Новости за 16.06.2022

پر افغانستان د طالبانو له بیا واکمنېدو وروسته ډېری خبریالان له اقتصادي ستونزو سره مخ شوي دي. یو شمېر خبریالان وایي، چې له تېرو لسو میاشتو راهيسې بې دندې شوي او ځینو بیا نورو کارونو ته مخه کړې. په افغانستان کې د طالبانو تر بیا ځلې واکمنېدو ورسته اقتصادي کړکېچ او د بې کارۍ او د بې وزلۍ پراختیا افغان خبریالان هم ځپلي. په زابل ولایت کې ازاد خبریال لعل محمد امیري وایي، د امنیتي او اطلاعاتو ته د نه لاسرسي د مشکلاتو تر څنګ تر څنګ اقتصادي ستونزو هم سخت اندېښمن کړی دی. نوموړی وايي: "په زابل کې خبریالان... Читать дальше...

د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو ځانګړې استازې دیبورا لاینز، چې په افغانستان کې یې دوه کلن ماموریت پای ته رسېدلی ویلي، هغه حکومتونه چې با استعداده خلکو، مېرمنو او لږکیو ته په کې ونډه ورنه‌کړل شي دوام نه‌شي کولای. د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو ځانګړې استازې دیبورا لاینز ویلي، په افغانستان کې د داسې یو سیستم د جوړېدو امکانات شته چې هم ټولګډونه وي او هم اسلامي. اغلې لاینز چې تازه يې په افغانستان کې دوه کلن ماموریت پای ته رسېدلی د افغانستان لپاره يې د ملګرو ملتونو د سیاسي استازولۍ دفتر ( یونما) د خدای پامانې د غونډې د وینا متن خپور کړی دی. Читать дальше...

د هند له له اې ام اې اکاډېمۍ نه د یو شمېر افغان نظامیانو له فارغېدو ورسته اوس د طالبانو د کورنیو چارو وزارت له دوی غوښتي، چې خپل هېواد ته ستانه شي. دا په داسې حال کې ده، چې مخکې تر دې له افغانستانه د طالبانو له خوا د مخکیني حکومت د نظامیانو د وژنې او شکنجې راپورونو هم خپاره شوي، خو طالبانو رد کړي دي. روانه اوونۍ د هند له اې ام اې اکاډېمۍ ۴۳ افغان نظامیان فارغ شول. له افغانستانه د مخکيني نظام د یو شمېر امنیتي او دفاعي ځواکونو د وژنې او شکنجې له راپورونو سره - سره، د طالبانو حکومت په هند کې له... Читать дальше...

له افغانستان بهر یو شمېر افغان سندرغاړي له خپلو هم غاړو غواړي، چې د افغاني موسیقي د غنا له پاره کار وکړي ، او پرې نه ږدي چې د غږ ټپ شي. د افغانستان پېژندل شوې سندرغاړې ښاپېرۍ نغمه وایي، کوم سندرغاړي چې له هېواد څخه بهر اوسیږي  او د موسیقۍ په برخه کې زمینه ورته برابره ده، نوې سندرې دې بازارته وړاندې کړي او نور دې هم په دې برخه کې و روزي. هغه ښار چې یو وخت به له رستورانتونو، د کېسټ پلورنکو له دوکانونو او هر ګوټ د موسیقۍ غږونه اوریدل کېدل، نن پکې چوپتيا خپره ده. پر افغانستان د طالبانو بیا ځلې... Читать дальше...

د ملګرو ملتونو د بشري حقونو کمشنرې میشل باچلې د بشري حقونو شورا په پنځوسمه غونډه کې وويل، افغانستان اوس له ژور اقتصادي او بشري بحران سره مخ دی. دې وویل چې په افغانستان کې حالات حساس دي او د طالبانو له لوري له شپږم ټولګي پورته د نجونو د ښوونځیو د بندېدو له کبله یو میلیون او یو لک نجونې له زده کړو بې برخې شوې دي. د ملګرو ملتونو د بشري حقونو کمېشنرې میشل باچلې پرون چهارشنبه د دغه سازمان د بشري حقونو شورا په غونډه کې چې په جینوا کې جوړه شوې وه، د طالبانو وروستي اقدامات د ښځو " سیستماتیک او بنسټیز " ځپل یاد کړل. Читать дальше...

د طالبانو د کانونو او پټرولېم وزارت ویاند عصمت الله برهاني نن ازادي راډيو ته وویل چې د دې وزارت سرپرست د منځنۍ اسیا د نړۍوال شرکت له مشر سره په لیدنه کې په دې اړه خبرې کړې دي. د یاد وزارت ویاند وايي، چې د منځنۍ اسیا نړۍوال شرکت چې په افغانستان او متحده ایالاتو کې کار کوي، لېوالتیا ښودلې چې د بامیانو د حاجي ګک په کان کې لسکونه میلیونه ډالره پانګونه وکړي. په دې لیدنه کې د کانونو او پټرولېم سرپرست وزیر ملا شهاب الدین دلاور ویلي، هغو ملي او نړۍوالو شرکتونو ته به هر ډول امکانات برابر کړي چې د افغانستان په کانونو کې پانګونه کوي.

د ملګرو ملتونو د بشر حقونو کمېشنره وايي، افغانستان له ژور اقتصادي او بشري بحران سره مخ دی. د ملګرو ملتونو د بشر حقونو کمېشنرې میچل بشلې چې پرون د ملګرو ملتونو د بشري حقونو شورا پنځوسمې غونډې ته خبرې کولې، وویل چې اقتصادي او بشري بحران د ټولو افغانانو ژوند اغېزمن کړی دی. د بشلې په وینا د بې کارۍ د ډېرېدو ترڅنګ ۹۳ سلنه افغانان د خوړو امنیت نه لري چې له دې امله د کورونو سرپرستې مېرمنې، د لوړ عمر کسان، معلولان او ماشومان د ژوند تر ټولو سختې او تیارې شېبې تجربه کوي. هغې ویلي سره له دې چې ۱۸.۱ میلیونه... Читать дальше...

د پلازمېنې کابل د بېلابېلو سیمو یو شمېر اوسېدونکي ادعا کوي، چې په دې ښار کې ورځ تر بلې شوکې او غلاوې زیاتیږي. خو د طالبانو د حکومت د کورنیو چارو وزارت وايي، د پخوا په پرتله د غلاوو او جنايي پېښو کچه ټيټه شوې او هڅه روانه ده چې دا کچه صفر ته راښکته کړل شوي. د پلازمېنې کابل، د احمد شاه بابا مېنې اوسېدونکی عبدالمجید چې په دغه ښار کې خواري مزدوري کوي، وايي دوه شپې وړاندې ماښام ناوخته کورته په لاره، موټر سایکل سپرو غلو لوټ، پيسې او موبایل يې ترې واخیست. دی  ادعا کوي چې په دې ښار کې د پخوا په پرتله وسله والې غلاوې زیاتي شوي. Читать дальше...

د ملګرو ملتونو د کډوالو عالي کمېشنري یا UNHCR وایي چې تېر۲۰۲۱ کال په نړۍ کې سل ميلیونه کسان د خپلو کورونو پرېښودو ته اړکړای شوي چې دا له دوهمې نړیوالې جګړې وروسته د بې ځایه کېدونکو کسانو تر ټولو لوړه شمېره ده. د ګلوبال ټرینډس په نوم راپور کې چې نن خپور شوی ویل شوي چې د اوکراین د جګړې په ترڅ کې د ملکي خلکو چټکې او پراخې بې ځایه کېدا د ملګرو ملتونو د کډوالو د عالي کمېشنرۍ لپاره له ۱۹۵۱ کال راهیسې چې هغه تاسیس شوې، لوی بحران بلل کېږي. د دغه راپورله مخې د اوکراین ترڅنګ افغانستان هم د سل ميلیونه بې ځایه شویو کسانو یوه لویه شمېره تشکیلوي. Читать дальше...

د انفلاسیون د زیاتېدو او د ونډو د ارزښت له کمېدو سره په نړۍ کې د مجازي پیسو ارزښت مخ په کمېدو دی. د نیویارک ټایمز ورځپاڼې د راپور له مخې، د تېر کال له مني څخه تر اوسه پورې د مجازي پیسو ارزښت څه باندې ۶۵ سلنه لوېدلی دی. د نړۍ تر ټولو د مشهورې مجازي پیسې بیټ کاین ارزښت د سې شنبې په ورځ تر ۲۱ زره ډالره ټیټ شو. دا په داسې حال کې ده چې تېر کال د بیټ کاین ارزښت ۶۸ زره ډالرو ته رسېدلی و. په مجموع کې د مجازي پیسو د بازار ارزښت، چې د تېر کال په نوومبر کې ۳ تریلیون ډالره و، اوس یو تریلیون ډالرو ته راټیټ شوی دی.

د امریکا متحدو ایالتونو اوکراین ته د شاوخوا یو میلیارد ډالرو په ارزښت د نورو وسلو د مرستې اعلان وکړ. د امریکا ولسمشر جو بایډن تېره شپه په یوه بیان کې وویل، د اوکراین ولسمشر ولودیمیر زلنسکي ته یې په پرونیو ټېلفوني خبرو کې وویل چې امریکا اوکراین ته د پرمختللیو راکټي او هاوان سیستمونو په خاطر د مهماتو او دفاعي وسلو په شمول پوځي مرستې ورکوي. تر دې مخکې د امریکا دفاع وزیر پرون په بروکسل کې ویلي و چې لوېدیځ باید اوکراین ته د وسلو ورکړه چټکه کړي.

د خېبر پښتونخوا ایالتي حکومت د برېښنا او تېلو د مصرف د کمولو په خاطر له دولتي کارکوونکو غوښتي چې د جمعو په ورځو له کوره کار وکړي. پاکستان چې له اقتصادي ستونزو سره مخامخ دی، د لګښتونو د کمولو هڅه کوي. تر دې مخکې د پاکستان د کابینې یوه غړي احسان اقبال پر خلکو غږ کړی و چې لږ چای وڅښي څو د چای واردات کم شي او اسعار وسپمول شي.

د ایران او پاکستان د بهرنیو چارو وزیرانو پرون (چهارشنبه) په تهران کې پر خپلمنځي اړیکو او د افغانستان پر حالاتو خبرې وکړې. ایراني رسنۍ د دغه هېواد د بهرنیو چارو وزارت په قول وايي چې بلاول بوټو زرداري، چې تهران ته په سفر تللی، له حسین امیر عبداللهیان سره په کتنه کې د افغانستان پر روانو حالاتو او امنیت اندېښنه وښوده.

د افغانستان پخواني ولسمشر حامد کرزي له طالبانو یو وار بیا وغوښتل چې له شپږم ټولګي پورته د نجونو ښوونځي پرانیزي. کرزي د نجونو د ښوونځیو د پرانیستلو په اړه له طالبانو څخه د بادغیس د دیني عالمانو تازه غوښتنې ته په اشارې پر خپلو ټولنیزو پاڼو لیکلي چې د هېواد د بېلابېلو ولایتونو دیني عالمانو د نجونو د ښوونځیو د پرانیستلو غوښتنې کړي دي. ده همدا راز ویلي، په افغانستان کې د تعلیم د ودې لپاره د علماوو د غږ درناوی کوي او د طالبانو له سرپرست حکومت څخه غواړي چې د افغان ولس په ځانګړي ډول د دیني علماوو دې غوښتنې ته احترام وکړي او د نجونو ښوونځي پرانیزي.

د افغانستان د بیا رغونې لپاره د امریکا د ځانګړي سرمفتش اداره (سیګار) وايي، اټکل کېږي چې د طالبانو د بیا واک ته رسېدو له پیله د روان کال تر نیمايي پورې د بې روزګاره شویو افغانانو شمېر له ۷۰۰ زرو تر ۹۰۰ زرو پورې رسېږي. دې ادارې پرون پر خپله ټوېټرپاڼه ولیکل چې په ځانګړي ډول له بې روزګارۍ څخه ښځې ډېرې اغېزمنې شوې دي او اټکل کېږي چې د روان ۲۰۲۲ تر نیمايي پورې به ۲۱ سلنه نورې ښځې هم بې روزګاره شي. د سیګار په وینا په ۲۰۲۰ کې د افغانستان په سلو کې ۱۷ کاري قوه ښځو تشکیلوله، خو د ۲۰۲۱ په اګست کې د طالبانو... Читать дальше...

د ملګرو ملتو د بشري حقونو شورا په پنځوسمه غونډه کې د دې سازمان د بشري حقونو کمېشنرې د افغانستان په اړه وویل، افغانان د بشر د اوسني نسل تر ټولو تیاره شېبې تجربه کوي. د کلونو جګړو او د تېر کال په اګست کې د طالبانو د واک ته رسېدو له امله افغانستان په سخت اقتصادي، ټولنیز، انساني او د بشري حقونو په بحران کې ښکېل شوی دی. میشل باچلې غونډې ته وویل، په مارچ کې یې افغانستان ته سفر وکړ او هلته یې له طالب چارواکو، او د ډاکترانو، ژورنالیستانو، مدني فعالانو، د غیر حکومتي موسسو د کارکوونکو په شمول له یو شمېر... Читать дальше...

د افغانستان په تړاو نړیوالو ورځپاڼو ته کتنه ګلوب انډ مېل: کاناډایۍ ګلوب انډ مېل ورځپاڼې له افغانستانه د هغو افغانانو د ایستلو ستونزو ته پام اړولی چې له کاناډایانو سره یې کار کړی دی. ګلوب انډ مېل لیکي، د دغو هڅو پر وړاندې یو خنډ د کاناډا د ترهګرۍ ضد قوانینو رامنځته کړی دی. د ورځپاڼې په لیکنه، یو شمېر ټولنې، مرستندویه بنسټونه او پخواني کاناډایي پوځیان هڅه کوي چې هغه کسان له افغانستانه وباسي چې په دې هېواد کې یې د د کاناډا له پوځي او ډیپلوماتیکو ماموریتونو سره همکاري کړي، خو دغه هڅې یې په دې... Читать дальше...

د امریکا دفاع وزیر لوید اسټن د بلجیم په پلازمېنه بروکسل کې د یوې غونډې د پرانیستلو پر مهال وويل، لويديځ دې اوکراين ته د روسيې پر ضد د وسلو د ورکړې لړۍ چټکه کړي. نوموړي وويل، وويل لوېدیځ دې د روسیې پر ضد د اوکراین له جګړې سره د مرستې په اړه خپلې ژمنې ثابتې کړي. د امريکا دفاع وزير وويل: "موږ په جګړه کې د اوکراین د وسله والو ځواکونو ملاتړ زیاتوو او په ګډ کار د اوکراین مرسته کولی شو چې د روسیې د ظالمانه یرغل په وړاندې د ځان دفاع وکړي." ښاغلي استن په بروکسل کې د اوکراین د ملاتړ په باب د څه باندې... Читать дальше...

د نورستان د نورګرام ولسوالۍ اوسېدونکي مولوي امان الله تېره شپه ازادي راډیو ته وویل چې لا هم د دې ولسوالۍ د یوې غرنۍ سیمې په غرونو کې د اور لمبې بلې دي او عام ولس یې په وژلو کې پاتې راغلی دی. ده د دې ولسوالۍ په ځنګلونو کې د بیا ځلې اورلګېدنې په اړه ازادي راډیو ته وویل چې ځوانان د بل شوي اور ساحې ته تللي خو د اور شدت ډېر دی، وژل یې د هغوی له توانه وتلی کار دی. نوموړي وويل: "اور کما في سابق د غځېدو په طرف روان دی، خلک لګیا دي چې اور مړ کړي خو د خلکو له توانه وتلی دی، البته موږ له مرکزي حکومته غواړو... Читать дальше...

د خوړو نړیوال پروګرام یو ځل بیا په دې اندېښنه ښکاره کړه چې میلیونونه افغانان په نس نه مړیږي او د خوراکي موادو بیې مخ په لوړېدو دي. د دغه پروګرام د افغانستان د څانګې رييسه وايي، په نړۍ کې د غلې او تېلو د بیې لوړېدا، په افغانستان کې وچکالي او ورسره په یو وخت اقتصادي بحران یو بل ته خوا ورکړي او د افغانان مصیبت یې لا زیات کړی دی. د خوړو نړیوال پروګرام / ډبلیو ایف پي/ وايي، په هرو لسو افغانانو کې ۹ تنه د خوړولو لپاره کافي ډوډۍ نه‌لري. د دې ادارې په وینا د اوکراین د جګړې له کبله په افغانستان کې وضعیت... Читать дальше...