Новости за 29.06.2022

د طالبانو حکومت د مالیې وزرات او د افغانستان بانک چارواکي له امریکایي چارواکو سره د خبرو لپاره نن د قطر پلازمېنې دوحې ته روان شول. د آسوشیتدپرس خبري آژانس د راپور له مخې د طالبانو د بهرنیو چارو وزرات مرستیال ویاند حافظ ضیا احمد ویلي، چې د دغه پلاوي مشري به د بهرنیو چارو سرپرست وزیر امیرخان متقي کوي او په دوحه کې به د افغانستان لپاره د امریکا له ځانګړي استازي ټوماس ویسټ او د امریکا د خزانې وزارت له چارواکو سره د افغانستان پر اقتصادي وضعیت او بانکي سکتور خبرې وکړي. له دې مخکې واشنګټن پوسټ ورځپاڼې... Читать дальше...

په کندهار کې د پنځو ولایتونو د لوبغاړو ترمنځ د کراتې سیالۍ پیلېږي. د افغانستان د بدني روزنې او ورزش ادارې پر خپله فېسبوک پاڼه لیکلي، چې د دې سیالیو لپاره چمتووالی روان دی. دا سیالۍ چې د جمعې په ورځ پیلېږي، د کوربه کندهار ترڅنګ به د هرات، فراه، خوست او کابل ولایتونو د کراتې لوبغاړي ګډون وکړي. په خبر کې د کندهار د کراتې فدراسیون له قوله لیکل شوي دي، چې د نورو ولایتونو د لوبغاړو ترڅنګ به د کندهار ولایت ۶۰ لوبغاړي هم په دې لوبو کې ګډون وکړي چې غوره لوبغاړي به یې د کندهار ولایتي لوبډلې ته لار ومومي.

جوانان میهن لوبډله د کابل فوټسال غوره ليګ سياليو اتله شوه.  د افغانستان فوټبال فدراسیون پر خپله فېسبوک پاڼه لیکلي دي، د کابل فوټسال غوره لیګ سیالۍ چې له یوې میاشتې راهیسې د ۱۱ لوبډلو ترمنځ د افغانستان فوټبال فدراسیون په جمنازيوم کې پيل شوې وې، پرون مازدیګر د جوانان میهن لوبډلې په اتلولۍ پای ته ورسېدې. جوانان میهن لوبډلې، چې ۴۲ ګولونه وهلي و، لومړی مقام او میوند لوبډلې چې ۲۰ ګولونه وهلي و، دوهم مقام یې خپل کړ. جوانان میهن په ۱۰ لوبو کې ۸ لوبې وګټلې، یوه یې وبایلله او یوه یې مساوي کړه.

د انګلستان د یو ورځنیو او شل اوریزو لوبو کيپټان ایون مورګن له نړيوال کرکټ سره مخه ښه وکړه. ۳۵ کلن ایون مورګن پرون اعلان وکړ، چې نور به نړيوال کرکټ پرېږدي. مورګن که څه هم انګلستان ته د ۲۰۱۹ کال د یو ورځنیو لوبو نړيوال جام وګاټه خو په وروستیو لوبو کې ښه نه و ځلېدلی. مورګن په ایرلنډ کې زېږېدلی و او په لومړي ځل د ایرلنډ په ملي لوبډله کې ولوبېد خو وروسته د انګلستان له لوبډلې سره یو ځای شو او تر دې چې د دې لوبډلې کيپټان وټاکل شو. ایون مورګن په ۱۲۶ نړيوالو کې د انګلستان لوبډلې کيپټاني کړې وه، چې ۷۶ لوبې یې ګټلې وې. Читать дальше...

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو سیاسي استازولۍ، یوناما د هغو راپورونو په اړه اندېښنه ښودلې ، چې د سرپل په بلخاب ولسوالۍ کې له بشري حقونو څخه د سرغړونې او عامو خلکو ته د وراوښتو مالي او ځاني زیانونو په تړاو خپاره شوي دي. د کابل اوسېدونکی علي چې اوس په بلخاب کې اوسېږي، ازادي راډیو ته وایي، چې د جګړې پر مهال د بلخاب له ولسوالۍ څخه د ديارلسو کلیو خلک له خپلو کورونو څخه بامیانو او مزار شریف ته کډه شوي دي.  هغه وویل: "خلک کډوال شول، له خپلو کلیو څخه بې ځایه شول، د جګړې له وېرې وتښتېدل، ځکه نور له جنګ څخه کرکه لري. Читать дальше...

د افغانستان برښنا شرکت وایي، چې د کجکي له بند څخه د ۱۱۰ کیلو ولټه برښنا نوي مزي له کندهارسره ونښول شول. چارواکو ویلي، چې د دغې پروژې په بشپړېدو سره به د کندهار د اوسېدونکو په تېره د تولیدي فابریکو د برښنا د کمښت ډېرې ستونزې هواري شي. په دې اړه په نن په یوه خپره شوې خبرپاڼه کې د افغانستان برښنا شرکت د عملیاتي څانګې ريیس انجینر صفي الله احمدزي ویلي، چې د ۲۷۲ ميليونه افغانیو په مالي لګښت د دغو نویو مزیو پروژه د دې شرکت د تخنیکي او نورو عملیاتي ټیمونو پر مټ په دوو میاشتو کې بشپړه شوې ده. په کندهارکې... Читать дальше...

که څه هم طالبانو اجازه نه‌ده ورکړې چې له شپږم ټولګي پورته نجونې ښوونځیو ته ولاړې شي، خو د افغانستان په بېلابېلو سیمو کې په شخصي هڅو د یو شمېر نجونو لپاره د زده‌کړو زمینه برابره شوې. یوه همداسې هڅه د جلال‌اباد ښار په شپږمه ناحیه کې د جهانزیب ځلاند له‌خوا شوې. هغه ځوان چې په خپل شخصي لګښت یې لږ تر لږه پنځوس نجونو ته د دیني او عصري علومو د زده‌کړو زمینه برابره کړې. د جهانزیب ځلاند وړیا ښوونیز مرکز د جلال‌اباد په شپږمه ناحیه کې فعال دی او له ۷ تر ۱۹ کلنې نجونې او هلکان په کې د دیني علومو او عصري زده‌کړې کوي. Читать дальше...

د طالبانو حکومت وایي په افغانستان کې د ډبرو سکرو په بیو کې لوړالی نه‌دی راغلی بلکې یوازې ګمرکي تعرفه یې لوړه شوې ده. د افغانستان د ډېرو سکاره، په رسنیو او خواله رسنیو کې د نن، سبا تر ټوله ګرمه او بحث پارونکې موضوع ده. په افغانستان کې د طالبانو د حکومت د کانونو او پټرولیم وزارت وایي، د افغانستان د ډبرو د سکرو په بیه کې لوړالی نه دی راغلی بلکې یوازې ګمرکي تعرفه یې له ۲۷ نه ۶۰ ډالرو ته لوړه شوې ده. تېره ورځ د طالبانو د مالیې وزارت د یو ټن ډبرو سکرو تخمیني بیه له ۹۰ ډالرو، دوه سوه ته پورته کړه... Читать дальше...

د طالبانو د استخباراتو لوی ریاست مني چې افغان یوټیوبر غلام سخي یې له بنده پرون خوشې کړی دی. د طالبانو د استخباراتو د لوی ریاست ویاند خلیل همراز ازادي راډیو ته وویل، غلام سخي پرون له بنده ازاد او خپلې کورنۍ ته سپارل شوی دی. یوټیوبر غلام سخي نږدې درې اوونۍ وړاندې مقدساتو ته د توهین په تور زنداني شوی و. خو له هغه سره درې تنه نور لا هم د طالبانو په زندان کې دي.

د طالبانو د حکومت چارواکي، د علماوو د جوړېدونکې غونډې د اجندا په اړه مشخص څه نه وايي، خو وایي دا غونډه په‌خپله د علماوو په غوښتنه جوړه شوې. له څو ورځو ځنډ وروسته بالاخره د طالبانو د حکومت چارواکو د علماوو سترې غونډې جوړېدو په اړه معلومات شریک کړل. د طالبانو د حکومت د رییس الوزرا مرستیال عبدالسلام حنفي ملي راډیو ټلوېزیون سره مرکه کې وویل، چې سبا پنجشنبه به دا غونډه پیل او د هېواد له بېلابېلو سیمو او ولایتونو به دیني عالمان او قومي مخور چې په خپلو سیمو کې ښه شهرت او د خلکو تر منځ نفوس لري، په‌کې ګډون وکړي. Читать дальше...

روسي ځواکونه د اوکراین په لیسچیانسک کې ړندو بمباریو ته دوام ورکوي او سیمه ییزو چارواکو په دې ښار کې چې د اوکراین په ختیځ کې د جګړې وروستۍ سنګر بلل کېږي، وضعیت ډېر خراب بللی دی. د اوکراین ولسمشر ولادمیر زلنسکي روسیه تورنه کړې چې په کریمینچوک کې په قصدي توګه ملکیان په نښه کوي په هغه ښار کې چې د خرڅلاو پر یوه لوی مرکز د روسیې د تیرې ورځې د توغندویي برید په نتیجه کې لږ تر لږه اتلس کسان وژل شوي او په لسګونو نور تر اوسه تري تم دي. زلنسکي وویل، روسیه غواړي هر څومره چې کولای شي خلک ووژني. نوموړي دغه... Читать дальше...

ازادي رادیو د کندهار د زاړه ښار له سیمي داسي انځورونه تر لاسه کړي چې ښکاري د دې تاریخي ودانۍ په ساحه کې د یوې مدرسې د جوړیدو چاري روانې دي. په کندهار کې طالب چارواکې په دې اړه په رسمي ډول څه نه وایي، خو یوې سرچينې ازادي رادیو ته د نوم نه ښودلو په شرط وویل، دا مدرسه د طالبانو د حکومت د یوه لوړپوړي چارواکې په امر جوړیږي. د سرچنې په وینا د دې مدرسې یوه برخه د طالبانو د پخوانی تحریک پر مهال جوړه شوې او د مدرسې د پراختیا لپاره اوس تازه د نارنج ماڼۍ په حریم کې بله ودانۍ جوړیږي. د نارنج ماڼۍ چې د... Читать дальше...

د افغانستان لپاره د امریکا ځانګړی استازی وایي، امریکا د افغانستان په جنوب ختیځ کې د تیرې اونۍ د مرګونې زلزلې له زیانمن شویو سره نژدې ۵۵ ميلیون ډالره مرسته کوي او په دې برخه کې د خپلو شریکانو د کلک ملاتړ هرکلی کوي. ټوماس ویسټ په یوه ټویټ کې ویلي چې د امریکا دغه اضافي مرسته به د اړتیا وړ په ضروري موادو لکه پر سرپناه، د اوبو د تصفیې کېټونو، کمپلو، جامو او نورو شیانو ولګول شي. د امریکا د بهرنیو چارو وزارت له خوا پرون په خپره شوې خبرپاڼه کې انتوني بلینکین ویل، دغه پیسې به د امریکا د نړیوالې پراختیایي... Читать дальше...

د جرمني د بهرنیو چارو وزیره انالېنا بایربوک ویلي، طالبانو د افغانانو حقونه او ازادۍ، په ځانګړې توګه د نجونو او ښځو ازادۍ لوټلې ده. د جرمني د بهرنیو چارو وزیره له افغانانو سره د دوی هر اړخیزې مرستې د طالبانو اوسني رژیم ته، د مشروعیت د ورکولو په معنا نه بولي. اغلي الینا بایربوک چې په جرمني کې یې د افغان مهاجرینو رابلل شوي کنفرانس ته خبرې کولې وویل، هېواد یې له افغانانو سره مرستو او د دوی لاس‌نیوی ته ژمن دی، خو زیاته یې کړه، دا په روښانه ټکو وايي چې دا اړیکې د طالبانو اوسني رژیم ته د مشروعیت ورکولو په معنا نه‌دي. Читать дальше...

په ننګرهار کې د فابریکو خاوندان وايي، د شیخ مصري صنعتي پارک ځمکه په لوړه بیه دوی ته ورکول کېږي. د ننګرهار د صنایعو او کانونو خونې مشر تور ملنګ شګیوال نن ازادي راډيو ته وویل، چې د ننګرهار د ۱۰۰ فابریکو څښتانو د سې شنبې په ماسپښين د طالبانو حکومت د صنعت او سوداګرۍ وزارت له سرپرست سره په لیدنه کې غوښتنه وکړه چې د شیخ مصري صنعتي پارک کې د ځمکو لپاره ټاکل شوې بیې باید ټيټي شي. ښاغلی شګیوال وايي، په تېر جمهوري حکومت کې پرېکړه شوې وه چې د دې صنعتي پارک د یو جرېب ځمکې بیه به ۱۰۰۰۰۰ افغانۍ وي خو اوس له... Читать дальше...

د غالیو د تولید او صادرونکو ټولنه وايي، د تېرو کلونو په پرتله د غالیو صادرات ۲۴ سلنه ډېر شوي دي. د دې ټولنې مشر نور احمد نوري نن له ازادي راډیو سره په خبرو کې که څه هم د غالیو د سږ کال صادراتو په اړه ارقام وړاندې نه کړل خو وې ویل چې تېر کال یې اته نیم میلیونه ډالره صادرات درلودل. نوموړي زیاته کړه چې پخوا به یوازې د افغانستان په شمال کې غالۍ اوبدل کېدلې خو اوس په نورو ولایتونو کې هم غالۍ اوبدل کېږي. ښاغلی نوري وايي، د وزګارتیا او وچکالۍ له امله ډېرو خلکو د غالیو اوبدلو ته مخه کړې ده. هغه زیاتوي،... Читать дальше...

شاعرانې وايي، د طالبانو په حاکميت کې د ښځو ادبي فعالېتونه کم شوي او طالبان دوی ته اجازه نه ورکوي چې په سترو ادبي غونډو کې چې نارینه فرهنګیان هم په‌کې وي، ګډون وکړي. د طالبانو محدوديتونو د نورو برخو ترڅنګ د ښځینه شاعرانو پر فعالېتونو هم سیوری غوړولی. هغه شاعرانې چې په افغانستان کې پاتې دي، د طالبانو له حکومته شکایت لري چې جنسیتي توپیرونو ته تمایل لرونکی حکومت یې پر ښځو سخت بندیزونه لګولي او اوس ښځينه شاعرانې او لیکوالې نه‌شي کولی چې د شعر ویلو او کره کتنو په غونډو کې ګډون وکړي. دا شاعرانې وايي،... Читать дальше...

ترکیې منلې ده چې په ناټو کې د فنلنډ او سویډن د غړیتوب د غوښتنې پر وړاندې له مخالفت څخه لاس اخلي. پر اوکراین د روسیې له یرغل وروسته دې دوو هېوادونو په ناټو کې د غړیتوب غوښتنه وکړه خو د ناټو غړې ترکیې یې مخالفت کاوه. د فنلنډ ولسمشر ساولي نینیستو پرون وویل دا موافقه وروسته له هغه ترلاسه شوه چې ده او د سویډن صدر اعظمې مګدالینا اندرسون پرون (د جون ۲۸مه) په مادرید کې د ناټو د سرمشریزې له جوړېدو مخکې د ترکیې له ولسمشر رجب طیب اردوغان سره وکتل. نوموړي ويلي، له دې کتنې وروسته هغه ګډه موافقه لاسليک شوه... Читать дальше...

په شمالي وزیرستان کې د پولیو پرضد د واکسین د کمپاین پرمهال د وسله والو په برید کې دوه پولیس او د واکسین د کمپاین یو غړی وژل شوي دي. په سیمه کې د پولیسو یوه چارواکي عزیزالله ویلي دي چې په دې برید کې یو لاروی هم ټپي شوی دی. د نوموړي په وینا برید کوونکي چې پر موترسایکل سپاره وو، له سیمې په تېښته بریالي شوي دي. افغانستان او پاکستان د نړۍ یوازیني هېوادونه دي چې تر اوسه هم د ماشومانو د ګوزڼ د ناروغۍ- پولیو پېښې پکې شته. له اپرېل میاشتې راهیسې، په پاکستان کې د پولیو یوولس پېښې موندل شوي چې واړه په شمالي وزیرستان کې وې. Читать дальше...

د کولمبیا د جنوب لویدیځ په یوه زندان کې د بلوا پر مهال اور لګېدلی چې په نتیجه کې یې لږ تر لږه ۵۱ کسان مړه او تر شلو زیات نور ټپیان شول. د زندانونو ملي ادارې ویلي، پېښه پر ځايي وخت د سې شنبې سهار شوې. بلوا او اورلګېدنې هغه وخت پېښه شوه، چې بلواګرو زندانیانو دوی لوري ته د پولیسو د مخکې تګ د مخنیوي لپاره اورونه ولګول. د کولمبیا چارواکي وايي، په پېښه کې ۵۱ بندیان مړه او ۲۴ نور ټپیان شوي دي.

ملګرو ملتونو پرون سې شنبه د لږ تر لږه ۲۳ کسانو د مړینې په اړه د بېطرفانه څېړنو غوښتنه وکړه. دغه کسان وروسته له هغې مړه شول، چې تېره جمعه شا و خوا ۲۰۰۰ پناه غوښتونکو هڅه وکړه، چې له مراکش څخه هسپانیا ته واوړي. د ملګرو ملتونو د بشري حقونو ادارې ویاندې راوینا شامداساني پرون په جنیوا کې خبریالانو ته وویل: ملګري ملتونه له دواړو هېوادونو غواړي چې اغېزناکې او بې پرې څېړنې یقیني کړي. ملګري ملتونه وايي په تاوتریخوالي کې ۲۳ پناه غوښتونکي مړه شوي او ۷۶ نور ټپیان شوي دي. د مراکش چارواکي وايي په تاوتریخوالي کې د دوی ۱۴۰ پولیس هم ټپیان شوي دي.

د امریکا متحدو ایالتونو پرون سې شنبه پر ۷۰ شرکتونو او ۲۹ نورو اشخاصو بندیزونه ولګول، چې په دوی کې د روستیک (Rostec) په نوم د روسیې یو دفاعي شرکت هم شامل دی. د دغو بندیزونو هدف، د وسلو د جوړولو او ګمارلو لپاره د روسیې د قابلیتونو پر «زړه» حمله ښوول شوې ده. د دغو بندیزونو له مخې چې د امریکا د خزانې وزارت اعلان کړي، د روسیې د سرو زرو پر وارداتو بندیز هم شامل دی. د امریکا د خزانې وزیرې جنت یلین (Janet Yellen) په یوه اعلامیه کې وویل د اوکراین په وړاندې د روسیې د جګړې له کبله، امریکا یو وار بیا ټینګار... Читать дальше...

محلي رسنیو پرون په بادغیس او تخار ولایتونو کې د دوو ټرافیکي پېښو په نتیجه کې د ۴ کسانو د مړه کېدو او ۱۱ نورو د ټپي کېدو خبر ورکړ. رسنیو ویلي، چې یوه پېښه د بادغیس په بالامرغاب کې له سړک د یوه لنډکروزر اوښتل و، چې ۴ کسان یې مړه او ۸ نور ټپیان کړل. بله پېښه د تخار ولایت له یوه سړک څخه د یوې لارې اوښتل وو، چې ۳ کسان په پېښه کې ټپیان شول. تر دې مخکې هم د افغانستان له ځینو نورو ولایتونو هم په بېلابېلو ټرافیکي پېښو کې د مرګ ژوبلې راپورونه ورکړل شوي دي.

د هند د اقلیتونو ملي کمېسیون د دغه هېواد له بهرنیو چارو وزارت څخه په افغانستان کې د هندوانو او سکانو د مذهبي مرکزونو د خوندیتوب لپاره د جدي اقداماتو غوښتنه وکړه. د هندي رسنیو د راپورونو له مخې، دغه کمېسیون پرون په یوه اعلامیه کې د هند د بهرنیو چارو له وزیر اس جې شنکر غوښتي، چې په افغانستان کې د هندوانو او سکانو د مذهبي ځایونو پر خوندیتوب له طالبانو سره خبرې وکړي. دا غوښتنه په داسې حال کې مطرح کېږي، چې د جون میاشتې پر اتلسمه په کابل کې د سکانو پر ګوردواره حمله وشوه، چې داعش ډلې یې مسوولیت واخیست.

د روغتیا نړیوال سازمان وايي، په دوبۍ کې د دوی له لوژستیکي مرکز څخه ۲۵ ټنه روغتیايي وسایل او تجهیزات کابل ته ورسېدل. دغه سازمان پرون ناوخته په یوه اعلامیه کې ویلي، دغه روغتیایي وسایل او تجهیزات په زلزله ځپلو سیمو کې د څلور سوه زه هغو کسانو لپاره دي چې روغتیايي څارنې ته اړتیا لري. ځینو روغتیايي ادارو په پکتیکا کې چې د تېرې چهارشنبې زلزلې تر بل هر وخت ځای زیات زیان ور اړولی د کولرا په څېر د خطر ناکو ساري ناروغیو د خپرېدو په اړه اندېښنه ښوولې ده.