Новости за 05.01.2022

په خوست کې د 'کووېډ-۱۹' ناروغۍ د درملنې روغتون ګڼې ستونزې لري. دوی وايي، په یاد کې روغتون نه د کرونا د نوې څپې د تشخیص ټکنالوژي شته او نه هم د اړتیا وړ اکسیجن او درمل موجود دي. مولوي محمدامین چې له څو ورځو راهیسې خپل ناروغ سره د کرونا د درملنې په روغتون کې دی ازادي راډیو ته وویل، په دې ځای کې لازم لابراتواري معاینات نه کیږي او اکسیجن هم کله نا کله لږ وي. نوموړی زیاتوي: "په شفاخانه کې مشکلات دا دي، یو خو که همدلته روغتون کې لابراتواري معاینات وشي، ځکه خلک بې وزله دي او په بیدیا کې د ټیسټونو... Читать дальше...

شمالي کوریا یو لیرې واټن ویشتونکی مشکوک توغندی نن له خپلو ختیځو سواحلو سمندر ته توغولی دی. دا خبره د جنوبي کوریا پوځي چارواکو کړې. د جاپان د دفاع وزارت ویلي، هغه څه چې شمالي کوریا توغولي، امکان لري یو میزایل واوسي، خو ډېر جزئیات‌یې نه‌دي خپاره کړي. لومړی د جاپان ساحلي ګارد د دې توغونې په اړه راپور ورکړ او ویې‌ویل ممکن یو بالیستیک توغندی وي. دا وروسته له هغې ده چې د جنوبي کوریا مشر کیم جونګ اون د خپل هېواد د پوځي وړتیاوو د پیاوړتیا ژمنه کړې. نوموړي تیره اوونۍ د خپل حاکم ګوند په غونډه کې... Читать дальше...

مشتري دانش، معلوله څارنواله چې د خپلې کورنۍ سرپرسته هم ده، د طالبانو له حکومته غواړي چې دې او نورو ښځینه څارنوالانو ته د دندو اجازه وکړي. مشتري دانش په ۱۳۶۹ کال کې کله چې دوه کلنه وه، پولیو یا ګوزڼ ووهله، او له دواړه پښو پاتې شوه. خو د پښو په مصنوعي قالب او لکړو ښوونځي او پوهنتون ته ولاړه او بالاخره څارنواله شوه. هم اوس په تمه ده چې طالبان د پوهنتونونو د خلاصون اجازه وکړي او دا خپلې د ماسټرۍ زده کړې هم بشپړې کړي. مشتري وایي له پنځو کلونو زیاته موده یې په کابل کې د ښځو پر وړاندې د تاوتریخوالي... Читать дальше...

د سالنګونو د ساتنې او څارنې اداره وايي، د سالنګ لویه لاره د مسافر وړونکو موټرو لپاره پرانیستل شوې ده خو بار وړونکې موټر لا هم نه شې کولای له دې لارې تېر شي. ددې ادارې اجرايي مدیر سمیع الله ولي زاده نن چهارشنبې( د مرغومې په ۱۵مه) ازادي راډیو ته وویل: " د ۱۱ بجو په شااو خوا کې د وضعیت له ښه کېدو او د لارې له پاک کارۍ وروسته، دا لویه لاره د تګ راتګ لپاره خلاصه شوې ده. اوس یوازې د زیات بار لرونکو موټرو پرته، لاره د نورو موټرو پر مخ پرانیستې ده. " د سالنګونو د ساتنې او څارنې ادارې په وینا تېره شپه... Читать дальше...

د ملګرو  ملتونو د بشري مرستو د همغږۍ اداره «اوچا» وايي، په وروستیو ورځو کې د درنو واورو او سختو بارانونو ورېدو د افغانستان زیاتې برخې متاثره کړي دي. اوچا پر خپل ټویټر لیکلي، سخت ژمی په افغانستان کې د خلکو خراب بشري وضعیت نور هم پسې خراب کړی دی. دې اداره زیاته کړې چې د مرستې رسولو وخت په تېرېدو دی. د ملګرو ملتونو د بشري مرستو د همغږۍ اداره دا خبرداری له هغې څو ساعته وروسته ورکوي چې د طالبانو د حکومت د طبیعي پېښو پر وړاندې د مبارزې د وزارت یو چارواکي محمد امین وزیر ازادي راډیو ته وویل، د سختو... Читать дальше...

کندهار کې د سوداګرۍ او پانګونې د خونې یو چارواکی وايي، دې ولایت کې سوداګریزه راکړه ورکړه په سلو کې ۷۰ سلنه کمه شوې ده. ددې خونې مرستیال فضل الحق مشکاني نن چهارشنبې( د مرغومې په ۱۵مه) ازادي راډیو ته وویل، د طالبانو د بیا واکمنېدو راهېسې د بانکونو د فعالیت کموالی، او په پیر و پلور کې ستونزي د دې سبب شوي چې تجارتي راکړه ورکړه کمه شي. ښاغلی مشکاني وايي، د جمهوري نظام تر سقوط مخکې د کندهار صادرات وچه، تازه میوه او قیمتي ډبرې وې. د نوموړي په وینا سوداګرو له نورو هېوادونو څخه تر ډیره خوراکي مواد، برقي وسایل او د کارخانو لپاره خام مواد واردول. Читать дальше...

افغانستان کې د روغتیا نړیوال سازمان وايي، د سختو ژمنیو شرایطو سربېره د ملګرو ملتونو دې ادارې په افغانستان د کوویډ-۱۹ لابراتورونو ته ضروري وسایل رسولي دي. د روغتیا د نړیوال سازمان د افغانستان دفتر نن چهارشنبې(د مرغومې په ۱۵مه) پر خپل ټویټر ویلي چې په ټول افغانستان کې یې د دې سازمان ملاتړ لرونکو د کوویډ-۱۹ څلوېښت لابراتورونو ته ضروري تجهیزات سپارلي دي. د روغتیا نړیوال سازمان وايي دا لابراتورونه دا مهال کولای شي چې په ورځ کې له نهه نیمو زرو زیات د کوویډ- ۱۹ معاینات ترسره کړي. دا اقدام داسې مهال... Читать дальше...

بنګله دېش په لومړي ځل نیوزیلانډ لوبډلې ته په خپل کور کې ماتې ورکړه.   د بنګله دېش او نیوزیلانډ ترمنځ د دوه ټېست سیالیو لومړۍ لوبه بنګله دېش وګټله او دا لومړی ځل شو چې بنګله دېش نیوزیلانډ لوبډله په خپل کور کې ماتوي.   د دې لوبې ټاس یا پچه بنګله دېش لوبډلې وګټله او توپوهنه یې غوره کړه چې په لومړۍ پاڼۍ کې یې د نیوزیلانډ ټول لوبغاړي په ۳۲۸ منډو وسوځول او په ځواب کې یې بنګله دېش ۴۵۸ منډې وکړې.   په دویمه پاڼۍ کې بنګله دېش ښه توپوهنه وکړه او د نیوزیلانډ لوبډله یې په ۱۶۹ منډو وسوځوله چې بنګله دېش... Читать дальше...

د سکي په اسیايي لوبو کې څلور افغان لوبغاړي ګډون کوي. د افغانستان د بدني روزنې او ورزش اداره وايي، څلور افغان لوبغاړي به د سکي په اسیايي لوبو کې چې په پاکستان کې کېږي، ګډون وکړي. یاده اداره د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره ویلي، د سکي سیالیو لپاره یې لوبغاړو پوره تیاری نیولی دی. د سکي کوالیفای سیالۍ د روان ۲۰۲۲ میلادي کال د جنوري په ۱۴مه نېټه په پاکستان کې پیلېږي چې د افغانستان په ګډون د ۸ اسیايي هېوادونو لوبغاړي په کې ګډون کوي.

د ملي مقاومت جبهې د پخواني وياند فهيم دشتي مېرمنې د خپل خاوند د مړينې په اړه نوې تورونه 'ادعاوې' کړي دي. سیارې دشتي ازادي راډیو سره به مرکه کې ویلي، له پلټنو وروسته څرګنده شوه چې د فهيم دشتي په وژلو کې پاکستانيانو لاس درلود. سیاره دشتي وايي، خاوند یې فهیم دشتي او ورور یې جنرال عبدالودود ذره په پنجشیر کې د طالبانو پرضد جګړه کې ووژل شول او بلاخره له ۲۲ کاله ګډ ژوند ورسته کونډه شوه. سیار دشتي زیاتوي، د ملي مقاومت جبهې، یو شمېر بهرنیو بنسټونو او سیاستوالو او دغه شان فرانسې د فهیم دشتي او جنرال... Читать дальше...

په پلازمېنه کابل او ولایتونو کې افغانان وايي، د سړې هوا سربېره یې له بانکونو د خپلو پیسو د ایستلو بهیر د ستونزو لمن نوره هم پراخه کړې. د دوی په خبره، د خپلې پانګې د ایستلو لپاره اړینه ده چې ساعتونه ساعتونه د بانکونو مخ ته په جوړو شوېو کتارونو کې ودرېږي. کابل مېشتي احمد ازادي راډیو ته وویل، په یوه خصوصي بانک کې ډالري اکاونټ لري، خو په خبره یې په کې خپلو شخصي پیسو ته لاسرسی نه لري: "ستونزې ډېرې دي. که ډالر په بازار کې سل افغانۍ وي، دوی یې کم حسابوي. په هرو سلو ډالرو کې له ۱۵۰ تر ۲۰۰ افغانیو زیان کوم. Читать дальше...

د کابل یو شمېر ښاریان وایي، په دې سوړ ژمي او واورې کې هم له تېرې ورځې راهیسي برېښنا نه لري. دوی وايي، په ژمي کې د برېښنا اړتیاوې زیاتېږي، خو اوس مهال په دې ښار کې په منځنۍ کچه په هرو ۲۴ ساعتونو کې پنځه یا شپږ ساعته برېښنا لري. دوی دغه شان ادعا کوي چې دې ښار کې د برېښنا وېش هم عادلانه نه دی ځکه د دوی په وینا  یو شمېر سیمې زیاته برېښنا خو ځینې سیمې  بیاکمه برېښنا لري. د کابل ښار اوسېدونکی احمد فرید فروتن وايي: "تېره شپه موږ یو ساعت برېښنا درلوده، په داسې حال کې چې په ژمي کې برېښنا ته اړتیا ډېره... Читать дальше...

ارزګان کې د يوه افغان سوداګر له خوا د ۷۰۰ جګړو ځپلو قربانيانو سره نغدې مرستې وشوې.   دا ۷۰۰ هغه کسانو وو چې تېرو جګړو کې يې د کورنۍ غړي وژل شوي او يا معلول شوي و.   په ارزګان کې د شهيدانو او معلولينو وزارت د پلان او پالیسي معين عظيم اغا وویل: "دغه مرستې چې د هر وژل شوي کس کورنۍ ته ۷ زره او هر معلول ته شپږ زره افغانۍ ورکول کېږي، دا مرستې د يوه بهر ميشتي افغان سوداګر له خوا شوي دي."   هغه وايي، دغه ډول مرستو ته اړتيا زياته ليدل کېږي او غوښتنه يې وکړه چې په کوردننه او بهر سوداګر باید له اړمنو کسانو سره مرستې وکړي. Читать дальше...

د کندهار ولایت د سوداګرۍ او پانګونې خونه وايي، په دې ولایت سوداګریزه راکړه ورکړه ۷۰ سلنه کمه شوې ده. د دې خونې مرستیال فضل الحق مشکاني نن چهارشنبه (د مرغومي ۱۵مه) ازادي راډیو ته وویل چې د بانکونو د فعالېتونو کمېدلو او د سوداګریزو توکو په پېر او پلور کې ستونزو سوداګرو سوداګریزي چارې له خنډونو سره مخ کړي دي. ښاغلی مشکاني وايي، د تېر جمهوري حکومت پرمهال د کندهار ډېر صادرات وچه مېوه، تازه مېوه او قیمتي کاڼي وو او سوداګرو به خوراکي توکي، برقي وسایل او د کارخونو خام مواد واردول. خو په خبره یې، اوس... Читать дальше...

د هرات د سوداګرۍ او پانګونې خونه وايي، په هرات کې ۲۵۰ مېرمنې وړې تولیدي کارخونې لري چې په هرې کارخونې کې له ۱۵ تر ۲۰ مېرمنې کار کوي.   د دې خونې مرستیال توریالي غوثي نن ازادي راډيو ته وویل چې وروستیو سیاسي بدلونونو د هرات ولایت د سوداګرو ښځو په فعالیتونو ډېر تاثیر نه دی کړی او هغوی د تېر جمهوري حکومت په څېر خپلو فعالېتونو ته دوام ورکوي.    د نوموړي په خبره دا مېرمنې د لاسي صنایع، د ورېښمو د تولید، د زعفرانو د کښت، د خوراکي توکو د تولید او په نورو برخو کې کار کوي چې تولیدات یې په هېواد او له هېواده بهر بازار لري. Читать дальше...

په افغانستان کې د سره صلیب د استازولۍ مشر وايي، مهمه ده چې دې هېواد ته د نغدو پیسو د لېږد او پرېښودو لپاره، له نړیوالې ټولنې سره دې منځګړیتوب وشي. د الیون فیلیون په خبره، د افغانستان تر ټولو لویه ستونزه، د نغدو پیسو کموالی دی او په خبره یې اوس‌مهال افغانستان له هر څه زیات نغدو پیسو ته اړتیا لري. الیون فیلیون له 'CNN' ټلوېزیون سره مرکه کې ویلي: "اوس مهال په افغانستان کې اصلي ستونزه د هېواد په کچه د نغدو پيسو کموالى دى. دا ستونزه عامه ده، ان هغوى چې نن پر افغانستان حاکم دي هم له دې وضعيت په امان کې نه دي. Читать дальше...

د امریکا د متحدو ایالاتونو په رهبرۍ ائتلاف چې په سوریه کې د داعش ډلې پرخلاف جنګېږي، وايي پرون یې د داعش د قریب الوقوع ګواښ پرضد هوايي حملې وکړې.   د سوریې په شمال کې دا حملې داسې وخت کېږي چې د ایراني جنرال قاسم سلیماني د وژل کېدو دوه کاله پوره شول. امریکايي چارواکو خبرداری ورکړی و، په دې مناسبت ښايي په عراق او سوریه کې پر امریکايي ځواکونو احتمالي حملې زیاتې شي. سلیماني دوه کاله مخکې د عراق د پلازمېنې بغداد هوايي ډګر ته نږدې د امریکا د بې پېلوټه الوتکې په حمله کې ووژل شو.   د ائتلافي ځواکونو... Читать дальше...

د قزاقستان ولسمشر، قاسم ژومرت توقایف پرون معترضانو  ته خبرداری ورکړ چې پر دولتي او پوځي ودانیو حمله غیرقانوني ده.   ولسمشر توقایف ملت ته په یوه ویډیويي وینا کې دې ټکي ته داسې وخت اشاره وکړه چې د قزاقستان په ګڼو ښارونو کې اعتراضونه روان دي.   هغه ټینګار وکړ چې حکومت به نه نسکورېږي، خو موږ د شخړې پرتله دوه اړخیز اعتماد او ډیالوګ غواړو.   ولسمشر دا غوښتنه داسې مهال مطرح کوي چې تر دې مخکې په راپورونو کې وویل شول چې امنیتي ځواکونو د اعتراض کوونکو پر وړاندې بې سدوونکي لاسي بمونه کارولي دي.   پرون... Читать дальше...

د اروپايي ټولنې د بهرني سیاست مشر، جوزیپ بورېل له کییف څخه د ملاتړ ښوولو لپاره پرون اوکراین ته ورسېد.   دا سفر داسې وخت کېږي چې له څو اوونیو د اوکراین پولې ته څېرمه د روسيې د پوځي استحکاماتو په اړه په ډپلوماتیک ډګر کې کړکېچ زیات شوی دی.   بورېل تېره شپه په ټویټر کې لیکلي: "د روسیې پوځي استحکاماتو ته په پام سره زه دلته راغلم چې د اوکراین له ملي حاکمیت او ځمکنۍ بشپړتیا د اروپايي ټولنې ملاتړ څرګند کړم."  بورېل به په دې درې ­ورځني سفر کې د اوکراین په ختیځ کې د تماس کرښه هم وګوري.  په دې سیمه... Читать дальше...

د طالبانو د کورنیو چارو وزارت په کابل کې د اختطاف کوونکو د یوې اووه کسیزې ډلې د نیولو خبر ورکړ. دې وزارت پرون ماښام په ټويټر کې یو راپور خپور کړې چې په کې ویل شوې دي دا کسان په پنځلسمه حوزه کې نیول شوي دي. د پنځلسمې حوزې د کشف امر قاري عبیدالله وایي: "هغه کور چې اختطاف کوونکو په کې خپل زندان جوړ کړی و هغه مو وموند، هلته ورغلو، هلته مو ځنځیرونه هم پیدا کړل او درې کسه مو ونیول چې د پنجشیر اوسیدونکي دي او کوم کس چې دوی تښتولی و هغوی مو هم هلته پیدا کړل." طالبان وایي چې د دې اختطاف کوونکو څلور تنه نور یې بیا په پغمان کې ونیول. Читать дальше...

د ملګرو ملتونو د خوړو او کرنې د ادارې 'FAO'په وینا، افغانستان په تېرو پنځو کلونو کې له درېیمې وچکالۍ سره مخامخ دی. دې ادارې په خپل ټویټر کې د افغانستان وچکالۍ ته ژوره اندېښنه څرګنده کړې ده او لیکلي یې دي، که چېرته په خپل وخت د افغانستان د کرنې له سکتور سره مرستې ونه شي د افغانستان د اقتصاد یو اساسي بنسټ به ونړیږي. تردې مخکې هم بېلابېلو مرستندویه موسسو په افغانستان کې د وچکالۍ خبرداری ورکړی و. د اګسټ له نیمایي را وروسته چې طالبانو کابل نیولی دی، افغانستان له سختو اقتصادي ستونزو سره مخامخ شوی دی. Читать дальше...

له طبیعي پېښو سره د طالبانو د حکومت د مبارزې وزارت وایي، د درنې واورې له کبله د سالنګ لویه لار د لویو موټرو پرمخ بنده شوې ده. د دې وزارت یوه چارواکي محمد امین وزیري تېر ماښام ازادي راډیو ته وویل: "تر سبا به د دې لپاره چې توپان دی او ډېر ځای نه ترسترګو کېږي ټول باربري یا ټریلري موټر دریدلي وي، خو د مسافرو د موټرو پرمخ لاره پرانېستې ده." تردې مخکې پرون مازدېګر مهال د سالنګونو د حفظ او مراقبت رییس عبدالله عبید ازادي راډیو ته ویلي و چې په جنوبي سالنګ کې سخته واوره اوري او توپان دی. د ښاغلي عبید... Читать дальше...

د قزاقستان پولیسو د ازادې اروپا/ازادي راډیو دوهم خبریال چې هلته یې د اعتراضونه راپور چمتو کاوه، نیولی دی. پولیسو د ازادي راډیو د قزاقي څانګې ایډیټر دارخان اومیربیکوف پرون په پلازمېنه نورسلطان کې ونیو. څو ساعته مخکې تر دې پولیسو په قزاقستان کې د ازادي راډیو د سیمه ییز دفتر مشر قسیم مانژول د لنډې مودې په مخه توقیف کړی و. مانژول د هغو اعتراضونو فلم اخېست چې د انرژي د بیو د لوړېدو پرضد جوړ شوی و. د قزاقستان په لویدیځ کې څلور ورځې مخکې وروسته تردې اعتراضونه پیل شول چې د طبیعي ګازو بیې زیاتې شوې او بیا دا مظاهرې نورې ښارونو ته خپرې شوې.

د امریکا په متحد ایالاتونو کې د کرونا وبا شمېرې د ۲۴ ساعتونو په ترڅ کې تر یو میلیون مثبتو پېښو واوښتې. دا بې سارې شمېرې څو ورځې وروسته تردې اعلان شوې چې د روغتیا نړیوال سازمان د نوي میلادي کال په درشل کې ټولې نړۍ ته د کرونا په خاطر خبرداری ورکړی و او ویلي یې و که خلک ژر تر ژره د واکسین غم ونه خوري یوه سونامي به رامنځته شي. چارواکي خبرداری ورکوي چې په متحدایالاتونو کې د کرونا د اومېکرون بڼې د اوج وخت لا نه دی راغلی، راروان دی. د جان هاپکېنز پوهنتون د شمېرو له مخې د دوشنبې په ورځ د ۲۴ ساعتونو... Читать дальше...

په افغانستان کې د طالبانو حکومت سر له نننه د ورښتونو له امله بېړنی حالت اعلان کړی دی. د طالبانو په حکومت کې له طبیعي پېښو سره د مبارزې د وزارت یوه چارواکي محمد امین وزیري ازادي راډیو ته وویل: "په ولایتونو کې مو ادارو ته هدایت ورکړل شو، یعنې بېړنی حالت موږ اعلان کړ. د بېړنیو چارو د وزارت له لوري مو د تیارسی حالت اعلان کړ. موږ هر ولایت ته مخکې مواد لېږدولي و چې د هغوی وېش پیل شي او کومې لارې چې بندیږي له خصوصي شرکتونو او فواید عامه وزارت سره په تماس کې یوو چې ستونزې که خدای مه کړه پېښې شي چې ژر یې... Читать дальше...