمان په خپل تازه راپور کې چې د دوشنبې په ورځ «۱۴۰۰ کال د لیندۍ ۱۵» لیکلي، د طالبانو له واکمنۍ وروسته، هغو نجونو او ښځو سره چې تاوتریخوالی ورسره شوی، هر ډول اړینې مرستې لهمنځه تللي، دا خونې تړل شوي او هغه ښځې چې د تاوتریخوالي له املهیې امن خونو کې پناه اخیستې وه، ازادې شوې دي.
امن خونې هغه پناهځایونه و چې د تاوتریخوالي سره مخ شویو نجونو او ښځو تهیې، د دوی په غوښتنه پناه ورکوله.
امنېستي انټرنشنل په دې خونو کې د ۲۶ قربانیانو او هغوی سره چې هلتهیې کار کړی خبرې کړي او لیکي، طالبانو د دوی پناه ځایونه وتړل او تر خوا یې له زندانونو هغه بندیان هم ازاد کړي چې د جنسیت له مخې د تاوتریخوالي په پېښو کې مجرم پېژندل شوي وو.
د بخښنې نړیوال سازمان په راپور کې راغلي، اوسمهال په دې خونو کې ساتل شوې ښځې او نجونې او تر خوا یې هغوی چې هلتهیې کار کړی، د مرګ له ګواښ سره مخ دي.
په افغانستان کې د بخښنې نړیوال سازمان کمپاینرې سمیرا حمیدي ازادي راډیو ته وویل، په امن خونو کې داسې ښځو او نجونو ته پناه ورکړل شوې وه چې هره شېبه د مرګ له ګواښ سره مخ وې.
اغلې حمیدي زیاتوي: "زموږ اندېښنه دا ده چې د طالبانو له راتګ وروسته، زیانمنو شویو مېرمنو ته دا ډول امکانات او خدمات تړل شوي. په ورته وخت کې د امن خونو تړل او له تاوتریخوالي ډک ژوند ته د ښځو بېرته ستنول، دوی د مرګ له خطر سره مخ کوي چې موږ یې په اړه ډېر اندېښمن یوو."
د بخښنې نړیوال سازمان په راپور کې د دې سازمان د منشي اګنس کالامار له قوله لیکل شوي: "طالبانو ټول زندانیان هم ازاد کړي او دوی د هغه ګواښونو په اړه فکر نهدی کړی چې قرباني شوې ښځې او مېرمنې ورسره مخ کېدونکې دي."
له ګواښونو سره مخ یو له دغو مېرمنو چې نهغواړي نومیې ورته د شته ګواښونو له امله راپور کې خپور شي او څه د پاسه یو کالیې په کابل کې د امن خونې دننه تېر کړی وايي، کورنۍ یې داسې شکنجه کوله چې مجبوره شوه هر څه پرېږدي او خپل سر خوندي کړي.
خو کله چې طالبان واکمن شول، د سرپناه دا هیلهیې هم لهمنځه ولاړه. اندېښمنه ده، که کورنۍ تهیې په لاس ورشي، و بهیې وژني.
دا وايي: "کورنی تاوتریخوالی، ظلم، وهل ټکول، ښکنځلې، بده رویه، د سمې ډوډۍ نهراکول، زما لباسونو ته نهرسیدهګي او په هره مسئله کې زما ملامت ګڼل، هغه لاملونه و چې زهیې مجبوره کړم چې کور پرېږدم او د امن خونې ته راشم. اوس چې د امن خونه کې نهیم، ژوند مې خطر کې دی. زه له خپله کور راتښتېدلې یم، هغوی به مې ژوندۍ پرې نهږدي. "
طالبان که څه هم د بخښنې نړیوال سازمان د راپور په اړه غبرګون نهښيي، خو وايي دوی خپلو امنیتي مسؤلانو ته دنده سپارلې چې له ښځو سره د تاوتریخوالي د پېښو مخنیوی او له دوی ساتنه وکړي.
د طالبانو حکومت د ویاند مرستیال احمدالله وثیق ازادي راډیو ته وویل: "که په دې اړه بیا هم څوک اندېښنه لري، هغوی دې مخکې له مخکې امنیتي ځواکونو سره ستونزه شریکه کړي، هغوی ته دې اطلاع ورکړي. حتماً به د دوی ستونزې ته ځان رسوي."
له ښځو سره تاوتریخوالی یوه له هغو ننګونو ده چې مخکېني حکومتونهیې هم په کابو کولو کې پاتې راغلي وو.
د بخښنې نړیوال سازمان په راپور کې له نړیوالې ټولنې غوښتنه شوې چې په بېړني ډول د دې خدمتونو د بېرته فعالولو مرسته وکړي او هغه کارکوونکي چې د امن خونو دننهیې کار کړی او ژوند یې له ګواښ سره مخ دی، له افغانستان وباسي.
امنېستي انټرنشنل پر طالبانو هم غږ کوي چې له تاوتریخوالي سره د مخ کېدونکو او مخ شویو ښځو لپاره د امن خونو د بېرته پرانیستو اجازه ورکړي او دا ډاډ هم باید وي چې هلته کارکوونکي بې له کومې وېرې چارې مخ ته یوسي.
دا سازمان وايي، د طالبانو له واکمنۍ وړاندې په امن خونو کې تاوتریخوالي سره مخ شویو نجونو او ښځو ته روغتیايي، رواني، وکالت او نورې اسانتیاوې چمتو وې.
دې خونو ته د مخکېني جمهوري نظام د ښځو چارو وزارت، د بشري حقونو خپلواک کمېسیون او روغتونونو څخه قرباني شوې مېرمنې ورپېژندل کېدې.
د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو د استازولۍ دفتر یا یوناما وايي، که څه هم دا خونې ډېرې مجهزې نهوې، خو بیا هم په افغانستان کې یې د زرګونه قرباني شویو ښځو خدمات وړاندې کول، هغه هېواد چې د یوناما له قوله، له هرو ۱۰ ښځو ۹ یې په یوه ډول په خپل ژوند کې تاوتریخوالی تجربه کوي.