Новости за 01.10.2022

د کابل لوېدیځ کې پروني خونړي برید ګڼې کورنۍ د ویر په ټغر کېنولي دي. یوه هم د عظیمي کورنۍ ده. حسنیه عظیمي په پروني برید کې ووژل شوه.

نن په کابل کې د معترضو ښځو راټولېدنه د طالب ځواکونو په هوايي ډزو سره وپاشل شو. دغو ښځو د کابل په لوېدیځ کې پر کاج ښوونیز مرکز د برید له امله مظاهره کړې وه. هممهاله یو شمېر نورو ښځو چې د کابل په ښوونې او روزنې پوهنتون کې راټولې شوې وې د "تعلیم زموږ حق دی" شعارونه ورکول.

په مېکسيکو کې پوليسو د یهودانو د یوې سختدریځه فرقې "لېف طهور" يوشمېر غړي په یو حفاظتي مرکز کې اچول شوي دي. هغې فرقې ته د نجونو او ښځو په اړه د سختو محدودیتونو له کبله "یهودي طالبان" هم ویل کېږي. د لېف طهور (پاک زړه) په نوم په هغه ډله کې شاملې ښځې برقعې په سروي او د نجونو لپاره تر ۱۴ کلنۍ پورې حجاب او واده لازمي دي. د هغې فرقې منونکي خورا کم دي خو له نورو ټولو یهودانو ځانونه جلا ګڼي. د مېکسیکو چارواکي وايي چې د لېف طهور اسرایيلی مشر یې د منظمو جرمونو او د انسانانو د قاچاق په تور نیولی او په ډله کې... Читать дальше...

پاکستان پر نړیوالو دریځونو په وروستیو کې دا خبره راپورته کړې ده چې افغان طالبان لاهم د نړیوالو ترهګرو کوربانه دي. د طالبانو یوه چارواکي دا تور په کلکه رد کړ، د اسلام اباد ادعا او د طالبانو د یوازې یوه چارواکي عکس العمل د دې څرګندونه کوي چې د دواړو لوریو تودې اړیکي په سړیدو دي؟

په بنګله دېش کې د روزمره ضرورت د توکیو ګرانېدو خلک د سختو ستونزو سره مخامخ کړي دي. د ګرانۍ خلاف په سرښار ډاکه او نورو سیمو کې خلکو مظاهرې هم کړې دي. شنونکي وايي، پر اوکراین د روسیې برید، د بنګله دېش اقتصاد هم خراب کړی دی. نور حال د اې پي اژانس په دې راپور کې:

د کرکټ د شل اورونو د نړیوال جام لومړۍ لوبه د اکټوبر په ۱۶مه د سریلانکا او نامیبیا ترمنځ ده. د شل اورونو د کرکټ نړیوال جام لومړی ځل په ۲۰۰۷ کال کې پیل شو، کوربه یې جنوبي افریقا وه. تر دې وروسته اووه ځله دا نړیوالې لوبې په بېلابېلو هېوادونو کې ترسره شوې دي. تر اوسه دا جام دوه ځله ویسټ انډیز ګټلی دی، له دې پرته هند، پاکستان، انګلستان، سریلانکا او اسټرالیا یو یو ځل دا جام خپل کړی دی. په تېرو نږدې شپږو پېړیو کې چې د کرکټ لوبې د انګلستان له جنوب ختیځه پيل شوې چې بیا د بریتانیا له امپراتورۍ سره... Читать дальше...

د اوکراین په ختیځ کې د ځواکونو ویاند سیرهي چیرواتي نن خبر ورکړ چې په دونیڅک کې د لیمان د ریلګاډي د مرکز له مهمې سیمې سره دوی روسیي پوځیان محاصره کړې دي. د چیرواتي له اټکل سره سم د محاصره شویو روسیي پوځیانو شمېر نږدې پنځه زرو ته رسېږي. دا یوه له هغو سیمو څخه ده چې روسیې په غیرقانوني توګه له خپلې خاورې سره د هغې د یوځای کېدو ادعا کړې ده. روسانو د دونیڅک په شمال کې د عملیاتو لپاره د لیمان د ریلګاډي له مرکزه د لوژیستیک عملیاتو لپاره استفاده کوله. مسکو تر اوسه په دې سیمه کې د محاصره شویو روسیي پوځیانو په اړه څه نه دي ویلي.

د کابل پروني خونړي برید ګڼې کورنۍ د ویر په ټغر کېنولې. زینب د کابل په پروني خونړي برید کې خپله ځوانه خور له لاسه ورکړه. حسنیه عظیمي د «کاج» کورس زده کوونکې وه چې پرون په کابل کې له خپلو ګڼو نورو ټولګیوالو سره د یوه خونړي برید هدف وګرځېده. د حسنیې مرګ د هغې کورنۍ او خپلوان د ویر په ټغر کېنول. د حسنیې خور زینب عظیمي وویل: "سهار له کوره ووته چې په ازموینه کې برخه واخلي. ورته ومې ویل چې مه ځه خو ټینګار یې درلود چې ځي. نهه بجې وې چې خبر شوو چاودنه شوې." تر چاودنې وروسته د ګڼو قربانیانو جسدونه نه پیدا کېدل. Читать дальше...

د پاکستان د ایین له مخې د سپریم کورټ د قاضیانو شمېره ۱۵ پکار وي خو دا مهال یوازې ۱۱ قاضیان کار کوي او نورې څوکۍ خالي دي.

ځینې څارونکي وايي، لا هم شک لري چې له افغانستان سره د امریکا د متحدو ایالتونو د یو اعشاریه یو میلیارد ډالرو په اندازه بشري مرسته دې په شفاف ډول لګول شوي وي. د افغانستان امریکايي پوهنتون یو استاد، په دې باور دی، چې په کار ده له افغانستان سره د کېدونکو بشري مرستو د څار لپاره یوه درېیمګړې اداره جوړه شي. عبید اله بهیر له ازادۍ راډیو سره په خبرو کې اندېښنه وښوده، چې ښايي د دغسې یوه میکانیزم د نه موجودیت په صورت کې مالي فساد ته لار اواره شي. هغه وویل: "غوره لار دا وه چې د دواړو لوریو له خوا یو ګډ... Читать дальше...

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو دفتر یا یوناما وايي، د کابل په پرونۍ چاودنه کې ۳۵ تنه وژل شوي او ۸۲ نور ټپیان دي. په کابل کې د تېرې ورځې چاودنې انساني تلفات لوړ شوي. په افغانستان کې د ملګرو ملتونو دفتر یوناما تازه د تېرې ورځې چاودنې د تلفاتو ارقام خپاره کړل. یوناما په خپل ټویټر پاڼه لیکلي چې د دوی پلټنو او موندنو پر بنسټ په کابل کې د جمعې په ورځ چاودنه کې ۳۵ تنه وژل شوي او ۸۲ نور ټپیان دي. یوناما وړاندې لیکي چې په وژل شویو کسانو ډېری برخه ځوانې نجونې او مېرمنې دي. له بلې خوا بیا د طالبانو... Читать дальше...

د طالبانو حکومت وایي دوی پر کاج ښوونيز مرکز د بريد په تړاو یو مشکوک تن نیولی او پلټنې یې پیل کړې دي. په کابل کې د سېپټېمبر پر ۳۰مه پر دغه ښوونیز مرکز په ځانمرګي برید کې لږ تر لږه ۱۹ کسان ووژل شول او ګڼ نور ژوبل شول چې زیاتره يې نجونه زده کونکې وې. د دغه بريد ذمه واري لا تر اوسه چا نه ده منلې. اسوشیېټېډ پرېس اژانس په دې اړه ويډيويي راپور خپور کړی چې فرخنده اسد يې وړاندې کوي.

د خبريالانو نړيوال فدراسيون په افغانستان کې د رسنيو د بندېدو او وضعيت په اړه اندېښنه ښودلې. د خبریالانو نړیوال فدراسیون د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره په افغانستان کې د رسنیو د فعالیتونو د بندېدو د پرلپسې دوام په اړه اندېښنه ښودلې ده. دغه سازمان له نړیوالې ټولنې غوښتي چې د افغان رسنیو د خوندیتوب لپاره خپلې مرستې زیاتې کړي. د دغه فدراسیون په اعلامیه کې په خوست کې د رڼا غږ راډیو د بندیدو په اړه هم ویل شوي. په خبرپاڼه کې ویل شوي، چې "رڼا غږ" راډیو د سپټمبر په ۲۲مه د اقتصادي ننګونو له امله خپلې دروازې تړلي. Читать дальше...

په کابل او ولایتونو کې وروستیو ناامنیو افغانان اندېښمن کړي او وايي، دې بریدونو او چاودنو وښوده چې د طالبانو هغه ادعا سمه نه‌ده چې وايي، افغانستان کې بشپړ امنیت راغلی. کابل نن یو ځل بیا د یوې بلې چاودنې شاهد و، د هغو پېښو تکرار چې د جمهوري نظام پر مهال یې کابل مېشتي شاهدان وو او حکومتي چارواکو به یې پړه پر طالبانو اچوله. د کابل امنیه قوماندانۍ په دې اړه له څه ویلو ډډه کوي، خو سیمه کې یوې سرچینې ازادي راډیو ته د پېښې له ځایه یو تصویر رالېږلی چې ښيي چاودنه پر یوه سراچه موټر شوې. د معلوماتو پر... Читать дальше...

د ژورنالېستانو نړیوال فدراسیون وايي، په افغانستان کې د رسنیو د بندېدو په دوام کې په خوست ولایت کې د رڼا غږ راډیو فعالیت ودراوه. د دغه فدراسیون له خبرپاڼې سره سم، چې پرون شنبه یې خپره کړې ده، رڼا غږ د مالي ستونزو له کبله د سپټمبر په دېرشمه خپرونې ودرولې. د ژورنالېستانو نړیوال فدراسیون زیاته کړې چې په افغانستان کې د رسنیو د بندېدو د دوام له کبله اندېښنه لري.

زرګونه عراقیانو نن په بغداد کې د ایران پر ضد لاریون وکړ او د خپل هېواد په چارو کې یې د ایران د لاسوهنې د پای ته رسېدو شعارونه ورکول. د عراق د دولتي خبري اژانس د راپور له مخې، لاریون کوونکو د فساد او د حکومتي سیستم د سهامي توب پر ضد هم شعارونه ورکول. فرانس پریس خبري اژانس وايي، د لاریون کوونکو شمېر زرګونه تنه وو او اکثره ځوانان وو. دوی له عراق څخه د ایران د وتلو او له ایران سره د برابرۍ غوښتنه کوله.

د ملګرو ملتونو سرمنشي انتوني ګوټرش د کابل په یوه ښوونیز مرکز کې پرونۍ حمله په کلکه وغندله. سرمنشي د وژل شویو کسانو د کورنیو له غړیو سره خواخوږي څرګنده کړې او د ټپیانو د ژر تر ژره رغېدو هیله کړې ده. ګوټرش ټینګار کړی چې تعلیم یو اساسي حق دی او د تلپاتې سولې او پرمختګ لپاره ضروري دی. له بلې خوا د ملګروملتونو امنیت شورل هم دا برید په کلکه غندلی دی.

ترکیې هم د روسیې له خاورې سره د اوکراین د څلورو برخو د یوځای کېدو لپاره د مسکو هڅه وغندله. د ترکیې د بهرنیو چارو وزارت نن په یوه اعلامیه کې ویلي، روسیې په جدي ډول د نړیوالو قوانینو سرغړونه کړې ده. د روسیې ولسمشر ولادیمیر پوتین د سپټمبر په دېرشمه یو سند لاسلیک کړ چې د خپل هېواد له خاورې سره د اوکراین د دونیڅک، لوهانسک، خرسون او زاپروژیا د یوځای کېدو هڅې ته رسمیت ورکوي. امریکا، بریتانیا، جرمني، سویډن او پولنډ دا اقدام غندلی دی.

روسیې د دغه هېواد له خاورې سره د اوکراین د خاورې د یو شمېر برخو د یوځای کېدو په محکومیت کې د ملګروملتونو امنیت شورا ته د امریکا او البانیا له لوري وړاندیز شوی پرېکړه لیک ویټو کړ، خو چین دغه پرېکړه لیک ته سپینه رایه ورکړه. په امنیت شورا کې د پرېکړه لیک پر سر تر رای اخیستلو مخکې د روسیې ولسمشر ولادیمیر پوتین اعلان وکړ چې د اوکراین څلور غصب کړې سیمې یې د خپل هېواد له خاورې سره یوځای کړي دي. د امریکا د متحد ایالتونو ولسمشر جوبایډن د روسیې ولسمشر پوتین ته خبرداری ورکړ چې د روسیې له خاورې سره د اوکراین... Читать дальше...

د ازادي راډیويي مجلې د دې اوونې په خپرونه کې اورئ چې جرمني کې افغانانو مشاعره کړې. دغه راز خپرونه کې اورئ چې پنځو شاعرانو ته جایزې ورکړل شوي. د ګردېز بالاحصار د خرابېدو ګواښ سره مخ ده. په خپرونه کې نور مطالب هم شته چې د لاندې لېنک په کېکاږلو یې اورېدلی شئ:

شمال کوریا نن د جاپان لور ته په  سمندر کې دوه بالستیک توغندي وتوغول. دا په تېره یوه اونۍ کې څلورم ځل دی چې پیونګ یانګ توغندي ازمایي. د جنوبي کوریا پوځ د نننیو توغندیو د ازموینې خبر ورکړ، خو په دې اړه یې نور تفصیل نه دی ورکړی. جاپان وویل چې دې توغندیو د پنځه دېرشو او پنځوس کیلومترو په لوړوالي د درې سوه پنځوس او څلور سوه کیلومترو ترمنځ واټن وواهه. د ملګرو ملتونو په یو شمېر پرېکړه لیکونو کې بیا بیا له پیونګ یانګ نه غوښتنه شوې ده چې د بالستیک توغندیو له ازموینو لاس واخلي. یو شمېر کتونکي په... Читать дальше...

پاکستان کې نرښځيان وايي، د دوی د شناخت او د حقونو خوندي ساتلو په قانون کې دې بدلون ونه کړل شي. د نرښځيانو مشرانو د سېپټمبر پر ۳۰مه په کراچۍ پريس کلب کې د خبري غونډې پر مهال وويل چې دغه قانون سم دی او څوک دې پرې سياست نه کوي. تر غونډې وروسته د نرښځيانو د اتحادیې مشرې بنديا رانا مشال راډيو ته وويل چې دوی د مذهبي ډلو لخوا پر دغه قانون د اعتراضونو غندنه کوي. د دې په خبره ياد قانون کې هېڅ يوه ماده د پاکستان له ايين او شريعت سره په ټکر کې نه ده. د نوموړې په وینا، په دې قانون کې داسې خبره نه شته چې ګنې نرښځيان له يو بل سره ودونه کولای شي. Читать дальше...

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو مرستندویه پلاوی یا یوناما وایي، د کابل د پروني خونړي برید ترسره کوونکي دې عدالت ته راوستل شي.

د امریکا د متحد ایالتونو ولسمشر د روسیې ولسمشر ته خبرداری ورکړ چې د روسیې له خاورې سره د اوکراین د خاورې د څلورو سیمو یو ځای کېدل به کله هم په رسمیت ونه پېژني. ولسمشر جو بایډن په واشنګتن کې خبرې غونډې ته وویل: "د پوتین کارونه د ده د ستونزه نښه ده، له شرمه ډکه ټولپوښتنه یې ترسره کړه او متحدایالتونه به کله هم دا په رسمیت ونه پيژني. صادقانه ووایم نړۍ به یې هم ونه پېژني، دی نه شي کولی د خپل ګاونډي خاوره ونیسي او په دې سادګۍ ورسره وتښتي." جو بایډن پرون وروسته تر دې په واشنګټن کې دا خبرې وکړې چې تر... Читать дальше...

کابل کې په کاج ښوونیز مرکز د برید په اعتراض، نن یو شمېر نجونو او ښځو لاریون کړی. معترضو نجونو او ښځو نن له ټولو محدودیتونو سره سره خپل غږ پورته کړ. د دوی د لاریون موخه، د کابل په لوېدیځ کې په کاج ښوونیز مرکز د برید غندل او د عدالت غوښتنه ده. د لاریون یوې ګډون‌والې ژولیا پارسي د لاریون پر مهال ازادي راډیو ته وویل: "زموږ نننی اعتراض په کاج ښوونیز مرکز کې د قرباني شویو نجونو په اړه دی. هدف مو دا دی چې نسل وژنه باید پای ته ورسېږي. یو بدلون باید راشي چې له مخې یې نسل وژنه پای ته ورسېږي. تر هغه... Читать дальше...