Новости за 14.11.2023

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د بشري مرستو د همغږۍ ادارې اوچا مشر وايي، له پاکستانه په ناڅاپي ډول د کډوالو راتګ پر افغانستان فشار زیاتوي. د اوچا د افغانستان څانګې نن پر ایکس شبکې په یوه ویډیو کې په افغانستان کې د دې ادارې د مشر دانیل ایندریس څرګندونې خپرې کړې چې وايي، د نویو کډوالو راستنېدل به پر افغانستان چې له پخوا راهیسې د استوګنځي او ورځنیو خدماتو په ګډون د سرچینو او امکاناتو له کمښت سره مخامخ دی لوی بوج وي. ایندیرس په دې ویډیو کې په تورخم کې له راستنو شویو افغانانو سره له خبرو وروسته وايي... Читать дальше...

د طالبانو د حکومت په زندانونو کې د اعتراض کوونکو مېرمنو د نامعلوم برخلیک په اړه د اندېښنو په دوام، یو شمېر اعتراض کوونکو مېرمنو او د ښځو د حقونو فعالانو د هغوی د خوشې کولو لپاره د نړیوالو فشارونو غوښتنه کړې ده. د اوونيو په تېرېدو سره لا هم اعتراض کوونکې مېرمنې ژولیا پارسي او د هغې زوی، ندا پرواني او د هغې مېړه او منيژه صديقي د طالبانو په بند کې دي او برخلیک یې لا هم معلوم نه‌دی. فریډم‌نو سازمان د ژولیا پارسي د یوې همکارې شمیلا توانا يوه ويډيو په خپل ایکسپاڼه کې خپره کړې چې ادعا کوي يادې ښځې د... Читать дальше...

د ماین اکش ریویو په نوم سازمان وايي، افغانستان د هغو درېیو هېوادونو له ډلې دی چې ډېره ځمکه یې له ماینونو ډکه ده. د ماین اکشن ریویو  Mine Action Review په نوم سازمان د دوشنبې په ورځ په خپل ۵۷۶ مخیز راپور کې په ۲۰۲۳ کال کې د هغو هېوادونو وضعیت ته کتنه کړې چې د ماینونو له امله اغېزمن شوي دي. په دې راپور کې راغلي چې افغانستان، عراق او کمبودیا هغه هېوادونه دي چې تر ۱۰۰ کیلو متر مربع ډېره خاوره یې په ماینونو ککړه ده. 'ماین اکشن ریویو' په دې راپور کې ویلي دي چې یوازې د افغانستان په ۵۳ کیلومتره مربع خاوره کې ماینونه شته. Читать дальше...

د ځمکنیو ماینونو د مخنیوي ټولنو په یوه تازه راپور کې ویلي چې د ماینونو پر کارولو د ډېرو هېوادونو له بندیز سره سره پرسونل ضد ماینونه لا هم ‌ډېره مرګ‌ژوبله اړوي. د ځمکنیو ماینونو د څارنې ټولنې چې د بشري حقونو د څار د سازمان په مشرۍ یو شمېر نادولتي ادارې غړیتوب په کې لري، د ۲۰۲۳ کال په راپور کې چې نن په ژنیو کې خپور شو ویلي چې د ماینونو زیان ماشومانو ته ډېر رسېږي او کله ناکله د شخړو له پای ته رسېدو ډېره موده وروسته هم مرګ انساني مرګ‌ژوبله اړوي. راپور زیاتوي چې روسیه پر اوکراین د بې دلیله یرغل په... Читать дальше...

د خوست شیخ زاید پوهنتون فارغان غوښتنه کوي، چې دوی ته دې په خپلو مسلکي برخو کې د کار کولو فرصتونه برابر شي. دوی د پوهنې، روغتیا، کرنې، اقتصاد او نورو برخو پرمختګ او د افغاني ټولنې ټیکاو په دې پورې تړلی بولي، چې په ځانګړې ډول د ځوانانو علمي او مسلکي کچه لوړه شي. د خوست شیخ زاید پوهنتون او د دې ولایت د لوړو زدکړو نورې موسسې هر کال تر ۱،۵۰۰ زيات علمي او مسلکي کسان ټولنې ته وړاندې کوي. ويډيو رپورټ

د ایران د پلازمېنې تهران څارنوالي وايي چې په اوین زندان کې د اکټوبر د ۲۲مې د اور لګېدو په قضیه کې یې څلویښت کسان تورن کړي دي. د تهران څارنوال علي صالحي نن دا اعلان وکړ، خو په دې اړه یې نور جزییات ورنه کړل. په دې اورپېښه کې اته بندیان ووژل شول. ایراني چارواکو د دې پېښې علت د بندیانو ترمنځ جګړه بللې وه، خو فعالان د چارواکو پر دې ادعا شک لري. سرچینو زادي راډیو ته وویل، په اوین زندان کې چې ترډېره د ایران د دولت سیاسي مخالفین په کې ساتل کېږي، د بندیانو د اعتراض پرمهال اور ولګېد. دا هغه مهال... Читать дальше...

نن د نومبر ۱۴مه د ډیابېټ یا شکر ناروغي نړیواله ورځ ده. که څه هم دا نه ده څرګنده چې اوسمهال په افغانستان کې څومره کسان په دې ناروغۍ اخته دي، خو د ډیابېټ ناروغۍ د نړیوال فدراسیون شمېرې ښيي چې تر ۲۰۲۱ کال پورې په افغانستان کې له ۱.۶ میلیونو څخه زیات لویان د ډیابېټ یا شکر په ناروغۍ اخته وو. د دغه فدراسیون د معلوماتو له مخې، په نړۍ کې ۵۳۷ میلیونه کسان د ډیابېټ په ناروغۍ اخته دي، چې ۷۳ میلیونه یې په منځني ختیځ او شمالي افریقا کې ژوند کوي. په افغانستان کې د ډیابېټ په ناروغۍ اخته ځینې کسان د دې ناروغۍ... Читать дальше...

د ایران سرحدي امنیتي چارواکو ویلي، له ۲۱زره نه زیات هغه افغان کډوال یې له ایرانه ایستلي چې دغه هېواد ته په ناقانونه توګه تللي وو. ایراني رسنیو خبر ورکړی چې د ایران سرحدي امنیتي چارواکو ۲۱۴۰۷ افغان کډوال چې په غیرقانوني توګه ایران ته داخل شوي وو، له دې هېواده ایستلي دي. د ایران دولتي خبري اژانس ایرنا لیکلي چې د خراسان رضوي ولایت د سرحدي ساتونکو قومندان شجاع د دوشنبې په ورځ په یوه خبري غونډه کې وویل، دغه افغانان چې په غیرقانوني توګه ایران ته داخل شوي وو، نیول شوي او افغانستان ته استول شوي دي. ... Читать дальше...

په بغلان کې تراوسه د ستنو شویو افغان کډوالو نږدې ۱۵۰۰ کورنۍ ثبت شوي دي. په دې ولایت کې مسوولان وايي، ټولې دغه کورنۍ له پاکستانه ایستل شوي دي. د سیمه‌ییزو مسوولانو په وینا، په وروستیو میاشتو کې دې ولایت ته شاوخوا د کډوالو شپږ زره کورنۍ ستنې شوې دي.

د طالبانو حکومت له پاکستانه غوښتي چې د افغانستان زرګونه کانیتنرونو ته د کراچۍ له بندر څخه افغانستان ته د تلو اجازه ورکړي. په اسلام آباد کې د افغانستان سفارت په یوه بیان کې ویلي چې د طالبانو د حکومت د سوداګرۍ او صنایعو وزیر نورالدین عزیزي اسلام آباد ته د سفر پرمهال د پاکستان د بهرنیو چارو له سرپرست وزیر جلیل عباس جیلاني سره په دې اړه خبرې کړي. افغان چارواکي وايي پاکستان د افغانستان اړوند له درې زرو زیات کانتینرونه د کراچۍ په بندر کې درولي او نوره مالیه او پیسې غواړي چې له دې سره د دوی په وینا افغان سوداګر د میلیونونه ډالرو تاوان کوي. Читать дальше...

د غزې روغتیايي چارواکي وايي، لسګونه مړي یې د الشفا په مرکزي روغتون کې په یوه ډله ییز قبر کې ښخ کړي دي. د غزې د مرکزي روغتون الشفا مشر محمد ابو سلمییه وايي چې ۱۷۹ مړي یې د دې روغتون په انګړ کې په ډله ییز قبر کې ښخ کړي دي. هغه زیاتوي چې په دې ډله کې د ۷ ماشومانو او هغو ۲۹ کسانو مړي هم شامل دي چې د روغتون د بېړني مراقبت په څانګه کې مړه شوي دي. د ابو سلمییه په وینا دې ناروغانو وروسته له هغه سا ورکړه چې د روغتون د تېلو او نورو اړتیاوړ موادو زېرمې پای ته ورسېدې او دوی دې ته اړ شول چې په ډله ییز قبر کې یې یوځای خښ کړي. Читать дальше...

په داسې حال کې چې له پاکستان د افغان کډوالو د ایستلو بهیر روان دی، د بخښنې نړیوال سازمان ویلي چې له سلګونه زره افغان کډوالو څخه د سیاسي اهدافو لپاره کار اخیستل کېږي. د بخښنې نړیوال سازمان پرون په یوه بیان کې ویلي، په داسې حال کې چې په افغانستان کې له بشري حقونو سرغړونې او یو بشري ناورین روان دی، د طالبانو تر ولکې لاندې افغانستان ته د دې کډوالو ستنول د هغوی ژوند او فزیکي امنیت له خطر سره مخامخ کوي. په بیان کې د پاکستان له حکومته غوښتل شوي چې د افغان کډوالو نیول، خپل هېواد ته د هغوی ستنول او پراخې ځورونې بندې کړي. Читать дальше...

په داسې حال کې چې اسراییلي ټانکونه د غزې د لوی روغتون الشفا دروازو ته رسېدلي، د امریکا ولسمشر جوبایډن د اسراییلو پر متحدانو فشار راوړی چې په جګړه کې د ایسارو ملکي وګړو ساتنه وکړي. دا ملکيان نن په داسې حال کې په الشفا روغتون کې ګیر پاتې دي چې د ژوند د اړتیاوو، اوبو او د تیلو زېرمې یې په خلاصېدو دي. عیني شاهدان وايي، د الشفا په شاوخوا کې له څو ورځو هوايي حملو وروسته اسراییلي ټانکونه او زغرګاډي د کلابند روغتون د دروازې په څو متره واټن کې ځای پرځای شوي دي. دا روغتون په غزه کې د تېرو پنځو اونیو د جګړې په اصلي محور بدل شوی دی. Читать дальше...

اوکرایني چارواکي وايي، د پارلمان غړي اولیکساندر دوبینسکي ته رسماً خبر ورکړل شوی چې په خیانت مشکوک دی او د کییف د یوې محکمې د حکم له مخې امر ورته شوی چې دوه میاشتې به په توقیف کې وي. د اوکراین د امنیتي خدماتو ادارې یا 'ایس بي یو' نن په یو بیان کې اعلان وکړ چې دوبینسکي له روسیې سره په همکارۍ او د اوکراین پر ضد د دسیسې په جوړولو تورن دی. دا تور د دوبینسکي له خوا رد شوی دی. خو 'ایس بي یو' وايي، دوبینسکي په هغو اقداماتو کې برخه اخیستې ده چې د روسیې د وسله والو ځواکونو د ستردرستیز له خوا څار پرې کېده. Читать дальше...

په ترکیه کې د وزیرمحمد په نوم د یوه افغان کډوال کورنۍ وايي چې نوموړی د هغه چا له‌خوا وژل شوی چې ده ورسره کار کاوه. په ترکیه کې د یوه افغان کډوال نورمحمد نورتاني کورنۍ وايي چې نوموړی د هغو کسانو له‌خوا چې ده ورسره کار کاوه، وژل شوی او بیا یې جسد په یوه ځنګل کې سوځول شوی دی. د وژل شوي کس کورنۍ وايي، دوی وړاندې چې له دې چې ترکیې ته ولاړ شي، ۲۰ کاله په ایران کې اوسېدل او کله چې هلته د جبري اخراج له ګواښ سره مخ شول، ترکیې ته ولاړل، خو اوس له دې ډول برخلیک سره مخ شول. د وزیرمحمد نورتاني مېرمن قمرګلې... Читать дальше...

د بخښنې نړیوال سازمان وايي، افغانستان ته د افغان کډوالو د ستنولو په چاره کې له زرګونو افغانانو د سیاسي وسیلې په توګه کار اخیستل کېږي. د بخښنې نړیوال سازمان له پاکستانه د افغان کډوالو د ایستلو په چاره کې د روڼتیا، حساب ورکولو او مناسبې تګلارې نشتون او د افغان کډوالو د اخراج پر مهال د هغوی د نیولو او ځورولو په اړه سخت انتقاد کړی دی. دې سازمان په خپله نوې اعلامیه چې پرون ناوخته یې خپره کړې لیکلي: "له زرګونو افغان کډوالو د سیاسي وسیلې په توګه کار اخیستل کېږي، څو د طالبانو تر واکمنۍ لاندې افغانستان... Читать дальше...

د بلوچستان کروندګرو اتحادیې په کوټه کې د بجلۍ (برېښنا) د زیات لوډشېډينګ (پارچاو) پر ضد د "بېلچه مارچ" په نوم لاریون کړی دی. د نومبر پر ۱۳مه، احتجاج کوونکو له حکومته غوښتنه وکړه چې د کښت لپاره دې لږ تر لږه په شواروز کې اته ساعته بجلي ورکړل شي. د بلوچستان د اطلاعاتو نګران وزیر جان اڅکزي ويلي دي چې د کروندګرو د مسلې د حل لپاره هڅې کوي. ويډيو رپورټ

د پاکستان په سېنېټ کې ځينو سېنېټرانو د چمن له پرلتوالو سره ملاتړ ښوولی او پر حکومت یې غږ کړی چې د هغو احتجاج کوونکو غوښتنې ومني. په دغه پرلت کې کاروباريان او هغه پنډيان ګډون لري چې ځايي خلک یې لغړیان بولي. دوی د چمن او سپين بولدک تر مينځ د پنډو وړلو کار کوي.

د افغانستان په لوېدیځ او سوېل کې خصوصي پوهنتونونو له پاکستانه ايستل شویو کډوالو ته تر ۷۵۰ ډېر وړیا سکالرشیپونه اعلان کړي دي. د افغانستان په لوېدیځ او سوېل کې خصوصي پوهنتونونو له پاکستانه ايستل شویو افغان کډوالو ته د سلګونو وړیا سکالرشیپونو خبر ورکړ. د طالبانو د حکومت د کډوالو او راستنېدونکو چارو وزارت د یکشنبې په ورځ په خپله ایکسپاڼه کې لیکلي چې د ۳۵۵ تحصیلي بورسونو هوکړه‌لیک د دغه وزارت د سرپرست خلیل الرحمن حقاني په مشرۍ د هېواد په لوېديځه حوزه کې د ۱۲ خصوصي د لوړو زده‌کړو موسسو له مسوولانو سره د لیدنې پر مهال لاسلیک شو. Читать дальше...

په برازیل کې یو سړي د سپیو وړلو راوړلو لپاره بس ځانګړی کړی دی. دی وايي له کلونو راهیسې یې دا خواهش وو چې اوس پوره شوی دی. دوی سهار په دې بس کې سپي را ټولوي او مازیګر یې بیرته ستنوي. بوریوال کاکړ په دې اړه د رویټرز خبري اژانس رپورټ وړاندې کوي.

د افغانستان لپاره د امریکا د سفارت شارژدافېرې کرین ډیکر ویلي، مرسته کوونکو او د خوړو نړیوال پروګرام پرون دوشنبه په دوحه کې ګټور بحث کړی دی. مرمن ډیکر نن پر خپله ایکسپاڼه یا پخواني ټویټر په دې اړه لیکنه کړې، خو د خبرو نور جزییات یې نه دي ورکړي. هغې زیاته کړې، د افغانستان خلک له څو ناورینونو څخه د ژوندي پاتې کېدو لپاره هر هغه ډالر ته چې لګول کېږي، اړتیا لري. کرین ډیکر ویلي، هېواد یې د افغانستان د لوی مرسته کوونکي په توګه د هر یوه ډالر لپاره چې مصرفېږي، حساب ورکونې ته اړتیا لري. د خوړو نړیوال... Читать дальше...

د پاکستان د لنډمهالي حکومت او د طالبانو د حکومت ترمنځ د نانندریو په دوام د دواړو هېوادونو چارواکو په اسلام اباد کې سره کتلي دي. په اسلام اباد کې د افغانستان سفارت چې د طالبانو تر واک لاندې دی نن سهار وختي پر خپله ایکسپاڼه یا پخواني ټویټر لیکلي چې د طالبانو د سوداګرۍ او پانګونې د سرپرست وزیر نورالدین عزیزي په مشرۍ پلاوي د پاکستان د بهرنیو چارو له سرپرست وزیر جلیل عباس جیلاني سره کتلي دي. وړاندې راغلي چې له پاکستانه افغانستان ته د افغان کډوالو د مالونو لېږد، په کراچۍ بندر کې د افغان سوداګرو د مالونو... Читать дальше...

په داسې حال کې چې له پاکستانه د لکونه بې اسناده افغان کډوالو د ایستلو لړۍ روانه ده د بحران نړیواله ډله وايي، د افغان کډوالو ډله ییز ایستل په سیمه کې بې ثباتي راولي دې ډلې پرون په یوه تازه راپور کې لیکلي دا پالیسي به په داسې حال کې چې اسلام آباد غواړي په امنیتي برخه کې خپل اقدامات توجیه کړي په سیمه کې بحران لا پراخ کړي. د بحران نړیوالې ډلې له امریکا او نورو هغو هېوادونو چې پر پاکستان نفوذ لري غوښتي چې اسلام له دې پلان څخه لاس اخیستلو ته وهڅوي. دا ټولنه وايي ،که نړیوال دا کار نه کوي نو لږترلږه... Читать дальше...

د پاکستان حکومت د افغان کډوالو د ایستلو د بهیر د چټکولو لپاره پرون په بلوچستان ایالت کې پر ډیورنډ کرښه درې نوې دروازې جوړې کړې. له دې مخکې له پاکستانه راستنېدونکي افغانان یوازې د سپین بولدک چمن او تورخم دروازو له لارو هېوا ته ستنېدل، خو د بلوچستان د اطلاعاتو سرپرست وزیر جان اڅکزي پرون وویل چې له دریو نویو دروازو سره د دې لارو شمېر پنځو ته ورسېد. نړیوالو مرستندویانو او د بشری حقونو ډلو د افغانانو د راستنېدو پرمهال د ګډوډیو او بې نظمۍ راپورونه ورکړي دي. د بخښنې نړیوال سازمان پر خپله ایکس پاڼه... Читать дальше...

د پاکستان په سنا کې د بېلابېلو ګوندونو استازو پر حکومت غږ کړی چې د افغان کډوالو د ایستلو پلان وځنډوي. د جماعت اسلامي ګوند استازي مشتاق احمدخان پرون وویل چې ده سترې محکمې ته لیکلي چې د قانون له مخې موقت حکومت ورځنۍ چارې سمبالوي او د کډوالو د ایستلو صلاحیت نه لري. د نوموړي په وینا، دا پرېکړه باید راتلونکي منتخب حکومت ته پرېښودل شي. مشتاق احمد زیاتوي چې پاکستان له افغان کډوالو څخه مخکې د پخواني شوروي د یرغل پر وړاندې د یوه ډال په توګه کار واخیست، خو اوس یې په جبر سره باسي.