Новости за 08.03.2023

افغانستان کرېکټ بورډ د بورډ غړیو په کلنۍ غونډه کې د پاکستان پر وړاندې د راتلونکو لوبو په ښه ترسراوي خبرې وشوې. د افغانستان کرېکټ بورډ د بورډ د غړیو ترمنځ کلنۍ ناسته شوې چې په‌کې په نورو مسایلو د بحث ترڅنګ له پاکستان سره د راتلونکو ۳ شل اوریزو لوبو په ښه ترسره کولو خبرې اترې شوې دي. کرېکټ بورډ د چهارشنبې په ورځ د مارچ په ۸مه نېټه په یوه خبرپاڼه کې لیکلي چې، دغه ناسته د بورډ د عمومي رئیس میرویس اشرف تر مشرۍ لاندې رابلل شوې وه، چې د بورډ ټولو غړیو په‌کې برخه درلوده. دغه راز کرېکټ بورډ لیکلي دي... Читать дальше...

هنر او ادب کې د ښځو پر ونډه له اکبر کرګر سره مرکه، د شعر پر نقد د ځوانې شاعرې شفيقې خپلواک خبرې، عابده سپوږمۍ او لېمه دوران کيسې راته لولي. دغه راز په دې خپرونه کې دا هم اورئ چې، جرمني کې د هڅوب په نوم پښتو مجله چاپ شوه. ازادي راډيويي مجله چې هره اوونۍ يې احمد شيبر چمتو کوي، د لاندې غږيز فايل په کېکاږلو يې اورېدلی شئ:

د افغانستان کرېکټ ملي لوبډلې پخوانی چټک توپ اچوونکی حمید حسن د همدې لوبډلې د توپ اچونې د روزونکي په توګه پر دنده ګومارل شوی دی. کرېکټ بورډ د چهارشنبې په ورځ د مارچ په ۸مه نېټه په یوه خبرپاڼه کې ویلي چې، د ملي لوبډلې د روزونکي په توګه تر ټاکل کېدو وروسته ښاغلي حسن له نړیوال کرېکټ لاس پر سر شو. کرېکټ بورډ وايي، حمید حسن به له پاکستان سره د ۳ شل اوریزو لوبو په لړۍ کې یو ځای شي او تر لومړۍ لوبې وړاندې به ورته د مخه ښې مراسم هم ترسره شي. یادې ادارې هیله ښودلې ده چې، د حسن په راتګ سره به د افغانستان د چټکې توپ اچونې برخه لا غښتلې او پیاوړې شي. Читать дальше...

د افغانستان په اړه د هند او اسیا د کاري ډلې تر عنوان لاندې غونډه کې د سیمې هېوادونو د افغانستان په اړه پر بېلابېلو موضوعاتو لکه له ترهګرۍ سره مبارزه، افراطیت او د نشه‌يي توکو پر قاچاق خبرې وکړې او ورسره د مبارزې لپاره یې د هڅو په همغږۍ ټینګار وکړ. د دې غونډې په خبرپاڼه کې چې د هند د بهرنیو چارو وزارت له‌خوا خپره شوې راغلي، ګډونوالو ټینګار وکړ چې د افغانستان له خاورې باید هیڅ ترهګریز سازمان ته د فعالیت اجازه ورنه‌کړل شي. خبرپاڼه زیاتوي چې، د افغانستان خاوره باید د ترهګرو پر پټن‌ځای، روزنې او د هر ډول ترهګریزو فعالیتونو مالي سرچینه نه‌شي. Читать дальше...

په دې خپرونه کې د نویو سندرو ترڅنګ دوه مېلمنې لرو چې د ښځو د حقونو د دفاع په برخه کې يې ډېر کار کړی دی. دا خپرونه د مارچ پر اتمه د ښځو نړیوالې ورځې په مناسبت جوړه شوې ده.

راضیه مرادي په هندوستان کې افغانه محصله ده، چې په دې ورستیو کې یې د هند د ګجرات ایالات له ویر نارماد پوهنتون څخه د سرو زره مډال وګاټه. راضیه په ۲۰۲۰کال کې د رقابتي بورسيې له لارې هندوستان هېواد ته د عامه ادارې په څانګه کې د خپلو زده‌کړو د دوام لپاره راغله، پوهنتون څخه د ماسټرۍ له دورې په فارغېدو سره د لوړو نمرو او ښه فعالیتونه له امله د پوهنتون له‌خوا وستایل شوه. نوموړې وايي: "په ۲۰۲۲ کال کې د جنوبي ګجرات له ویر نارماد پوهنتون څخه د ټولو محصلانو منځ کې په لوړو نمرو فارغه شوم، د پوهنتون او د هند... Читать дальше...

سږ کال یو شمیر افغان مېرمنو د مارچ اتمه د خپلو نقض شویو حقونو د غوښتلو لپاره په غونډو، اعتراضونو او لاریونونو سره ونمانځله. دوی وايي، چې د طالبانو حکومت له دوی څخه د زده‌کړو او کار په ګډون ټول مهم حقونه اخیستي او نړیوالې ټولنې هم دوی هېر کړي دي، په داسې حال کې چې نړیوالې ټولنې یې تل پر ملاتړ ټینګار کړی. ژولیا پارسي یوه له دغو اعتراض کوونکو مېرمنو څخه ده، چې نن یې د مارچ د اتمې په مناسبت په کابل کې په یوې اعتراضیه غونډه کې ګډون کړی و. نوموړې ازادي راډيو ته وویل: "زموږ د نن ورځې لاريون په دې... Читать дальше...

اوکراین د امریکا د استخباراتي چارواکو د هغو راپورونو په غبرګون کې چې وایي، تېر کال د ګازو پر نارډ سټریم نل‌لیکې حملې یوې اوکرایني پلوې ډلې ترسره کړی وویل، د وران‌کارۍ په دې پېښه کې کییف لاس نه‌لري. نیویارک ټایمز ورځپاڼې پرون سه‌شنبې وویل چې د بالتیک سمندرګي په تل کې په نارډ سټریم نل‌لیکه کې د سپټمبر د میاشتې بریدونه یوې اوکراینۍ پلوې ډلې چې نوم یې نه‌دی په ډاګه شوی، ترسره کړي وو. د دغو بریدونو په نتیجه کې د ګازو په دغه نل‌لیکه کې سوري رامنځته شوي چې ورڅخه ګاز سمندرګي ته خپاره شوي وو. سویډن... Читать дальше...

په مشال مرکه کې مو خبريال او شنونکی فيض الله مېلمه کړی دی. نوموړی په ۲۰۱۴ز کال کې په افغانستان کې د خبریالۍ کولو پرمهال نيول شوي وو او پینځه مياشتي يې په زندان کې تېرې کړې وي. فيض الله په دي اړه يو کتاب هم ليکلی دي. دی وايي، د سياسي ګوندونو ترمینځ د اختلافاتو له وجې د هېواد حالات ورځ تر بلې خرابېږي. د ده په خبره، د موجوده خرابو امنيتي حالاتو ګټه هغو عناصرو ته رسېږي چې په هېواد کې ګډوډي پیدا کول غواړي. له فيض الله سره بشپړه مرکه واورئ.

د افغانستان د کرکټ بورډ د مارچ پر اوومه په یو بیان کې ویلي چې دا لوبې به د افغانستان په کوربتوب د متحده عرب اماراتو د شارجې په میدان کې کېږي.

د مارچ پر اتمه د ښځو د نړيوالې ورځې په مناسبت د مشال تر رڼا لاندې اوونيز بحث کې د افغانستان د ولسي جرګې پخوانۍ غړې شينکۍ کړوخېل ويلي چې د طالبانو افغانستان د ښځو لپاره "په يو زندان بدل کړی" دی. د بحث بلې ګډونوالې او د ملي جمهوري غورځنګ د خيبر پښتونخوا مشرې بشری ګوهر وويل چې د پاکستان په سياسي ګوندونو کې ښځو ته په فیصله سازۍ کې ونډه نه ورکول کېږي. بشپړ بحث وګورئ.

نن د مارچ اتمه د ښځو د نړیوالې ورځې په توګه په داسې حال کې نمانځل کېږي چې، د پوهنتونونو او لوړ زده‌کړو مؤسسو د بندېدو سره د افغانستان د نورو ولایتونو په څېر په کندهار کې هم سلګونو ښځینه محصلانو خپلې زده‌کړې له لاسه ورکړې. دغه محصلانې وايي، خپل راتلونکي ته اندېښمنې دي او باید د طالبانو حکومت ژر تر ژره د ښونځیو او پوهنتونو دروازې د دوی پر مخ خلاصې کړې. بل‌خوا د دولتي او خصوصي پوهنتونونو یو شمېر استادانو د نجونو پر مخ د پوهنتونونو پر تړل کېدو اندېښنه څرګنده کړې او وایي، چې په دې پرېکړې سره ښځې په بشپړ ډول له خپلو بشري حقونو څخه محرومېږي. Читать дальше...

په دې خپرونه کې د نویو سندرو ترڅنګ دوه ملیمنې لرو چې د ښځو د حقونو د دفاع په برخه کې يې دير کار کړی دی. دا خپرونه وګورئ او خپلو نورو ملګرو سره يې هم شریکه کړی.

د افغانستان د بشري حقونو لپاره د ملګرو ملتونو ځانګړي راپور ورکوونکي رېچرډ بېنېټ ویلي، له افغان ښځو او نجونو سره د طالبانو چلند "د بشريت ضد جنایت" ګڼل کېدای شي.

دا ورځ به په تېرو کلونو، یعنې په افغانستان د طالبانو له بیاځلي واکمنېدو مخکې د رسمي نمانځنو تر څنګ په شخصي ډول د کورنیو تر منځ هم نمانځل کېده. د کابل يو اوسېدونکی واحد قاطع وايي: "دا ورځې د اړیکې پر کیفیت ډېر اغېز لري، کولای شي د خوښۍ د نمانځنې فضا را منځته کړي، هغه پېښې چې خلک خپه کوي ډيرې دي اودا ورځې چې کورنۍ خوشاله وساتي کمې دي، نو ځکه ارزښت لري." د کابل دا اوسېدونکی دغه راز وايي، د ژوند په دومره ناخوالو کې د دغې ورځې نمانځل نعمت دی. واحد چې خپلې کوژدنې ته ګلان او مور ته عطر اخیستي، وایي... Читать дальше...

د مارچ اتمه د ښځو د پیوستون نړیواله ورځ او په افغانستان کې د ښځو د وضعیت په اړه نړیوال غبرګونونه. د ملګرو ملتونو سرمنشي وايي، په افغانستان او ټوله نړۍ کې د ښځو د حقونو لپاره له روانې مبارزې به لاس پر سر نه‌شي. انتونیو ګوتېرش په یو لیکلي پیغام کې چې د نوموړي په ټویټر خپور شوی ویلي، ملګري ملتونه به په بحراني وضعیت کې له ښځو سره عملي ملاتړ ته دوام ورکړي. د ملګرو ملتونو سرمنشي لیکلي: "زموږ په ټولو بشري او پرمختیايي کارونو کې جنسیتي مساوات مرکزیت لري." اخوا په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د سرمنشي... Читать дальше...

د مارچ پر شپږمه او اوومه د خبرو لپاره د پاکستاني پلاوي مشري د بهرنیو چارو وزارت یو سېکرټر سید حیدر شاه او د امریکايي پلاوي مشري د ترهګرۍ ضد مبارزې د همغږۍ چارواکي کرېسټوفر لینډبرګ وکړه.

د ملګروملتونو سرمنشي انتونيو ګوتېرش وایي، پر افغانستان واکمنو طالبانو د اضافي محدودیتونو له لارې پر خلکو زیات کنټرول ټینګ کړی دی. ګوتېرش دغه څرګندونې د افغانستان د روان وضعیت په اړه په هغه درې میاشتني راپور کې کړي چې، د ملګروملتونو امنیت شورا ته یې وړاندې کړی دی. په راپور کې ویل شوي چې، د تېر۲۰۲۲ کال په ډسمبر کې له پوهنتوني زده‌کړو او په غیردولتي مؤسسو کې د ښځو د راګرځولو پرېکړو د ښځو او نجونو اساسي حقوق لا محدود کړي دي. د اسلامي دولت ډلې د خراسان څانګې پر طالبانو او بهرنیانو د څو لویو حملو... Читать дальше...

په افغانستان کې د طالبانو د حکومت له لوري د نجونو او ښځو پر زده کړو او کار تر محدودیتونو وروسته لسګونه ښځو د قالینونو ووبدلو ته مخه کړې ده. د هرات په یوه کور کې د قالین بافۍ یوې وړې کارخانې ته داسې نجونه ورځي چې پخوا یې یا زده کړې کولې او یا یې حکومتي دندې لرلې. طالبان وايي، په یوشمېر څانګو کې ښځو ته د کار اجازه ورکوي او د نجونو تعلیم په اړه تګلاره جوړوي. د اسوشيېټېډ پرېس اژانس له ویډیو جوړ رپورټ.

د دې اوونۍ تاندې هیلې خپرونه مو د ښځو نړیوالې ورځې ته ځانګړې کړې ده. په دې خپرونه کې په پاکستان او په ځانګړي ډول په پښتنو سیمو کې د ښځو پر وضعیت غږېدلي یو. په خپرونه کې د ښځو او نجونو پر مسلو او د حللارو په اړه بحث شوی دی. خپرونه د غږ په ځای کې واورئ.

د وظیفو اعلان په پاکستان کې د امریکا سفیر ډانلډ بلوم په اسلام اباد کې د لوړو زده کړو په کمېشن کې د ښځو نړیوالې ورځې په مناسبت د ښځينه وو پوهانو د بریاوو او لاس ته راوړنو لمانځلو په یوه غونډه کې  وکړ.

د دې ورځې په مناسبت د پاکستان په بېلابېلو ښارونو کې د "عورت ازادي مارچ" په نوم لاریونونه کېږي او حکومتي او ناحکومتي ادارې غونډې کوي.

د ارزګان ولایت یو شمېر هټيوال وايي، وروسته له هغه چې طالبان واکمن شوي، د دوی کاروبار کمزوری شوی دی. دوی وايي، د اقتصادي ستونزو له امله خلکو پېر او پلور کم کړی چې له امله يې سوداګر او د هټيوالو کاروبارونه زيانمن شوي او ان ځينې هټۍ د تړلو له ګواښ سره مخ دي. د ارزګان خلک وايي، د کمزوري اقتصاد له امله نه‌شي کولی چې د پخوا په څېر توکي واخلي. نور تفصيل د لاندې غږيز فايل په کېکاږلو اورېدلی شئ:

د افغانستان لپاره د ملګروملتونو د مرستو د همغږۍ اداره یا اوچا وایي، د ښځو د نړیوالې ورځې په څېر هره ورځ په افغانستان کې مرستندویه مؤسسې د ښځو او نجونو په خوا کې ولاړې دي، ترڅو دا ډاډ ترلاسه شي چې دوی کولای شي د خپلې خوښې ژوند وکړي. اوچا نن په یوه ټویټ کې ویلي، هیڅ ټولنه د ښځو له حضور پرته زیات دوام نه‌شي پيدا کولی. په عین حال کې د افغانستان لپاره د ملګروملتونو د ښځو څانګې د ښځو د نړیوالې ورځې په مناسبت په یوه ټویټ کې ویلي، افغان ښځې او نجونې له ټولنې حذف شوې دي. د افغانستان لپاره د ملګروملتونو... Читать дальше...

د افغانستان کرېکټ بورډ ادارې د پاکستان پر وړاندې د ۳ شل اوریزو سیالیو تمریناتي کمپ ته ۲۳ کسیزه ملي لوبډله اعلان کړه. د کرېکټ بورډ غوراوي کمېټې د چهارشنبې په ورځ د مارچ په ۸مه نېټه په یوه رسنیز کنفرانس کې وویل، دغه ۲۳کسیزه لوبډله به لومړی په عربي متحده اماراتو کې تمریناتي کمپ ترسره کړي او له هغې وروسته به ملي لوبډله وټاکل شي. په اعلان شویو لوبغاړو کې راشدخان لوبډلمشر، رحمن الله ګربز، نجیب الله ځدراڼ، مجیب الرحمن، عظمت الله عمرزی، نوین الحق، فضل حق فاروقي، ابراهیم ځدراڼ، عثمان غني، شاهد کمال، محمد... Читать дальше...