د افغانستان بانک ارزونه؛ امریکا: لا هم د خپلې کنګل شتمنۍ د ترلاسه کولو جوګه نه دی
د افغانستان بانک لپاره د طالبانو د حکومت چارواکي نه دي توانېدلي، چې دغه بانک ته د سویس د امانت له صندوقه د خپلې کنګل شوې زېرمې، د درې نیم میلیاده ډالرو د انتقال په برخه کې، د امریکایي چارواکو رضایت تر لاسه کړي.
د دغه بانک پلټنه د امریکا له خوا تمویلیږي.
د امریکا د خزانې وزارت یوه چارواکي د نوم نه ښودلو په شرط رویټرز ته ویلي، پلټنې د امریکا د خزانې وزارت هغه نظر بدل نه کړای شو، چې د طالبانو تر کنټرول لاندې افغانستان بانک کې تر اړینو اصلاحاتو دمخه د سویس له صندوقه د افغانستان پيسې ور انتقال شي.
دغه امریکایي چارواکي زیاته کړې، د افغانستان مرکزي بانک باید وښيي چې له "سیاسي نفوذ او لاسوهنو" خالي دی.
رویټرز ویلي: د دغه چارواکي اشاره د امریکا او ملګرو ملتونو تر بندیزونو لاندې د افغانستان بانک د دریو چارسمبالو طالب مشرانو پر ځای د مسلکي بانکرانو ګمارنې ته ده.
امریکايي چارواکي ویلي، چې د یوې بلې دریمګړې ارزونې اړتیا هم وړاندیز شوې.
اخوا د افغانستان د پیسو پر سر د څار صندوق شریک مشر افغان- امریکايي پروفیسور شاه محرابي ویلي، ده دا ارزونه چې په مارچ کې بشپړه شوې وه او لا هم د امریکا له بهرنیو چارو وزارت سره ده، نه ده کتلې.
شاه محرابي د افغانستان بانک د بورډ غړی هم دی.
هغه رویټرز ته ویلي، د افغان وجهي صندوق د شتمنیو کارول باید د نرخونو د ثبات او په بانکونو کې د کافي پيسو د موجودیت په اړه متمرکز وي، ځکه له افغانستان سره د بهرنیو مرستو د نشتوالي په صورت کې ټول مالي سیسټم له خطر سره مخ شوی.
ښاغلي محرابي او هم د افغان صندوق بل مشر انوارالحق احدي چې پخوا د افغانستان بانک مشر او د مالیې وزیر پاتې شوی ویلي، د افغانستان بانک د پلټنې په اړه به هغه وخت نظر ورکړي چې کله یې ترلاسه کړې.
د افغانستان بانک په اړه د یادو پلټنو جزیات لا رسنیز او عام شوي نه دي.
د امریکا خزانې وزارت چارواکو په دې هم ټینګار کړی، چې د طالبانو تر کنټرول لاندې افغانستان بانک باید ثابت کړي، چې د پیسو د سپينولو او د ترهګرو د تمویل پر ضد یې کافي کنټرول ترلاسه کړی او هم یو معتبره خپلواک څارونکی ټاکي.
یوه بل امریکايي چارواکي رویټرز ته ویلي، چې د افغانستان بانک په اړه زموږ ارزونې نه دي بدلې شوي.
د امریکا بهرنیو چارو وزارت او د طالبانو تر کنټرول لاندې افغانستان بانک په دې اړه تبصره نه ده کړې.
د طالبانو په بیا واکمنېدو د افغانستان بانک اوه میلیارده ډالره د نیویارک په فدرال احتیاطي بانک او پاتې نور دوه میلیارده ډالره په اروپا کې کنګل شوې.
په امریکا کې د کنګل شویو پیسو نیمایي برخه د امریکا د ولسمشر جوبایډن په امر په سویس کې د امانت صندوق ته ولیږدول شوه.
پاتې برخه یې چې لومړی سر د ۲۰۰۱ کال د سپټمبر ۱۱ د پېښې د کورنیو قربانیانو ته ځانګړې وبلل شوه لا هم له امریکا سره دي ځکه د نیویارک یوه قاضي د سپټمبر ۱۱ د قربانیانو کورنیو ته د غرامت په توګه د دې پيسو ځانګړي کول رد کړل.
د افغانستان د شتمنیو په کنګل کېدو سره د دغه هېواد اقتصادي شرایط لا پسې خراب شول، د بې کارۍ کچه اوج ته ورسېده او تر ټولو مهمه دا چې د لوږو کسانو شمېر ورځ تر بلې مخ په زیاتېدو شو.
د ملګرو ملتونو ارزونو ښودلې، چې د افغانستان شاوخوا ۲۹ میلیونه وګړي عاجلو بشري مرستو ته اړتیا لري او له ډلې یې یوه برخه خلک ان له قحطۍ سره مخ دي.