Новости за 06.03.2023

په کندهار ښار کې له لوړو زده کړو محروم کړای شویو لسګونو نجونو حرفوي زده کړي پیل کړي دي. د دې ولایت يوې بهر مېشتې مېرمنې په مرسته په یوه جوړ شوي مرکز کې دا مهال لسګونه هغه نجونې د خياطۍ د بېلابېلو ډولونو په زده کړو بوختې دي چې ښوونځي او پوهنتون ته له تګه منع کړای شوي دي. د طالبانو حکومت په تېر یونیم کال کې یو پر بل پسې له شپږم ټولګي پورته د نجونو پر زده کړو او دغه راز په نادولتي موسسو کې یې د مېرمنو پر کار بندیزونه ولګول. طالبانو دارنګه په کندهار کې د مېرمنو یوازېنی مارکېټ هم وتاړه چې له کبله... Читать дальше...

د ایران مشر آیت الله علي خامنه يي په ښوونځیو کې د سلګونو نجونو مسمومېدا نه بخښل کېدونکی جنایت وباله. هغه د دې بریدونو عاملانو ته د سختې سزا امر کړی. په ایران کې سلګونه نجونې دا څو وروستۍ ورځې په زهرجنو ګازو مسمومې شوي. عصمت څاروان او نور جزییات

د بنګله دېش په چټوګرام ښار کې انګلستان د یو ورځنیو لوبو په پیل شوې لوبلړۍ کې وروستۍ لوبه بنګله دېش ته په ۵۰ منډو وبایلله، خو لوبلړۍ یې ۲ د ۱ پر وړاندې وګټله. انګلستان په لومړنیو دوه لوبو کې بنګله دېش ته ماتې ورکړې وې. په درېیمه لوبه کې بنګله دېش لومړۍ توپوهنه وکړه او د ۲۴۷ منډو هدف یې وټاکه. د بنګله دېش د توپ وهونکو له ډلې شکیب الحسن ۷۵ او مشفق الرحیم ۷۰ منډې وکړې. په دې لوبه کې انګلستان ته جوفرا ارچر ۳، عادل رشید او سام کرن بیا دوه ـ دوه ویکټې واخیستې. مېلمه لوبډلې خپل ټول لوبغاړي په ۴۴م اور کې له لاسه ورکړل او ۱۹۶ منډې یې وکړې. Читать дальше...

نن په اسلام اباد کې له ترهګرۍ سره د مبارزې په اړه د پاکستاني او امریکايي چارواکو ترمنځ دوه ورځنۍ ناسته پیل شوې ده. د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت د مارچ په پنځمه په یوه اعلامیه کې ویلي و چې د امریکا د بهرنیو چارو وزارت له یوه پلاوي سره د ترهګرۍ د عمومي ګواښ په اړه چې دواړو هېوادونو ته متوجه دی، د مخنیوي پر لارو چارو خبرې کوي. په اعلامیه کې راغلي چې دواړه هېوادونه به له ترهګرۍ سره د مبارزې په برخه کې خپل نظرونه او تجربې سره شریکې کړي. په افغانستان کې د ترهګرو ډلو د موجودیت په اړه د امریکا او... Читать дальше...

په روغتیا او درملنه خپرونه کې نن په پسرلي کې د ګلانو غوړېدو او ونو، بوټو شنه کېدو پر مهال د حساسیت په اړه غږېدلي یو. دې حساسیت ته د زردانو یا پولن الرجي ویل کېږي. نن په خپرونه کې له دې د ځان ساتلو او د درملنې تر څنګ پر عمومي صحت هم بحث لرو. خپرونه د غږ په ځای کې واورئ.

د پېښور په انجینرۍ پوهنتون کې د مارچ پر درېیمه د روبوټونو (روباټونو) درې ورځنی نندارتون او سیالۍ پیل شوې چې پکې د پوهنتونونو تر څنګ د ښوونځیو او مدرسو زده کوونکو هم برخه اخیستې ده. په دې کې د روبوټونو د فوټسال او فوټبال سیالۍ هم شاملې دي. ویډیويي رپورټ.

د ایټالیا په اوبو کې د کډوالو د یوې کښتۍ له ډوبېدو یوه اونۍ وروسته اوس خبر ورکړل شوی چې په دې پیښه کې د افغان خبریالې تورپېکۍ امرخېل په ګډون د هغې د کورنۍ څلور غړي هم مړه شوي دي. د راپورونو پر اساس په دې پېښه کې د تورپېکۍ امرخېل سربېره د هغې ورېره، د ورېرې مېړه، د ورېرې زوی مړه شوي او دغه راز د ورېرې یوه لور یې لا هم نادرکه ده. د افغانستان د خبريالانو شورا د مېرمن امرخېل مړينه د افغانستان د رسنيو لپاره يوه ستره ضايعه بللې او له خبريالانو يې غوښتي چې بهر ته د تګ لپاره له قانوني لارو کار واخلي. Читать дальше...

د ایران مشر آیت الله علي خامنه يي په خپل هېواد کې له تېرو څلورو میاشتو راهیسې په ښوونځیو کې د سلګونو نجونو مسمومېدا نه بخښل کېدونکی جنایت وباله او ژمنه یې وکړه چې عاملانو ته به یې سخته سزا ورکړل شي. د رویټرز خبري اژانس د راپور له مخې، د ایران دولتي رسنیو د خامنه يي له قوله نن دوشنبه وویل: "چارواکي باید د نجونو زده کوونکو د مسمومېدو مسئله په جدي ډول تعقیب کړي." که څه هم له شاوخوا دوو میاشتو د ایران د نجونو په ښوونځیو دا بریدونه دوام لري، خو حکومت وايي چې، لا یې د اصلي عاملینو په نیولو نه‌دي بریالي شوي. Читать дальше...

د کابل په ګډون د سړو ولایتونو پسرلنی سمستر نن د نجونو له ګډون پرته پیل شو. ځینې محصلانې وايي، د زده کړو په بندیز دوام راتلونکې ته اندېښمنې کړې دي. د بلخ پوهنتون د ارواپوهنې پوهنځي محصله مدینه قاطع مصدق وايي، سږکال ځکه ورته دردونکی دی چې نجونې پوهنتونونو ته د تګ اجازه نه لري. مصدق وايي: "په خپلو سترګو وینو چې هلکان درس ته ځي او چپټرونه ورسره وي، خو نجونې د یو پوچ ذهنیت له امله نه شي کولای، درس ووایي. هغو کوترو ته ورته یو، چې وزرونه یې راتړلي دي." د نیمروز ولایت یوه محصله چې نه غواړي نوم یې... Читать дальше...

د افغانستان په سړو سیمو کې د نوي تحصیلي کال له پیل سره سم، د طالبانو حکومت یوازې هلکانو ته پوهنتون ته د تلو اجازه ورکړې او نجونې بیا له پوهنتونه راګرځول شوې دي. زموږ همکار مرسلین ارسلا، پر همدې موضوع د پوهنتون له پخواني استاد، پوهانو محمد بشیر دودیال سره مرکه کړې او په پیل کې یې ترې پوښتلي، چې له پوهنتونه د نجونو راګرځول د دوی پر شخصي ژوند او د افغانستان پر راتلونکي څه اغېز کولی شي؟ دا مرکه د لاندې غږيز فايل په کېکاږلو اورېدلی شئ:

د بخښنې نړیوال سازمان وايي، په افغانستان کې د بشري حقونو وضعیت په چټګۍ سره په خرابېدو دی. دې سازمان پرون ناوخته یوه اعلامیه کې د دې ادارې د عمومي منشي اګنس کالمارډ له قوله لیکلي، په افغانستان کې د طالبانو له‌خوا د بشري حقونو په برخه کې بې رحمانه سرغړونې دوام لري. نوموړي د طالبانو له‌خوا د بشري حقونو او مدني فعالانو، استادانو، خبریالانو او نورو نیول کېدو ته په اشارې سره ویلي، دوی په خپلسري او غیر قانوني ډول او د طالبانو په تګلارو د نیوکو له امله نیول شوي، په داسې حال کې چې کورنیو یې ورته هېڅ ډول لاسرسی هم نه‌درلود. Читать дальше...

د خبریالانو د ملاتړ سازمان د ایټالیا سواحلو ته نږدې د پناه غوښتونکو په یوه بېړۍ کې د یوې افغان خبریالې تورپیکۍ امرخېل پر مړینه خواشیني څرګنده کړه. په دې پېښه کې، چې د روان حوت په اوومه وشوه، لږ تر لږه ۳۲ تنه افغانان مړه شول. تورپیکۍ امرخېل د ملي راډیو ټلوېزیون ویانده وه. د خبریالانو د ملاتړ سازمان ویلي چې، تورپیکۍ امرخېل په افغانستان کې له محرومیت او ستونزمن ژوند څخه د ځان ژغورلو لپاره کډوالۍ ته اړ شوه خو ارمانونه یې نیمه خوا شول. د طالبانو له واک ته رسېدو وروسته د ملي راډیو ټلوېزیون په ګډون... Читать дальше...

د بنګله‌دېش چارواکي په خپل هېواد کې د روهینګیا مسلمانانو په ستر کمپ کې د اورلګېدو د علت په اړه څېړنې کوي. د دې پېښې له کبله، چې پرون یکشنبه وشوه، ۱۲ زره کډوال بې سرپناه شول. د ځايي چارواکو په وینا، په دې پراخه اورلګېدنه کې چا ته مرګ‌ژوبله نه‌ده اوښتې. په بنګله‌دېش کې د کډوالو په چارو کې د ملګرو ملتونو لویې کمېشنرۍ (UNHCR) په څو ټویټونو کې ویلي، د روهینګیا کډوالو د کمپ رضاکارانو د اور وژنې هڅه وکړه او دې کمېشنرۍ او نورو همکارانو یې ملاتړ کاوه. په تېرو څو لسیزو کې له میانمار یا پخوانۍ برما... Читать дальше...

د پاکستان په بلوچستان ایالت کې په یوه بمي برید کې لږ تر لږه ۹ امنیتي ځواکونه وژل شوي او ۱۳ نور ژوبل دي. پاکستاني رسنیو نن د پولیسو د چارواکو په قول وویل، امنیتي ځواکونه له سبۍ څخه بېرته کوټې ته روان وو چې د موټر په لاره کې یې د کمبیري په پله کې چاودنه وشوه. د پولیسو یوه چارواکي محمود نوتیزايي بیا ډان ورځپاڼې ته ویلي چې، ګومان کېږي چې یوه انتحاري بریدګر خپل موټرسایکل د امنیتي ځواکونو د سپرلۍ له موټر سره ټکر کړی دی، خو ده په عین حال کې وویل چې د پېښې د څرنګوالي په اړه لا ګروېږنې روانې دي. له... Читать дальше...

د ملګروملتو غړیو هېوادونو په نیویارک کې له دوو اوونیو کوټلیو خبرو وروسته د سمندرونو د ژوو پر خوندیتابه موافقه وکړه. اسوشیتید پریس خبري اژانس پرون (یکشنبه) په دې اړه په خپل راپور کې وویل چې، د ملګروملتو د غړیو هېوادونو دا موافقه د سمندرونو د ژوو د ساتنې په برخه کې یو لوی ګام ګڼل کېږي. د راپور له‌مخې، کله چې په ۱۹۹۴ م کال د سمندرونو د قانون کنوانسیون تصویب او نافذ شو، د سمندرونو د ژوو حقوقي مفهوم چندان تثبیت شوی نه و او په تېرو دوو لسیزو کې په دې اړه ډېرې خبرې وشوې خو نتیجې ته نه رسېدې.

د ترکیې پولیسو د افغان پناه غوښتونکو هغه بېړۍ د خپلې خاورې ساحل ته یووړه چې دوې ورځې د ترکیې او یونان ترمنځ په اوبو کې ایساره وه. د ترکیې رسنیو نن راپور ورکړ چې، د دغه هېواد پولیسو ۶۰ افغان پناه غوښتونکي، چې ۲۰ تنه یې ماشومان دي، له لالهاند حالته ژغورلي او خپلې خاورې ته راوستي دي. د دغو پناه غوښتونکو ویډیوګانې خپرې شوې وې چې، د مرستې چیغې یې وهلې او ویل یې، د ترکیې او یونان ترمنځ په اوبو کې بند پاتې دي. د روان حوت په ۷ مه د ایټالیا د کرتون ښار سواحلو ته نږدې یوه بېړۍ ډوبه شوه چې لږ تر لږه ۳۲ تنه افغان پناه غوښتونکي په‌کې مړه شول.

دا پرمختګونه تر هغې وروسته شوي دي چې د پاکستان پخواني وزیراعظم عمران خان د مارچ پر پینځمه د لاهور په زمان پارک کې له خپل کوره د تحریک انصاف مشرانو او غړو ته وینا وکړه چې د هېواد یوشمېر رسنیو ژوندۍ خپره کړه.

د ننګرهار اوسېدونکی مریم چې د تېر جمهوري حکومت پر مهال یې په بېلابېلو برخو کې دوه لېسانسه کړي وايي، د طالبانو له لوري د ښځو پر کار محدودیت اړه کړه چې خیاطۍ ته مخه کړي. دې چې د ګلبهار په نوم د یو خیریه بنسټ له لوري د خیاطۍ په څلور میاشتني روزنیز پروګرام کې برخه اخیستې وه ازادي راډيو ته وویل، د دغه روزنیز پروګرام په پای کې ورته د خیاطۍ ماشین او یوه اندازه رخت ورکړل شو. نوموړې وايي: "د ملت همدا یوازینۍ غوښتنه چې د نجونو په وړاندې د زده‌کړو او د ښځو په وړاندې باید حکومت د کار دروازې پرانیزي، ما... Читать дальше...

سره له دې چې په افغانستان کې د ښځو اعتراضونو او لاریونونو د ښځو په وړاندې د طالبانو په لید لوري او دریځ کوم اغیز نه‌دی کړی، خو دغه اعتراضونه او مظاهرې له تېر یو کال راهیسې په بېلابېلو بڼو دوام لري. د ښځو د حقونو یو شمېر افغان فعالانې ادعا کوي، چې د نړیوالې ټولنې غیر عملي او پڅ غبرګون د دې لامل شوی، چې د طالبانو د ښځو ضد کړنو په وړاندې د دوی اعتراضونه او عدالت غوښتنه نتیجه ورنه‌کړي. دوی وايي، په افغانستان کې د ښځو د حقونو د ټینګښت لپاره د نړیوالې ټولنې او د بشري حقونو د بنسټونو ملاتړ یوازې په... Читать дальше...

د سيوۍ د پوليسو مشر يوسف کريم بنګړ هم خبريالانو ته ويلي چې د پوليسو  پر لارۍ چاودنه د کبړي پل سره نېزدې شوې ده.

دا تر هغې وروسته ده چې د عورت مارچ منتظمینو د مارچ پر څلورمه شپې مهال په لاهور کې د لاریون اجازت نه ورکول کېدو پرضد په های کورټ کې غوښتنلیک دایر کړ. تر دې مخکې د لاهور انتظامي مشرې د عورت مارچ جوړوونکو ته د مارچ پر اتمه پر سړکونو د لاريون کولو اجازه ور نه کړه.

د هندوانو په هولي اختر کې خلک پر یو بل رنګونه شیندي. دا اختر هر کال د پسرلي د پیل په ورځو او شپو کې لمانځل کېږي خو د اتر پردېش ولایت په برسانا ښار کې هولي تر ۱۰ ورځو پورې روانه وي او هلته د رنګونو شیندلو تر څنګ ښځې، سړي علامتاً په کوتکونو وهي او سړي په سپر ورڅخه ځان ساتي. دا چې دا کار ولې کېږي؟ په اړه یې د رویټرز اژانس له ویډیوګانو جوړ رپورټ.

د بنګله‌دېش په جنوب کې د روهینګیا مسلمانانو په ګڼ مېشت کمپ کې پراخ اور ولګېد، چې پرون یکشنبه یې په زرګونو کډوال بې سرپناه کړل. د اوروژنې یوه چارواکي امدادالحق ویلي، په دې اورلګېدنه کې لا د مرګ‌ژوبلې راپور نه‌دی ورکړل شوی. په بنګله‌دېش کې د کډوالو په چارو کې د ملګرو ملتونو لویې کمېشنرۍ (UNHCR) په ځینو ټویټونو کې ویلي، د روهینګیا کډوالو د کمپ رضاکارانو د اوروژنې هڅه وکړه، چې دغې کمېشنرۍ او نورو همکارانو یې ملاتړ کاوه. په تېرو څو لسیزو کې له میانمار یا پخوانۍ برما تر یو ملیون ډېر روهینګیا مسلمانان بنګله‌دېش ته کډه شوي دي. Читать дальше...

د اردن پاچا عبدالله د امریکا د متحدو ایالتونو دفاع وزیر لوید اسټین سره د کتنې پر مهال ویلي، چې اردن د سوریې پر پوله د مخدره موادو د قاچاق وړونکو په وړاندې د مبارزې لپاره مرستې ته اړ دی. د اردن پاچا پرون یکشنبه په عمان کې له اسټین سره په کتنه کې د سوریې په جنوب کې د ایران له ملاتړه د برخمنو ملېشه‌و د حضور په اړه د خپل هېواد پر اندېښنو خبرې وکړې. د امریکا دفاع وزیر د یکشنبې په ورځ عمان ته ورسېد او تمه کېږي اسرائیل ته د سفر پر مهال د هغه هېواد پر مشرانو فشار راولي، چې په لوېدیځه غاړه کې کړکېچ کم کړي. Читать дальше...

د بښنې نړیوال سازمان د ملګروملتونو له غړو هېوادونو په افغانستان کې د بشري وضعیت د لا خرابېدو په وړاندې د اقدام غوښتنه وکړه. د جرمني خبري اژانس د ننني راپور له‌مخې، دغې ادارې ویلي، دغه هېوادونه باید ډاډمن کړي، له هغو کسانو سره به انصاف کېږي، چې د طالبانو د ناوړه چلند قرباني شوي دي. د بښنې نړیوال سازمان وايي، طالبانو د ښځو د حقونو مدافعانې، اکاډمیک شخصیتونه او نور فعالان په عامه د انتقادونو له کبله نیولي دي. د دې سازمان سرمنشۍ اګنیس کالامارد (Agnès Callamard) ویلي، ګڼ کسان چې په خپل‌سري ډول نیول... Читать дальше...