Новости за 05.04.2022

که څه هم د طالبانو حکومت یو ځل بیا د پاسپورټونو لپاره د انلاین فورمو ډکولو بهیر وځنډاوه، یو شمېر هغه کسان چې غواړي پاسپورټ واخلي وايي، له دې چې د پاسپورټ اخیستلو ته ډېر په تمه پاتې شول، نور ستړي شوي او د صبر کاسه‌یې په نسکورېدو ده. له دوی یو شمېر چې بېړني ناروغان لري او یا هم په خپلو کارونو پسې له هېواده بهر سفر کوي وايي، له دوه میاشتو زیات کېږي چې د پاسپورټ اخیستو لپاره د پاسپورټ ریاست ته ورځي، خو یا ترې رشوت غوښتل کېږي او یا هم د رد ځواب ورکول کېږي. شفیق او شکرالله چې غواړي پاسپورټ جوړ کړي ازادي راډیو ته‌یې وویل... Читать дальше...

که څه هم په تېره مارچ میاشت کې د افغانستان د ۲۴ ولایتونو په ۴۹ ولسوالیو کې ۱،۲ ملیونه کوچنیانو ته د شري ضد واکسین تطبیق شول، خو په دې ناروغۍ د اخته کسانو په شمېر کې کموالی رانه‌غی. د طالبانو حکومت د عامې روغتیا وزارت وايي، په افغانستان کې د شري یا سرخکان ناروغي د زیاتېدو په حال کې ده. د دغه وزارت ویاند جاوېد هژیر ازادي راډيو ته وویل چې د روان ۲۰۲۲ میلادي کال د جنورۍ میاشتې په پرتله په تېره مارچ میاشت کې په دې ناروغۍ د اخته ماشومانو شمېر دوه برابره زیات شوی دی. دی زیاتوي: "د کال له شروع نه تر... Читать дальше...

د امریکا د بهرنیو چارو وزارت کلنی راپور په افغانستان کې په لاس د خښ شویو او ناچاوده مهماتو د وضعیت او له دې امله ملکیانو ته د اوښتې مرګ‌ژوبلې په اړه اندېښنه ښيي. دا راپور چې د افغانستان د ماین پاکۍ پروګرام د شمېرو پر بنسټ خپور شوی ښيي چې په دې هېواد کې یوازې په ۲۰۲۱ کال کې د ځمکې پر مخ دې لوی خطر لږ تر لږه ۱،۲۰۰ تنو ته مرګ‌ژوبله اړولې ده. راپور کې دا نه‌دي ویل شوي چې له دې شمېر څومره کسان وژل شوي او څومره ټپیان دي، خو وايي په قربانیانو کې ۴۵سلنه ماشومان دي. د امریکا د بهرنیو چارو وزارت په راپور... Читать дальше...

ډنمارک او ایټالیا په پراخه کچه د روسي ډیپلوماتانو د اخراج خبر ورکړ. دغه اقدام د هغو راپورونو تر خپرېدو وروسته کېږي چې د اوکراین په بوچا ښارګوټي کې د روسي ځواکونو له‌خوا د جنګي جنایتونو په اړه ادعاګانې وشوې. مسکو په دې اړه راپورونه پاروونکي بللي او رد کړي یې دي. د ډنمارک د بهرنیو چارو وزیر وویل، په کوپنهاګن کې د روسیې سفیر ته خبر ورکړل شوی چې د دغه سفارت ۱۵ کارکوونکي له ډنمارک څخه ایستل شوي دي. د ایټالیا د بهرنیو چارو وزیر هم ویلي چې روم مسکو ته له دغه هېواده د ۳۰ روسي ډیپلوماتانو د اخراج په اړه اطلاع ورکړې ده.

د افغانستان بانک خبر ورکړ چې د ۳۲ ملیونه امریکايي ډالرو په ارزښت د نقدو مرستو بله بسته نن سې شنبه افغانستان ته ورسېده. دغه بانک په خپل رسمي ټویټر کې خبر ورکړی چې دا د مالي مرستو ۲۰مه بسته ده چې کابل ته رسېږي او د افغانستان نړیوال بانک (اې‌ای‌بي) ته سپارل کېږي. دغه بانک نه‌دي ویلي چې دغه بشري مرستې د چا له‌خوا شوې دي.

د شمالي کوریا د مشر کېم جونګ اون خور وايي هېواد یې د جګړې مخالف دی، خو که د جنوبي کوریا پوځ ورباندې حمله وکړي، له اټمي وسلو په استفاده به دغه پوځ نابود کړای شي. کېم یو جونګ دا خبرداری نن سې شنبه ورکړی چې دولتي رسنیو خپور کړی دی. تر دې مخکې د شمالي کوریا دفاع وزیر سوه ووک تېره اوونۍ دې ته ورته له غوسې ډک خبرداری ورکړی و.

اروپايي ټولنې له افغانستان سره د ۳۴ ټنه روغتیايي وسایلو او تجهیزاتو مرسته وکړه. د بحران د مدیریت لپاره د اروپايي ټولنې کمېشنر یانز لنارچیچ (Janez Lenarčič) پرون په خپل ټویټر کې د اروپايي ټولنې د دې مرستې د مننې ترڅنګ لیکلي، د بشري مرستو دغه بسته پرون دوشنبه په بریا افغانستان ته ورسېده. د هغه په وینا اروپايي ټولنه او شریکان‌یې د اړتیا تر وخته تر ټولو د زیانګالو افغانانو لاسنیوي ته دوام ورکوي.

د نوبل سولې جایزې د ګټونکې ملالې یوسفزۍ پلار په افغانستان کې د ټولو نجونو پر مخ د ښوونځیو د پرانیستل کېدو غوښتنه وکړه. ضیاالدین یوسفزي نن په خپل ټویټر کې تېرې هغه ۲۰۰ ورځې چې طالبانو تر شپږم ټولګي پورته نجونو ته د نور تعلیم اجازه نه‌ده ورکړې، د تیارې له ورځو سره تشبیه کړې دي. هغه غوښتنه کړې چې دغو تیارو ورځو ته دې د پای ټکی کېښودل شي، ځکه تعلیم د ټولو حق دی. په افغانستان کې له شپږم ټولګي پورته د نجونو د ښوونځیو د تړل کېدو نن ۲۰۰ ورځې پوره شوې. د طالبانو حکومت د پوهنې وزارت وايي دوی د خپل... Читать дальше...

د ملګرو ملتونو د خوړو نړیوال پروګرام وايي د ۲۰۲۲م کال له پیله‌یې په افغانستان کې ۱۴ ملیونه او ۸ لکه کسانو ته خواړه او د تغذیې ملاتړ برابر کړی دی. د دغه دفتر اسیا پاسیفیک څانګې بېګاه په یوه ټویټ کې د نړیوالې ټولنې د روان ملاتړ مننه کړې ده. د خوړو نړیوال پروګرام وايي، تېره اوونۍ مرستندویو هېوادونو په افغانستان او ګاونډیو هېوادونو کې د بشري مرستو لپاره د ۲ میلیارده او څه باندې ۴۰۰ ملیون ډالرو په اندازه د مالي مرستې ژمنه وکړه.

په اوکراین کې د روسي پوځیانو له‌خوا د لسګونه ملکیانو تر وژل کېدو وروسته امریکا او بریتانیا وایي، غواړي مسکو د ملګرو ملتونو د بشري حقونو له شورا وباسي. په ملګرو ملتونو کې د امریکا سفیرې لیندا توماس ګرینفیلد په دغې شورا کې د روسیې غړیتوب یو "مسخره" کار بللی دی. د ملګرو ملتونو د بشري حقونو د شورا مرکز د سویس په جنوا کې دی او که چېرته له دغې شورا د روسیې نوم ایستل کېږي، دا پرېکړه د عمومي اسامبلې د ۱۹۳ غړو دوه په درې برخې رایو ته اړتیا لري. په ملګرو ملتونو کې د روسیې سفیر واسیلي نبنزیا (Vasily Nebenzia)... Читать дальше...

واشنګټن اګزمېنر واشنګټن اګزمېنر په یوه مطلب کې لیکلي چې طالبانو د ښځو د حقونو په اړه خپلې ژمنې تر پښو لاندې کړې دي. لیکوال، د نجونو د زده‌کړې د څو مواردو یادونه کړې ده. طالبانو د پرله‌پسې ژمنو سره سره له شپږم ټولګي پورته نجونې په روانه وري یا حمل میاشت کې پرینښودې چې ښوونځي ته لاړې شي. ډېرو د افغانستان دننه او بهر د طالبانو پر دغه اقدام اعتراض وکړ.   د افغانستان لپاره د امریکا ځانګړي استازي تام وېسټ د دوشنبې په ورځ وویل چې افغانان غواړي چې لوڼې یې هر څومره ژر چې کېدای شي ښوونځي ته لاړې شي. Читать дальше...

د امریکا د بهرنیو چارو وزارت پر بلغاریا د اتو «اېف-۱۶» جنګي جېټونو احتمالي خرڅلاو تأیید کړ.  دا خبره د امریکا دفاع وزارت پرون کړې ده او لامل‌یې د تور سمندر په سیمه کې د بلغاریا د هوایي ځواک پیاوړتیا په ګوته کړی دی. د پنټاګون چارواکو ویلي، د ۱،۶۷۳ میلیارده ډالرو په ارزښت دا هوکړه په مستقیم ډول پر اوکراین د روسیې له یرغل سره کوم تړاو نه‌لري.  په ختیځه اروپا کې پروت هېواد بلغاریا د ناټو غړی دی او له وړاندې داسې ګمانونه کېږي چې بلغاریا اوکراین ته «مېګ-۲۹» روسي الوتکې ورکوي.  اوکرایني پیلوټان د دغو الوتکو د الوزولو ښه وړتیا لري.

د بریتانیا منچستر پوهنتون ۱۵ افغان ښځو ته د ماسترۍ وړیا بورسونه ورکړي. دا هغه افغان ښځې دي چې د طالبانو په بیا واکمنېدو له هېواده وتلې دي. د منچستر پوهنتون د پوهنې د ماسترۍ د پروګرام مشر الکساندر ګاردنر مکتاګرت ویلي د افغان ښځو د لېوالتیا، په ځان باور او د انګلیسي ژبې له زیات مهارته خوښ دی. په منچستر پوهنتون کې د ماسترۍ اکثر پروګرامونه د کال شااوخوا ۳۰ زره ډالره لګښت لري، خو دا پوهنتون وايي چې ۱۵ افغان مېرمنو ته په وړیا توګه درس ورکوي.

د پاکستان په ستره محکمه کې نن یو وار بیا د پارلمان د منحل کېدو او د صدراعظم د صلب اعتماد د لغوې په اړه غونډه دایرېږي. پرون او وړمه ورځ هم غونډې شوي، خو نتیجه‌یې نه‌ده ورکړې. د پاکستان ولسمشر عارف علوي د یکشنبې په ورځ د صدراعظم عمران خان په غوښتنه پارلمان منحل کړ. د یکشنبې په ورځ په پارلمان کې د عمران خان د صلب اعتماد لپاره رأی‌ګیري کېده چې هغه غونډه هم د پارلمان مرستیال قاسم سوري وځنډوله. دې پرېکړو مخالف ګوندونه وپارول او قضیه‌یې سترې محکمې ته راجع کړه. دمګړۍ عمران خان د سرپرست صدراعظم په توګه دنده مخته وړي.

په کابل کې د دوو قومونو ترمنځ دوه کلنه دښمني په سوله او پخلاینه بدله شوه. د مموزي او محمدخېلو قومونو د قومي مشرانو، دیني عالمانو او طالب چارواکو په منځګړیتوب له یو بل سره سوله وکړه. دوه کاله وړاندې د کابل په بګرامي ولسوالۍ کې د غره د جرکشۍ په سر د دغو دوو قومونو ترمنځ وسله‌واله نښته کې نهه تنه وژل شوي و او ١٦ نور ټپيان وو. یوه قومي مشر حاجي سالم جان نعيم‌زوى ازادي راډيو ته وويل: "شېخ صاحبانو په دې اړه له یو بل سره خبرې وکړې او بیا یې موږ ته راجع کړه، موږ د خدای په مرسته هڅه وکړه او بالاخره... Читать дальше...

د اوکراین ولسمشر ولادیمیر زلنسکي وروسته له هغه په بوچا کې روسیه په جنګي جرمونو تورنه کړه چې د روسي پوځیانو له وتلو وروسته د ښار په کوڅو کې په لسګونو جسدونه وموندل شول. بوچا چې تازه د روسي پوځیانو له ولکې ازاده شوې، د راپورونو په اساس په لارو او کوڅو کې یې لسګونه مړي پراته دي. زلنسکي پرون د بوچا ښار په یوه څنډه کې خبریالانو ته غږېده. ده وویل: "دا جنګي جنایتونه دي او نړۍ به‌یې د نسل‌وژنې په توګه وپېژني. تاسو نن دلته یاست او ګورئ چې څه پېښ شوي. موږ پوهېږو چې په زرګونو خلک وژل شوي او شکنجه شوي،... Читать дальше...

مشهور پاکستانی کرکټر یونس خان وايي خوشحاله دی چې د افغان لوبغاړو د روزنې موقع په لاس ورغلې. د پاکستان د کرکټ د ملي ټيم دا پخوانی مشهور توپوهونکی او بل پاکستانی کرکټر عمرګل په دې وروستیو کې د افغانستان د کرکټ بورډ له‌خوا د بېټنګ/توپوهنې او توپ اچونې د لنډمهالي سلاکارانو په توګه ګمارل شوی. یونس خان پرون په خپل فېس‌بوک باندې لیکلي چې ان له ۲۰۱۱ کاله‌یې له افغان کرکټ بورډ سره خبرې روانې وې چې د افغان لوبډلې روزونکی شي. یونس خان او عمرګل به د متحده عرب اماراتو په تمریني کمپ کې له افغان لوبغاړو سره مرسته کوي. Читать дальше...

په افغانستان کې له شپږم ټولګي پورته د نجونو د ښوونځیو د تړل کېدو ۲۰۰ ورځې پوره شوې. "موږ ولې د درس ویلو حق نه‌لرو؟" دا هغه پوښتنه ده چې د ثنا په څېر ګڼې افغان زده‌کوونکې یې له طالبانو مطرح کوي. ثنا د رابعه بلخي د ۱۰م ټولګي زده‌کوونکې ده چې له اتو میاشتو راهیسې یې په مخ ټولګی تړلی پاتې دی، خو وايي هیله‌منه ده چې ښوونځي یې پرانیستل شي. دا وايي: "دا خو زموږ یوه لویه هیله ده چې زموږ ښوونځي شروع شي. که زموږ مکتبونه پيل شي د افغانستان اینده به هم موږ جوړه کړو. که زموږ مکتبونه پيل نه‌شي د نجونو... Читать дальше...

په بامیانو کې لسګونه ښځو د طالبانو د چارواکو له‌خوا یوه جوړه شوې غونډه ګډه وډه کړه. په خواله رسنیو د دې غونډې وېډیوګانې خپرې شوي چې ښيي څو ښځې د طالبانو د ملاتړ په نوم بنرونه څیرې کوي. د راپورونو په اساس طالبانو د بامیان ولایت د پوهنتون په تالار کې دا غونډه د افغانستان د کنګل شویو پیسو د خلاصون په تړاو نیولې وه. عنوان‌یې "د افغانستان اسلامي امارت د نظام څخه د بامیانو د خلکو ملاتړ" بللی و. په خواله رسنیو د دې غونډې د ګډوډېدو لسګونه وېډيوګانې خپرې شوي. په وېډیوګانو کې ښکاري چې څو ښځې د سټېج... Читать дальше...