Новости за 06.12.2021

د غزني ولایت ځیني اوسېدونکي وايي، په اوسني وخت کې د بې پیلوټه الوتکو ګرځېدو یې ویره او اندېښنه زیاته کړې ده. دغه الوتکې پر افغانستان د طالبانو له حاکمیت څخه وروسته هم د غزني ولایت ترڅنګ د پکتیا، پکتیکا او ځینو نورو ولایتونو په هوا کې ګرځي. خو د غزني ولایت د اندړو ولسوالۍ ضبطو خان وايي، شپه ورځ ویني چې دغه الوتکې ګرځې، نه پوهیږي چې د چا دي، له کوم لوري راځي او ولي ګرځي، خو سخت ورڅخه ویریږی. "دغه ډرون الوتکې زموږ په ولسوالۍ کې بېخي ډیرې ګرځي، نه پوهیږم چې دا اوس په څه حساب ګرځي، موږ سخت ورڅخه... Читать дальше...

د پنجاب وزیراعلا ویلي دي چې په سيالکوټ کې د يو سري لنکايي ‌وګړي مړی یې خپل هېواد ته لېږدولی دی. اخوا پولیس وايي، د ډېسېمبر پر درېیمه یې د پېښې په تړاو لسګونه کسان نیولي دي. د سري لنکايي وګړي تر وژل کېدو وروسته د سیالکوټ ښار تجاران وايي حکومت دې د داسې پېښو د مخنيوي لپاره د سختدريځو په وړاندې سخت ګامونه واخلي. د دوی په وینا، د داسې وژنو له وجې به څوک په پاکستان کې کاروبار کولو ته زړه ښه نه کړي. د ډېسېمبر پر درېيمه، په سیالکوټ کې د یوې کارخانې سري لنکايي‌ مینېجر د کارخانې د کارکوونکو له خوا د مذهب د سپکاوي په تور وسوځول شو. Читать дальше...

د روسیې د بهرنیو چارو وزیر سرګي لاوروف له خپل هندي سیال اېس جې شنکر سره د نورو مسئلو ترڅنګ د افغانستان پر روان وضعیت هم خبرې کړې دي. لاوروف نن په نوې ډېلي کې خبریالانو ته ویلي، د دوی او هند دواړو هوکړه دا شوه چې طالبان باید له قومي او سیاسي پلوه ګډ او پراخ‌بنسټه حکومت جوړ کړي. لاوروف ویلي، د طالبانو حکومت باید بشري حقونه خوندي کړي او د ترهګرۍ او نشه‌یي توکو د قاچاق مخه ونیسي.  لاوروف وړاندیز کړی، که هند او ایران هم د افغانستان په اړه د ترویکا پلس ناستو غړي شي، ګټور اقدام به وي.  اوس په دې... Читать дальше...

چین له افغانستان سره د نورو بشري مرستو ژمنه کړې ده.  په کابل کې د چین سفیر وانګ یو نن پر خپله ټویټرپاڼه لیکلي چې دوی دا ځل د ۴،۷ ملیونه ډالرو په ارزښت بشري مرسته افغانستان ته لېږي.  وانګ یو ویلي، دغه مرسته به له هغو افغانو سره وشي چې ژمي یې ژوند له ستونزو سره مخ کړی دی.  د چین په بشري مرستو کې خوراکي مواد، کمپلې او نور لومړني توکي شامل دي.  د چین له‌خوا مرسته شوي او نور مرسته کېدونکي توکي په اورګاډي کې افغانستان ته لېږدول کېږي.

مسکو او نوي ډیلي په هند کې د کلاشنکوف تیارولو تړون لاسلیک کړ. د دوشنبې په ورځ د رویټرز خبري اژانس راپور له مخې د روسیې وسله جوړولو کلاشنکوف ویلي چې دوی به په هند کې  تر شپږ سوه زره زیات اې کې-۲۰۳ جنګي توپک تیارېږي. تر دې وړاندې نن د ډېسېمبر پر شپږمه د هند وزیراعظم نرېندرا مودي په نوي ډیلي کې د روسیې له ولسمشر ولادمیر پوتین سره د سوداګرۍ او دفاعي موضوعاتو ترڅنګ، د افغانستان پر روانو کړکېچنو حالاتو غږېدلی دی. د اګست په میاشت کې پر افغانستان د طالبانو تر واکمنېدو نه پس، هغه هېواد له بشري کړکېچ سره... Читать дальше...

د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو ځانګړې استازې دیبورا لاینز ویلي، دغه هېواد کې خپل عملیاتي پلان پراخوي.  لاینز دا خبره نن د طالبانو د حکومت د بهرنیو چارو وزارت له مرستیال شېر محمد عباس ستانکزي سره په کتنه کې کړې ده. نوموړې ویلي، دا مهال‌یې افغانستان کې ټولې څانګې پرانیستي او ځایي او نړیوال کارکوونکي یې دندو ته حاضر شوي دي.  د مېرمن لاینز او ښاغلي ستانکزي د لیدو کتو خبر د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت ویاند عبدالقهار بلخي پر خپله ټویټرپاڼه خپور کړی دی.  د خبر له مخې لاینز ویلي، د افغانستان د... Читать дальше...

د روسیې ولسمشر ولادیمیر پوتین نن د ډسمبر په شپږمه نېټه هند ته سفر وکړ. دی به هلته د انرژۍ او وسلو د پلور په برخه کې په سرمشریزه کې ګدون وکړي. د کرونا وبا له پیل راهیسې دا د پوتین دوهم سفر دی چې له خپل هېواده دباندې يې کوي. لومړی ځل سفر یې په جون میاشت کې د جنیوا په سرمشریزه کې د امریکا له ولسمشر جو بایډن سره د لیدو لپاره کړی وو. دا سفر په داسې حال کې کېږي چې هند د ۵،۴ میلیارد ډالرو په ارزښت د روسیې د پرمختللي «S-400» د توغندیو هوایي دفاعي سیستم عرضه کول پیل کړي چې په احتمالي توګه نوې ډېلي د بندیزونو په چوکاټ کې راولي. Читать дальше...

په بلاروس کې چارواکي نه‌دي توانېدلي چې ازاد خبریال اندري کوزنیچیک له توقیفه خلاص کړي، سره له دې چې د یوه جنجالي قانون له مخې د هغه د ۱۰ ورځني بند موده هم نن بشپړه شوه. کوزنیچیک چې د ازادې اروپا/ ازادي راډیو د بلاروسي څانګې خبریال و د نومبر په ۲۶مه له دې سره سره محکوم شو چې ده پر ځان لګول شوي تور بې‌اساسه باله. هغه د مېنسک په بدنامه توقیف خونې (اکریستسینا) کې ساتل کېږي، دغلته ډېرو توقیف شویو ویلي چې ربړول کېږي هم. د کوزنیچیک د کورنۍ غړو ویلي، تر اوسه معلومات نه‌لري چې هغه کله خوشې کېږي، بلاروسي چارواکو هم تر اوسه په دې اړه څه نه‌دي ویلي. Читать дальше...

یو شمېر افغان ښځینه محصلینې وایي د طالبانو له لوري د زده‌کړو له بندېدو وروسته، د خپلو کورنیو له‌خوا ودونو ته مجبوره شوي، خو دوی په‌کې رضایت نه‌لري. ‎دوی چې د طب او د حقوقو پوهنځیو محصلینې دي وايي، کورنۍ يې له يوې مياشتې راهيسې ورته وايي چې د زده‌کړو دروازې تړلې دي او بايد خپلو ولايتونو ته بېرته ستنې شي. ‎دغه محصلینې وايي، له واده کولو نه‌یې لوړ ارمانونه وو چې د ماسترۍ او دوکتورا تر کچې به زده‌کړې کوي، خو د رژيم بدلون او د پوهنتونونو او ښوونځيو د دروازو تړل کېدو د دوی ټول ارمانونه له‌منځه يوړل. Читать дальше...

د افغانستان د موی‌تای لوبغاړي محمد یوسف جهانګیر د موی‌تای په نړیوالو اتلولیو کې خپل سنګاپوری سیال مات کړ. دغه دواړه لوبغاړي نن په تایلنډ کې د مسابقې ډګر ته ښکته شول او افغان لوبغاړي په خپلې بریا سره د سیالۍ دوهم پړاو ته لاره ومونده. د افغانستان موی‌تای فدراسیون ویلي چې د جهانګیر بله لوبه د جنوبي افریقا له یوه لوبغاړي سره ده او که چېرته هلته هم بریالی شي له ازبکستاني او قزاقستاني سیالانو سره به د سیالۍ رېنګ ته ښکته شي. د موی‌تای په دې سیالیو کې د ۹۴ هېوادونو لوبغاړي برخه لري، خو له افغانستانه یوازې دوه لوبغاړي او یو لوبڅار ورغلي دي.

لاریونوالو غوښتنه کوله چې د نجونو تعلیمي ادارې دې ژر تر ژره پرانیستل شي. د اګست پر ۱۵مه پر کابل د طالبانو له واکمنېدو راهیسې په افغانستان کې یوشمېر تعلیمي ادارې، په ځانګړي ډول دولتي پوهنتونونه لاهم تړلي دي.

کابل ښار نن یو ځل بیا د لسګونه کسانو د لاریون شاهد وو. يو شمېر د پوهنتون استادانو، محصلانو او مدني فعالانو د دوشنبې په ورځ «۱۴۰۰ کال د ليندۍ ۱۵» په کابل ښار کې د یو لاریون پر مهال د شعارونو په ورکولو سره د طالبانو له حکومته د عدالت او برابرۍ غوښتنه وکړه. د دغو کسانو شمېر له ۳۰ تر ۴۰ کسانو وو. دوی د زده‌کړو په ځانګړي ډول د نجونو پر وړاندې د زده‌کړو د مرکزونو د تړلي پاتې کېدو په وړاندې اعتراض وکړ. د طالبانو د حکومت له پیله چې څلور میاشتې کېږي یو شمېر تعلیمي ادارې، په ځانګړي ډول دولتي پوهنتونونه لاهم تړلي دي. Читать дальше...

په خوست کې یو ښوونیزه غونډه جوړه شوې چې موخه يې د زوکړې پر مهال د مور او ماشوم د مړینې کچه راټیټول دي. په غونډه کې ښځینه ډاکټرانو ته د درملنې نوي مهارتونه وروښودل شول. نور په دې ويډيو کې.

پريانتکا کمار د پاکستان سيالکوټ ښار په راجکو نومې کمپنۍ کې منيجر وو چې د ډېسېمبر پر درېمه نېټه پارېدلو کسانو په وهلو ټکولو تر وژلو وروسته د هغه مړی وسوځاوه.

د برما یوې محکمې نن (د ډسمبر په ۶مه) له واکه لیرې کړای شوې مشره انګ سان سوچي په څلور کاله بند محکومه کړه.  د نوبل جایزې پر ګټونکې سوچي تور دی چې د پوځ په ضد یې پاروونکی چلند کړی او د 'کووېډ-۱۹' له بندیزونو یې سرغړونه کړې ده.  دا له کله چې په تېره فبروري میاشت کې د سوچي حاکم سیاسي ګوند د پوځي کودتا له امله وپرځول شو، د ۷۶ کلنې سوچي د محاکمو د لړۍ لومړنۍ هغه ده.  له کودتا راهیسې دا مېرمن د فساد، په ټاکنو کې د درغلۍ او د دولتي اسرارو د خپرېدو په تورونو په توقیف کې ده. د انګ سان سوچي حقوقي ډلې پر دې لګول شوي ټول تورونه رد کړي دي.

پاکستان وار له مخه د علامه اقبال سکالر شپ له مخې هرکال ۳،۰۰۰ افغان زده کوونکيو ته سکالر شپونه ورکوي او دوه نور هم شته چې اوس يې موده ختمه شوې ده.

چین له افغانستان سره د کرونا ویروس ضد د یو ملیون ډوز واکسین مرسته وکړه. په چین کې د افغانستان سفیر جاوېد احمد قایم ازادي راډیو ته ویلي چې دا واکسین به تر دوو ورځو پورې کابل ته ورسېږي. ښاغلی قایم زیاتوي: "پر یو ملیون ډوز واکسین سربېره ۱،۶ ملیونه سورنجونه هم مرسته شوي، موږ د چین له حکومت سره په اړیکه کې یو چې دوهم قدم کې د «کوېډ-۱۹» لپاره د طبي تجهیزاتو مرسته زیاته کړي، دوی ژمنه کړې چې نږدې راتلونکي کې به د نور واکسین مرسته هم وکړي."  په افغانستان کې د طالبانو د حکومت د روغتیا مسؤلان وایي، دوی... Читать дальше...

د ملګرو ملتونو سرمنشي وایي، په افغانستان کې هرو ۱۰ ښځو کې ۹ هغه لږ تر لږه یو ځل د خپل ژوند د ملګري له‌خوا تاوتریخوالی تجربه کوي. انتونیو ګوترش نن پر خپله ټویټرپاڼه لیکلي چې د دوی د ښځو د ملاتړ ټیمونه په افغانستان کې دي او هغو مېرمنو ته مرسته رسوي چې له تاوتریخوالي سره مخامخې دي. ګوترش دا څرګندونې د ښځو په وړاندې د تاوتریخوالي د له‌منځه وړلو د ۱۶ ورځني کمپاین په مناسبت کړي دي. دا کمپاین د نومبر په ۲۵مه پیل شوی دی. دوی دا څرګندونې داسې مهال کوي چې د طالبانو حکومت بیا د ښځو حقونو ته ځان ژمن بولي... Читать дальше...

د بخښنې نړیوال سازمان په افغانستان کې د ښځو لپاره د امن خونو له تړل کېدو او دوی ته د ورپېښ ګواښ په اړه اندېښنه ښيي. دې سازمان په خپل تازه راپور کې چې د دوشنبې په ورځ «۱۴۰۰ کال د لیندۍ ۱۵» لیکلي، د طالبانو له واکمنۍ وروسته، هغو نجونو او ښځو سره چې تاوتریخوالی ورسره شوی، هر ډول اړینې مرستې له‌منځه تللي، دا خونې تړل شوي او هغه ښځې چې د تاوتریخوالي له امله‌یې امن خونو کې پناه اخیستې وه، ازادې شوې دي. امن خونې هغه پناه‌ځایونه و چې د تاوتریخوالي سره مخ شویو نجونو او ښځو ته‌یې، د دوی په غوښتنه پناه ورکوله. Читать дальше...

بخښنې نړیوال سازمان وايي، د طالبانو له واکمنېدو وروسته په افغانستان کې له تاوتریخوالي د اغېزمنو ښځو لپاره د ضروري خدماتو سیسټم له منځه تللی. دغو ښځو د بخښنې نړیوال سازمان ایمنسټي انټرنېشنل ته ویلي چې طالبانو د امن خونې بندې کړي او هغه بندیان یې له زندانونو ازاد کړي چې له ښځو سره په تاوتریخوالي تورن ول. ایمنسټي انټرنېشنل له ۲۶ افغان مېرمنو سره د مرکو پر بنسټ په یوه راپور کې ویلي چې د تشدد قرباني مېرمنې او همداراز د امن خونو مسوولان، مدافع وکیلان، قاضیان، د اړوندو ادارو چارواکي او د ښځو د خوندیتوب... Читать дальше...

د پاکستان وزیراعظم عمران خان ویلي دي چې د سیالکوټ پېښې په تړاو به نیولي کسان هرومرو مقدمه کېږي. بلخوا د پنجاب پولیسو د ډېسېمبر په پنځمه پر ټوېټر په بیان کې ویلي چې تر اوسه یې د سیالکوټ د پېښې په تړاو ټول ۱۲۴ مشکوک کسان نیولي

بېلابېلو فرهنګیانو او سیاستوالو د پېژندل شوي توکمپوه او ژبپوه عبدالرازق پالوال پر مړینه خواخوږي ښوولې ده.  ډاکټر عبدالرازق پالوال، چې د پوهنتون د استاد په توګه یې هم کلونه- کلونه تدریس کړی، په خپله رشته کې زیاتې څېړنې کړي، د ۸۳ کلونو په عمر وفات شو.  د هغه د کورنۍ غړو ویلي، چې جنازه به دوشنبه ماسپښین د کندهار د مشاهیرو په هدیره کې خاورو ته وسپارل شي. د هغه اووه تحقیقي کتابونه چاپ شوي او ځینې کتابونه یې ناچاپه پاتې دي.  پېژندل شوي شاعر او لیکوال عبدالباري جهاني لیکلي:  «پالوال یوازینی افغان... Читать дальше...

د امریکا د مشرانو جرګې پخوانی غړی او د جمهوري‌پال ګوند له‌خوا د ولسمشرۍ د انتخاباتو کاندید باب ډول پرون د ۹۸ کلونو په عمر په حق ورسېد. د نوموړي مېرمنې الیزابت ډول په یوه بیان کې ویلي چې د دې مېړه پرون سهار د خوب په حال کې پور پرې کړ. په بیان کې راغلي دي چې رابرت ډول د ۷۹ کلونو لپاره د متحده ایالاتو خدمت وکړ.  باب ډول د ۱۹۹۶ کال د ولسمشرۍ په انتخاباتو کې د امریکا د جمهوري‌پال ګوند کاندید و چې د ډیموکرات بل کلېنټن پر وړاندې یې ماتې وخوړه. هغه په سنا کې له ۳۵ کلن خدمت وروسته استعفا وکړه او ځان‌یې ولسمشرۍ ته کاندید کړ. Читать дальше...

د هند په بورانپور ښار کې يو ځايي تجار له خپلې مېرمنې سره د مينې په خاطر "تاج محل" جوړ کړی دی. انند پرکاش د تجربه لرونکو معمارانو په لاس په دريو کلونو کې د مرمرو له سپينو ډبرو څخه جوړ دغه محل خپلې مېرمنې ته د استوګنې لپاره سوغات کړی، خو په اګره کې جوړ تاج محل په ۱۷مه ميلادي پېړۍ کې د وخت پاچا شاهجهان د خپلې مېرمنې نورجهان له مړينې وروسته د هغې په ياد کې د مقبرې لپاره جوړ کړی و. احمد شاه اعظمي د فرانس پرېس اژانس له ويډيو څخه راپور جوړ کړی.

د روسیې ولسمشر ولادیمیر پوتین په یوه غونډه کې د ګډون لپاره نن هند ته ځي. تمه ده چې د دې غونډې بحثونه به د انرژۍ او وسلو پر خرڅلاو متمرکز وي. پوتین دا سفر داسې مهال کوي چې روسیې هند ته د هوايي مدافعې د سیستم «اېس-۴۰۰» توغندیو د سپارلو بهیر پیل کړی دی. دا پرمختللی سیستم د ۵،۴ میلیارده ډالرو په ارزښت د قرارداد په اساس هند ته ورکول کېږي. د ترکیې او روسیې ترمنځ د همدې وسلو د خرڅلاو معامله د دې باعث شوه چې واشنګټن پر انقرې بندیزونه ولګوي او ترکیه د تحریمونو له لارې د امریکا د دښمنانو پر وړاندې د مقابلې... Читать дальше...