Новости за 03.06.2023

په هند کې چارواکي وايي، د اوډیشا ایالت په بالاسوري ولسوالۍ کې د اورګاډي د درېیو ټکر له امله د مړو شمېر ۲۸۸ تنو ته رسېدلی دی. دا پېښه چې د جمعې په ورځ وشوه شاوخوا ۱۰۰۰ تنه په‌کې ټپیان شوي هم دي. دا په هند کې په تېرو دوو لسیزو کې د اورګاډي تر ټولو خونړی ټکر دی. د هند صدراعظم نريندرا مودي د پېښې له ځايه ليدنه وکړه او له يو شمېر ټپيانو سره يې خواخوږي څرګنده کړه. مودي ځايي خبریالانو ته وویل: "دا پېښه د حکومت لپاره ډېره جدي پېښه ده. د پلټنې واضح حکم صادر شوی او څوک چې مجرم وپېژندل شي تر ټولو سخته... Читать дальше...

رجب طیب اردغان نن د یوې بلې پنځه کلنې دورې لپاره د ترکیې د ولسمشر په توګه لوړه وکړه. ۶۹کلن اردوغان ژمنه وکړه چې د حکومت له موجودیت او خپلواکۍ به ساتنه کوي. نوموړي د پرانیستې له مراسمو وروسته وویل: "موږ د نورو پنځو کلونو لپاره د خپل هېواد او ملت د خدمت کولو خوښي تجربه کوو. زه هیله‌من یم چې دا ټاکنې به زموږ د ملت لپاره نوې دروازې پرانېزي." رجب طیب اردوغان د ترکیې د ولسمشریزو ټاکنو په دویم پړاو کې چې د تېرې اوونۍ د یکشنبې په ورځ ترسره شوې، خپل سیال کمال قلیچدار اوغلو ته ماتې ورکړه. د اردوغان... Читать дальше...

د مثلث په پروګرام کې د ایران او طالبانو تر منځ د اوبو پر سر د ناندریو په دوام او د سرحدي شخړو په اړه بحث شوی.

وروسته له هغه چې د پاکستان د سوداګرۍ وزارت اعلان وکړ چې دوی به له افغانستان سره جنس په جنس یا بارتر سوداګري پیل کړي، د پاک-افغان د سوداګرۍ خونې چارواکي وايي چې دوی تر اوسه په دې برخه کې کومې پایلې ته نه‌دي رسېدلي. د پاکستان د سوداګرۍ وزارت د جمعې په ورځ اعلان وکړ چې یو داسې میکانېزم به پلی کړي چې له مخې یې له افغانستان، ایران او روسیې سره په مشخصو سوداګریزو توکو کې د بارتر سوداګرۍ ته اجازه ورکړي. خو د پاک-افغان د سوداګرۍ خونه وايي چې په دې اړه د طالبانو د حکومت او افغان سوداګرو له‌خوا کومه پرېکړه نه‌ده شوې. Читать дальше...

یو شمېر بې‌وزله او بې‌سرپرسته ښځې چې په ګلخانو او د چرګانو په فارمونو کې کار کوي، شکایت کوي چې هېڅ ډول مرسته ورسره نه‌کېږي. لیلا علیزاده چې د بلخ ولايت اوسېدونکې یوه بې‌وزله مېرمن ده وایي، د تېر جمهوري نظام، کرنې ریاست دوی ته د یوې وړې ګلخانې په جوړولو سره کاري فرصت برابر کړی و، څو له دې لارې خپل کورنی اقتصاد ښه کړي. لیلا ازادي راډيو ته وویل، د جمهوري نظام له ړنګېدو وروسته د دې او نورو مېرمنو چې دې برخه کې یې کار کاوه، کاروبار یې پیکه شو او اوس د طالبانو د حکومت ملاتړي پروګرامونه هم محدود شوي دي. Читать дальше...

د هند د اودیشا ایالت په بالاسوري سیمه کې د درېیو رېلګاډو د ټکر له امله تر دوه سوه اتیا ډېر کسان مړه شوې او شاوخوا نهه سوه نور ټپیان شوي دي. په اودیشا ایالت کې نن د ماتم ورځ اعلان شوې ده. اسوشېټېډپرېس اژانس اوس خبر ورکړ چې ژغورونکو نور څوک ژوندي کسان نه‌دي موندلي. دا ټکر په هند کې په څو لسیزو کې د تلفاتو له درکه بې‌ساری بلل شوی دی. تر ټکر وروسته د رېلګاډو په لسګونو ډبې واوښتې، د ځینو ډبو چتونه الوتې دي او کړکۍ یې ټوکر ټوکر شوي دي. د رویندرا سېنګ په نوم یوه مسافر تر ټکر وروسته فرانس پرېس اژانس ته وویل... Читать дальше...

که څه هم ایران او د طالبانو حکومت دواړه د اوبو پر سر د وروستیو ناندریو حل خبرې اترې ګڼي، خو طالبان بیا هم له ایران غوښتنه لري چې د افغانستان شرایط درک کړي. د طالبانو د حکومت ویاند ذبیح‌الله مجاهد د شنبې په ورځ ازادي راډیو ته وویل، دوی هم د مثمرو خبرو غوښتونکي دي او په خبره یې باید د ایران تشویشونه هم رفعه شي. مجاهد وويل: "موږ هم د دې طرفداره یو کومې خبرې چې ایران او افغانستان تر منځ شوي دي دا مثمرې وي. دا خبرې باید په دوامداره شکل باندې دوام وکړي چې قناعت رامنځته شي. کوم تشویشونه چې په ایران... Читать дальше...

د پاکستان د کورنیو چارو وزیر رانا ثنا‌الله وايي، د طالبانو حکومت دوی ته ویلي چې له ډیورنډ کرښې به پاکستاني طالبان لېرې او د افغانستان نورو سیمو ته ولېږدوي، خو د طالبانو حکومت یې په اړه غلی دی. ثناالله د امریکا غږ اردو څانګې سره خپلې نوې مرکه کې زیاته کړې، د طالبانو حکومت دا خبره دوه میاشتې وړاندې کړي. د پاکستان د کورنیو چارو وزیر ویلي چې د ټي‌ټي‌پي یا تحریک طالبان پاکستان وسله‌وال د افغانستان له خاورې څخه راځي او په پاکستان کې ناامني جوړوي، هغه څه چې طالبانو تل رد کړي. د ازادي راډیو خبریال... Читать дальше...

سفالګري یا کولالي د افغانستان یو له پخوانیو صنایعو څخه دی چې تر ډېره د کابل په استالف ولسوالۍ کې مخته وړل کېږي. ۴۵کلن قاري محمد اختر یوسفي چې د کابل ولایت د استالف ولسوالۍ د کولالان کلي اوسېدونکی دی، څه باندې ۳۲ کلونو راهیسې په دغه کار بوخت دی. په دې راپور کې قاري اختر د کولالي د مسلک او د کولالي لوښو د جوړولو په اړه کیسه کوي. د راپور د اورېدو لپاره لاندې غږيز فايل کېکاږئ:

د چارواکو په وینا د هند په ختیځ کې د بالاسوري په سیمه کې تېر ماښام د درېیو اورګاډو د ټکر له امله تر دوه سوه اتیا ډېر کسان مړه شوي دي. بالاسوري د اودیشا ایالت مربوط سیمه ده او د دې ایالت د امنیت مسوول پرادیپ جینا په ټویټر کې لیکلي چې د دې پېښې له امله تر نهه سوه تنه ډېر کسان ټپيان شوي هم دي. سیمه‌‌ییز حکومت نن د ماتم ورځ اعلان کړې ده. په سیمه کې د ژغورنې هڅې روانې دي او داسې ښکاري چې د تلفاتو شمېر به لوړ شي.

د ایران د سمندري ځواکونو قوماندان نن وویل، هېواد به یې له سعودي عربستان، هند، پاکستان او د خلیج له درېیو نورو هېوادونو سره د سمندري ځواکونو ګډ ایتلاف جوړ کړي. قوماندان شهرام ایراني وویل چې د سیمې هېوادونه پوه شوي چې له یوه بل سره همکاري په سیمه کې د امنیت سبب کېږي. ایران په وروستیو کې د فارس خلیج له نورو هېوادونو سره د اړیکو د ښه کېدو هڅې پيل کړي او په مارچ کې یې له سعودي عربستان سره وروسته له اووه کلونو دښمنۍ د چین په منځګړیتوب روابط عادي کړل.

له اونیو راهیسې د افغانستان په ځینو برخو کې کروندې د ملخانو له پراخ یرغل سره مخ دي. د ملګرو ملتونو د کرنې او خوړو ادارې خبرداری ورکړی چې دغه ناورین ممکن په افغانستان کې خوراکي امنیت وننګوي.

په هند کې هندوانو د ګنګا دوشهره په نوم کلنی مذهبي جشن کړی دی. ګڼو خلکو د ګنګا سیند پر غاړه عبادتونه وکړل او په اوبو کې یې ولامبل. ګنګا دوشهره څه ډول جشن دی او ولې لمانځل کېږي؟ ځواب یې د رویټرز اژانس له ویډیو په جوړ رپورټ کې.

د اروپایي شورا مشر د اروپا او منځنۍ اسیا په سرمشریزه کې وویل، اروپایي ټولنه په افغانستان کې د طالبانو حکومت په رسمیت نه‌پېژني. چارلس میچل دا خبره پرون د قرغزستان په چوپان عطا ښارګوټي کې د دې سرمشریزې پرمهال وکړه. ده ټینګار وکړ چې طالبان باید د ښځو حقونه ورکړي. میچل زیاته کړه چې اروپایي ټولنه په فعالانه ډول هڅې کوي چې دا ډاډ ترلاسه کړي څو افغانستان له نړیوالو ژمنو سره سم خپل کارونه ترسره کړي. د اروپایي شورا مشر په ورته وخت کې دا خبره وکړه چې اروپایي ټولنه له افغانانو سره خپلو بشري مرستو ته ادامه ورکوي. Читать дальше...

ټاکل شوې چې رجب طیب اردوغان د ترکیې د ولسمشر په توګه نن د لوړې مراسم ترسره کړي. په دې ډول به دی له دوه لسیزې واکمنۍ وروسته د یوې بلې پنځه کلنې دورې په مخه د ترکیې د ولسمشرۍ چارې په داسې وخت کې مخته یوسي چې د راپورونو له مخې د ترکیې اقتصاد په خرابېدو دی. په پارلمان کې د لوړې له مراسمو وروسته به شاندار مراسم په پلازمېنه انقره کې د ولسمشرۍ په ماڼۍ کې ترسره شي چې د نړۍ په لسګونو مشران به په‌کې برخه واخلي. اردوغان د مې په ۲۸مه په دویم پړاو انتخاباتو کې خپل سیال ته ماتې ورکړه.

د خيبر پښتونخوا په ګډون په يوشمېر نورو پښتني سيمو کې ښځې شکايت کوي چې په ميراث کې خپل حق نه ورکول کېږي. په داسې حالاتو کې ځينې وخت کورني جنجالونه رامينځ ته شي او ځينې وخت بيا کيسه تر عدالتونو ورسېږي. د مشال راډيو خبريالې په خپل راپور کې همدې موضوع ته کتنه کړې ده.

د چارواکو په وینا د هند په ختیځ کې د بالاسوري په سیمه کې تېر ماښام د درېیو اورګاډیو د ټکر له امله لږ تر لږه دوه سوه درې دېرشو تنو خپل ژوند له لاسه ورکړی دی. بالاسوري د اودیشا ایالت مربوط سیمه ده، د دې ایالت د امنیت مسوول پرادیپ جینا په ټوټیر کې لیکلي چې د دې پېښې له امله نږدې نهه سوه تنه نور ټپيان شوې دي. سیمه‌ییز حکومت نن د ماتم ورځ اعلان کړې ده. په سیمه کې د ژغورنې هڅې روانې دي او داسې ښکارې چې د تلفاتو شمېر به لوړ شي.

د ۲۰۲۳ز کال د جون پر درېيمه (د ۱۴۰۲هجري شمسي کال د غبرګولي پر ۱۳مه) د اوسني افغانستان د بنسټګر احمد شاه ابدالي ۲۵۱م تلين دی. هغه په ۱۷۴۷ز کال کې په کندهار کې د افغانانو مشر وټاکل شو. د احمد شاه بابا په پاچا کېدو سره د افغانانو قوت او قدرت په ډېرې چټکۍ سره پراخ شو. د هغه د واک دايره يا غلبه د ايران له لوېديځه نيولې بيا د هندوستان تر سرهنده او له امو سينده نيولې بيا تر بحرِهنده غځېدلې وه. د احمد شاه بابا دوې مهمې کارنامې افغان ملت جوړونه او د پاني پت بريا يادېږي. احمد شاه اعظمي په خپل راپور کې د نوموړي ژوند او کارنامو ته کتنه کړې ده.

د کاناډا د برېټېش کولمبیا ایالت په کاسلو سیمه کې هر کال یوه مېله کېږي چې پکې د ځنګلونو ونو وهونکو او د لرګیو کاروباریانو ترمینځ بېلابېلې سیالۍ کېږي. په هغو سیالیو کې سړي او ښځې دواړه برخه اخلي. له سیالیو څخه یې یوه په اوبو کې په پښو د یو ګرد لرګي څرخولو هغه ده. سږ کال هغه مېله د مې پر ۲۱مه شوې چې په اړه یې تفصیل د رویټرز اژانس له ویډیو په جوړ رپورټ کې وړاندې کوو.

د ایالت عمومي سکرتر پردیپ جینا رسنيو ته وېلي دي چې د جون پر دویېمه ناوخته په بالاسور سیمه کې یو ریل ګاډی له پټلۍ لویدلی او پر نېږدې پټلي له روان بل هغې سره جنګیدلی دی

د نوموړي مېرمنې منشا پاشا پر ټولنیزو رسنیو په خپرې شوې ویډیو کې ویلي چې د جون پر لومړۍ نېټه کور ته د تلو پر مهال يې شاوخوا ۱۵ کسانو لاره ونیوله. "موږ تر ډوډۍ خوړو وروسته کور ته پر لاره وو، چې یوه سپین ډبل کېبين موټر کې شاوخوا ۱۵ وسلوالو لاره بنده کړې وه. زما خاوند يې له ځانه سره بوتلو.''

د پاکستان د کورنیو چارو وزیر رانا ثنا‌الله وايي، د طالبانو حکومت دوی ته ویلي چې له ډیورنډ کرښې به پاکستاني طالبان ليرې او د افغانستان نورو سیمو ته ولېږدوي. رانا ثنا‌الله دا خبره د امریکا غږ اردو څانګې سره خپله نوې مرکه کې کړې. هغه زیاته کړې، د طالبانو حکومت ورته له ډ‌یورنډ کرښې د افغانستان نورو سیمو ته د پاکستاني طالبانو د لېرې لېږلو خبره دوه میاشتې وړاندې کړې. د پاکستان د کورنیو چارو وزیر دا هم ویلي چې دوی له طالبانو له دې امله ګیله‌من دي چې د ټي‌ټي‌پي وسله‌وال له افغانستان راځي او په پاکستان کې یې نا امني جوړه کړې ده. Читать дальше...

د بلجیم په پلازمېنه بروکسل کې پرون په سلګونو افغان کډوالو د کډوالو د چارو د ادارې مخې ته لاریون وکړ. دا احتجاجي لاریون د دې لپاره ترسره شو چې د بلجیم حکومت هغه افغانان د کډوالو په توګه ومني چې په تېرو نږدې دوو کلونو کې بلجیم ته ورغلي دي. د بلجیم حکومت په وروستیو کې یو قانون تصویب کړی چې له مخې یې نویو ورغلیو افغانانو ته د کډوالۍ اسناد نه ورکوي. لاریون کوونکو ازادي راډیو ته وویل، د دې نوي قانون له امله ګڼ افغانان چې یوه لویه برخه یې ماشومان دي بې برخلیکه پاتې دي. د دې لاریون تنظمونکي هغه کسان دي چې د بلجیم تابعیت لري. Читать дальше...

طالبان په جوزجان کې د کانګو ناروغۍ له امله د یوه ډاکتر د مړینې او په دې ناروغۍ د پنځو روغتیایي کارکوونکو د اخته کېدو خبر ورکوي. کانګو ناروغي په جوزجان کې تېره اوونۍ د دوو تنو نورو ژوند اخیستی و. داسې راپورونه خپاره شوي چې دا ناروغي په فاریاب او بلخ کې هم خپره شوې، خو تر دې دمه د دې ناروغۍ له امله د مړو شویو کسانو دقیقې شمېرې نه‌دي خپرې شوي. کانګو یو ډول اخیستونکې ناروغي ده چې د څارویو په پوستکي کې د یوې وړې خزندې له لارې انسانانو ته لېږدي.

د افغانستان او سریلانکا د کرکټ د ملي لوبډلو ترمنځ سبا یکشنبې د روانو یو ورځنیو لوبو د لړۍ دویمه سیالي ده. دا لوبه د کابل په وخت د سهار نهه بجې د سریلانکا په همبنټوټا ښار کې پیلېږي. د دواړو لوبډلو ترمنځ لومړۍ لوبه پرون افغان لوبغاړو د شپږو وېکټو په توپیر خپله کړه. که چېرته افغانان په سبانۍ لوبه کې سریلانکا ته ماتې ورکړي، نو د درېیو پنځوس اووره لوبو د دې لړۍ جام به وګټي. د دواړو لوبډلو ترمنځ درېیمه یوه ورځنۍ لوبه د چهارشنبې په ورځ ده.