Новости за 15.06.2023

د ملګرو ملتونو پراختیايي پروګرام یا 'یو این ډي پي' او د ملګرو ملتونو د پانګونې پراختیا وجهي صندوق وايي، چې ډیجیټلي تادیات اړو افغانانو ته د مرستو رسولو بهیر چټکولی شي. د ملګرو ملتونو پراختیايي پروګرام او د دغه سازمان د پانګونې پراختیايي وجهي صندوق په یو تازه راپور کې په افغانستان کې د برښنايي تادیاتو د سیستم خراب وضعیت د اندېښنې وړ ښودلی. دغه راپور چې د چهارشنبې په ورځ خپور شوی، په‌کې ویل شوي په افغانستان کې د برښنايي تادیاتو سیستم خراب فعالیت خلکو ته زیاتې ستونزې رامنځته کړي دي. د راپور له... Читать дальше...

سره صلیب نړیواله کمېټه یا 'آی‌ سي‌ آر‌ سي' وايي، په افغانستان کې بې‌کاري د بشري بحران د ډېرېدو لامل شوې، چې تر ټولو ډېر معلولین ترې زیانمن دي. د هرات ولایت اوسېدونکی ۵۵ کلن احمد الله چې، دواړه لاسونه یې د ماین د چاودنې پر مهال زیانمن شوي ازادي راډيو ته وویل، بې‌کارۍ او بې‌وزلۍ دی او کورنۍ یې د رواني ستونزو سره مخ کړي. نوموړی وايي: "ما پنځه سازمانونه اداره کول، د معلولینو غږ تل زما له‌خوا اوچت و، یوه مجله مې درلوده د تلاش په نوم، ۳۴ ګڼې مو خپرې کړې، د هغه له لارې به مو د معلولینو غږ اوچت کاوه، اوس دا ټول بند شوي دي. Читать дальше...

د ژغورنې ډلو نن هم په یونان کې د هغې بېړۍ د ډوبو شوو کسانو د موندلو عملیات پر مخ وړل چې پرون ډوبه شوه. فرانس پریس لیکلي، دغې پېښه کې تر اوسه د ۷۸ کسانو د مړینې تایید شوی دی. په یونان کې د سمندر غاړې ګارډانو ویلي، ۱۰۴ ډوب شوي کډوال یې ژغورلي دي. داسې وېره شته چې د بېړۍ له ډوبېدو وروسته ممکن سلګونه کسان تري تم وي. د یو‌ این‌ایچ‌ سي‌ آر مسوولانو ویلي، ممکن دا پېښه په وروستیو کلونو کې د یونان په اوبو کې تر ټولو لویه غمیزه وي. ویل شوي چې بېړۍ کې سپاره کسان تر ډېره د افریقایي هېوادونو اتباع وو.

د چک ولسمشر او د ناټو سازمان پخواني لوړپوړي چاوراکي پیټر پاول پرون چهارشنبه د جون۱۴ مه د ازادي راډیو اوکراینۍ څانګې سره په مرکه کې ویلي، امنیتي ادارې باید هغه روسان چې په لوېديځ کې ژوند کوي وڅاري. پاول ویلي، تمه لري چې د ناټو په کلنۍ ناسته کې چې را روانه میاشت د لېتوانیا په پلازمېنه ویلنیوس کې جوړېږي، د ناټو له غړیو هېوادونو څخه د اوکراین د اوږد مهاله ملاتړ او په دې سازمان کې يې د غړیتوب په اړه واوري. پاول د مرکې په یوه برخه کې وویل، که څه هم د هغو روسانو سره چې له روسیې بهر ژوند کوي او د اوکراین... Читать дальше...

د چک ولسمشر، پیتر پاویل د روسیې پر هغو وګړو د نظارت زیاتېدو غوښتنه وکړه چې په غربي هېوادونو کې اوسېږي. پاویل د چهارشنبې په ورځ د ازادي رادیو اوکراین برخې سره په یوې ځانګړې مرکه کې وویل “ دا د جګړې بیه” د هغو خلکو لپاره ده چې هېواد یې “د یوې وېروونکې جګړې مشري کوي”.

په هند او پاکستان کې څه باندې یو لک کسان د یوه سمندري توپان له څپو مخکې تخلیه شوي دي. داسې وېره شته چې دغه توپان به هستوګنیزې سیمې زیانمنې او د برښنا مزي پرې کړي. د هوا پېژندندنې متخصصان وایي، د هند د ګجرات مندوي او د پاکستان کراچۍ ښار د توپان په مخه کې پراته دي. دغه سمندري توپان له توندو بادونو او بارانونو سره مل دی.

په افغانستان کې د نورو کسبونو تر څنګ ګلفروشي نسبتاً نوی کسب دی، خو دا کسب د نورو کسبونو برعکس کار یې د خلکو د خوښیو له شېبو سره مل وي. د کابل ولايت يو اوسېدونکی عبدالسميع چې ۳۳ کاله عمر لري او له پنځلس کلونو راهيسې د ګلفروشۍ په کاروبار بوخت دی وايي: "دا مسلک په علاقې او شوق اړه لري، څوک چې شوق او علاقه ولري، ژر یې زده کېږي، داسې دا لکه فطري استعداد چې ځینې یې لري." نوموړی وايي، دا کسب یې له خپل مشر ورور زده کړی. عبدالسمیع څلور ورونه لري او څلور واړه د ګلانو کاروبار کوي. ده که څه هم مسلکي... Читать дальше...

د راپورونو له مخې، د امریکا د استخباراتو مرکزي ادارې یا سي‌ آی‌ اې تېر کال اوکراین ته خبرداری ورکړی و چې د نورد سټریم پایپ لاین ویجاړ نه‌کړي. سي‌ آی‌ اې دغه خبرداری وروسته تر دې ورکړ چې د هالند د استخباراتو په وسیله د دغه پایپ لاین د ویجاړېدو له توطیې نه خبر شول. د یو شمېر اروپایي او امریکایي رسنیو له‌خوا په دې اړه خپاره شوي راپورونه به په بالتیک سمندر کې د نورد سټریم پایپ لاین معما نوره هم پېچلې او ژوره کړي. دغه پایپ لاین تېر کال سپټمبر کې د هغو چاودنو له کبله ویجاړ شو چې تر اوسه تر ارزونې لاندې دي. Читать дальше...

د کرکټ اسیاي شورا د خبر پر اساس چې د ۲۰۲۳ کال اسیا جام سیالۍ به په راتلونکي اګست کې پیل شي. یادې شورا د پنجشنبې په ورځ په یوې خبرپاڼه کې ویلي، اسیاجام سیالۍ به د اګست په ۳۱مه نېټه په پاکستان کې پيل شي او د سپټمبر په ۱۷مه نېټه به په سریلانکا کې پای ته ورسېږي. په دې اسیا جام کې ټولټال ۱۳ سیالۍ ترسره کېږي، چې ۴ به یې په پاکستان کې او پاتې ۹ سیالۍ به یې سریلانکا کې وي. سږ کال افغانستان، پاکستان، هندوستان، بنګله‌دېش، سریلانکا او نيپال په دوو بېلابېلو ګروپونو کې سره سیالۍ وکړي. خبرپاڼه زیاتوي،... Читать дальше...

د افغانستان او بنګله‌دېش ترمنځ د یوازینۍ ټېسټ لوبې دویمه ورځ هم بشپړه شوه او کوربه لوبډلې د خپلې توپوهنې دویمه پاڼۍ پیل کړې ده. بنګالۍ لوبډلې د دویمې ورځې په پیل کې یوازې د ۱۷ منډو په جوړولو خپل پاتې ۵ لوبغاړي له لاسه ورکړل او په دې سره یې په ټولیزه توګه په لومړۍ پاڼۍ کې ۳۸۲ منډې وکړې. نجات مسعود د افغان توپ اچونکو له ډلې ۵ وېکټې واخیستې، یمین بیا د دوه وېکټو په اخستلو بریالی شو. افغانستان بیا په لومړۍ پاڼۍ کې یوازې ۱۴۶ منډې وکړې، مخکښ توپوهونکي يې افسرځاځی او ناصرجمال و چې دواړو په ترتیب سره ۳۶ او ۳۵ منډې کړې وې. Читать дальше...

د ناروې په مرکز اوسلو کې د افغانستان د دوه ورځني فورم یو ګډونوال وايي، په بحثونو کې یې ډېر تمرکز د بین الافغاني مذاکراتو په پیلېدو وو چې غوښتنه وشوه په دې مذاکراتو کې دې د طالبانو له لوري پرېکړه کوونکي کسان ګډون وکړي. د ناروې په مرکز اوسلو کې د نړۍ د بېلابېلو مسایلو په اړه جوړ شوي فورم کې د افغانستان په اړه هم بحثونه وشول. په دې فورم کې د تېرې سې‌شنبې او چهارشنبې په ورځو په افغانستان کې د یوناما د مشرې روزا اوتنبایوا، د افغانستان لپاره د امریکا متحده‌ایالاتو د ځانګړي استازي ټام وېسټ، د طالبانو... Читать дальше...

یو شمېر امریکايي چارواکو ویلي، چې د ملګرو ملتونو د امنیت شورا د تحریمونو د څېړنو او څارنې د کمېټې وروستی راپور په بېلابېلو برخو کې د امریکا د استخباراتي ټولنې له شننو سره سمون نه‌لري. ځينو امریکايي چارواکو د نوم د نه اخیستلو په شرط امریکا غږ ته ویلي، په افغانستان کې د تروریستي شبکو د فعالیت د زیاتوالي په اړه د ملګرو ملتونو د امنیت شورا د تحریمونو د څېړلو او څارنې کمېټې راپور، چې په وینا یې ترهګرې شبکې په افغانستان کې د زیاتې ازادۍ په لرلو، په دې هېواد او سیمه کې د تروریستي ګواښونو د زیاتوالي لامل کېږي، نه‌شي تاییدولی. Читать дальше...

د دې اوونۍ د "هارون باچا هنري ګړۍ" خپرونې مېلمه د پېښور يو ځوان سندرغاړی اختيار ګل دی. نوموړی د يوې هنري کورنۍ دی او يوشمېر سندرې يې خپرې شوې دي. تېره اوونۍ د اختيار ګل يو نوی غزل خپور شو. نوموړی وايي، په راتلونکې کې هم غزل ثبتول غواړي خو زیاتوي، په پښتنو کې د غزل مینه وال کم دي. د اختيار ګل دا خبرې او ځينې سندرې يې په خپرونه کې اورېدای شئ.

په پاکستان کې لسګونه افغان خبریالان وايي، له تېرو دوو کلونو راهیسې بېلابېلې اقتصادي او ټولنیزې ستونزې ګالي او د نوې هوکړې عملي کېدو ته په تمه دي.

د یونان په سمندر کې د کډوالو هغه کښتۍ چپه شوې چې پکې له رپورټونو سره سم، سلګونه کسان سپاره ول. یوه ناحکومتي اداره وايي، په کښتۍ کې ۷۵۰ کسان سپاره ول خو د مهاجرت نړیوالې ادارې ویلي چې په کښتۍ کې د کډوالو شمېر ۴۰۰ وو. د جون تر ۱۵مې پورې د پېښې له ځایه ۷۹ مړي ایستل شوي ول. په کښتۍ کې د افغانانو او پاکستانیانو په ګډون د یوشمېر هېوادونو کډوال سپاره ول. د اې اېف پي له ویډیو جوړ رپورټ.

د بیپرجوای په نوم سمندري طوفان د سیند او د هند د ګجرات پر لوري روان دی. د طوفان له کبله د کراچۍ په ساحلي سیمو کې د اوبو سطح لوړه شوې او باران هم روان دی. نور په دې لنډ رپورټ کې.

په هند او پاکستان کې د بیپرجوای په نوم د سمندري طوفان له وجې بېکوره شوي خلک د خپل راتلونکي ژوند او کاروبار په اړه اندېښنې لري. دوی وايي، د کب نیونې کښتۍ یې د کاروبار ذریعه دي چې اکثرې یې په ساحلونو کې پاتې دي. دوی داراز وېره لري چې طوفان یې ښايي کښتۍ او له لرګیو جوړې کوډلې ورانې کړي. خو د پاکستان او هند حکومتونه وايي، د طوفان له زیانه د بچ کېدو لپاره یې اقدامات کړي دي. د اې اېف پي له ویډیو جوړ رپورټ.

په افغانستان کې د یو شمېر نجونو لپاره د زده‌کړو د دوام یوازېنۍ هیلې د دوی لپاره نوې اندېښنې راپارولي دي. د کابل يوه اوسېدونکې مېرمن چې نه‌غواړي نوم يې راپور کې خپور شي وايي، یو سمستر کېږي چې په انلاین پوهنتون کې زده‌کړې کوي. که څه هم هغه خوشحاله ده چې د طالبانو حکومت له‌خوا له زده‌کړو بې برخې پاتې کېدو وروسته ورته دا فرصت په لاس ورغلی دی، خو د انلاین پوهنتون څخه خپل د فراغت اسناد د اعتبار څرنګوالي لپاره اندېښمنه ده. يادې مېرمن ازادي راډيو ته وويل: "هغه رسمي اسناد چې په افغانستان کې د معتبرو... Читать дальше...

سپین سهار چې اوسمهال د کتابونو د یوې خپروندویه ټولنې مرستیال دی، وايي ۱۸ کاله یې د کتابونو ترڅنګ تېر کړي او سلګونه کتابونه یې کمپوز، ډیزاین او ایډېټ کړي دي. سهار وايي، د کتابونو ترڅنګ یې خوندوره زندګي کړې او ډېر هغه څه یې له کتابونو زده کړي چې په عادي ژوند کې یې څوک نه شي زده کولای. نور جزییات د لاندې لېنک په کېکاږلو اورېدلی شئ:

د میدان وردګو ولایت په سیداباد ولسوالۍ کې په تېرو دوو میاشتو کې د ناچاوده چاودېدنکو توکو د چاودنو له امله ۱۲ ماشومان وژل شوي. دغه راز ياد ولسوالۍ کې په تېره میاشت کې ۵ نور ماشومانو ټپیان شوي هم دي. ځايي اوسېدونکي وايي، د یاد ولایت په ګڼو سیمو کې د تېرې شل کلنې جګړې ناچاوده مرمۍ او ماینونه پاتې چې نږدې هر ورځ د ماشومانو، لويانو او حیواناتو ژوند اخلي. خلک له واکمنو طالبانو او نور موسساتو غوښتنه کوي چې سیمې دې له ماینونو څخه ورته پاکې کړي. د دې راپور د نورو جزییاتو د اورېدو لپاره لاندې لېنک کېکاږئ... Читать дальше...

د طبیعي ناورینونو پر وړاندې د مبارزې ملي ادارې (اېن ډي اېم اې) د جون پر ۱۵مه پر ټوېټر په بیان کې ویلي دي چې طوفان "په شدت پرمختګ" کوي او کب نیوونکي، کښتۍ چلوونکي او نور خلک دې له ساحله لیرې اوسي.

د بلوچستان په پښتون مېشته سیمه دوکۍ کې د سکرو په کان کې له بندو پاتې دوو کانکیندونکو څخه یې د عبدالباقي مړی ایستل شوی او د شراف په نوم د بل تن د مړي ایستلو هڅې روانې دي. دواړه مزدوران د کلا سیف الله اوسېدونکي ول. د مې پر څلورمه تر باران وروسته په کان کې اوبه جمع شوې او کان ونړېد چې پکې دواړه پکې بند پاتې شول. ویډیويي رپورت.

روسیې یو ځل بیا د اوکراین پر دنیپرو پیروتروفسک ښار د هوايي بریدونو لړۍ پیل کړه. نن د جون ۱۵مه د اوکراین پوځ او د سیمې چارواکو ویلي، توغندیو دوه صنعتي ځایونه په کروی ریح ښار کې په نښه کړي او یو تن يې ټپي کړی دی. د سیمې والي سیرهي لیسک پر خپل ټلېګرام لیکلي چې دې توغندیو صنعتي تاسیساتو ته پراخ زیانونه رسولي دي. د اوکراین هوايي مدافع ویلي، په دنیپرو پیتروفسک ښار کې یې ۲۰ بې‌پیلوټه ایرانۍ الوتکې له منځه وړي دي او د روسیې له لوري د کروي ریح پر فابریکو یې په څلورو توغول شویو کروز میزایلو کې ۳ شنډ کړي دي.

د بلوچستان د پښتون مېشتې سیمې سیف الله کلا دانش خان بریال پر کاڼو انځورګري کوي. هغه وايي، دا ډول انځورګري یې په افغانستان کې زده کړی. دی زیاتوي چې د کار لپاره زیات وسایل نه لري. د بریال د انځورونو په اړه ویډیويي رپورټ.

یوشمېر شنوکي او د چارو پوهان په دفاعي بودیجه کې د اضافې پر وړاندې نیوکې کوي او وايي، حکومت ته په کار ول چې تعلیمي بودیجه یې زیاته کړې وای. خو ځینې نور بیا وايي چې په دفاعي بودیجه کې اضافه د پاکستان مجبوري ده.