Новости за 22.04.2023

په افغانستان او پاکستان کې سږکال اختر په داسې وخت کې راغلی دی چې لوږه او بیکاري په دې دوو هیوادو کې زیاته شوې ده نو یوشمیر کورنۍ نه دې توانیدلي چې اختر وکړي، ځینو بیا میلې جوړې کړې دي. د مثلث په دې خپرونه کې مو د دریو هیوادو له اختره خبروو

د سوډان پوځ نن وویل، دوی له پلازمېنې خرطوم څخه د بهرنیو اتباعو په ایستلو کې مرستې ته چمتو دي. له خرطوم څخه د بهرنیو د ایستلو په اړه د پوځ د مشر عبدالفتاح البرهان بیان وروسته تر دې خپور شو چې، د ده د مخالفې وسله‌والې ډلې، چټک غبرګون ځواکونو د تخلیې لپاره هوایي ډګرونه د الوتنو لپاره پرانیستل. په خرطوم کې د رویټرز اژانس خبریال وایي، تېره شپه جګړه روانه وه خو نن سهار یې شدت کم شو. حکومتي خبري چاینلونه لوګي ښکاره کوي او داسې ویډیوګانې خپروي چې په‌کې د چاودنو غږونه اورېدل کېږي. د چټک غبرګون د ځواکونو... Читать дальше...

سندرغاړې نغمه چې ګڼ شمېر مینه وال لري، کله هم ميینه شوې؟ اجمل تورمان د نغمې د ژوند ځینې جالب اړخونه نوموړې سره مرکه کې رابرسېره کړې دي. نور په ويډیو کې:

ادارې د اپرېل پر ۲۰مه پر خپله رسمي ټویټر پاڼه لیکلي دي چې تر اوسه یې ۲۳ کروړه، ۵۳ لاکه، ۸۸ زره او ۸۹ کسان (۲۳۵،۳۸۸،۰۸۹) شمېرلي دي. دا شمېره د ۲۰۱۷ز کال د سرشمېرنې پرتله ۱۲.۹۸ سلنه یا ۲۷ مېلیونه زیاته ده. په هغې سرشمېرنه کې د پاکستان ابادي ۲۰۷ مېلیونه ۶۸ زره ښودل شوې وه.

سږ کال اختر د کندهار ښار په مېله ځایونو کې د ځوانانو ګڼه ګوڼه زياته ده. خو په دغه مېله ځايونو کې د خوراکي توکو پلورنکي وايي، د تېرو اخترو په پرتله یې کاروبار کم‌رنګه دی. نور تفصيل د لاندې غږيز فايل په کېکاږلو اورېدلی شئ:

د افغانستان په جنوب کې له کلونو راهیسې له واده مخکې کوژدنو «هلک او نجلۍ» ته په ځانګړو ورځو لکه اخترونو کې د جوړې په نوم جامې، مېوې او نور د سينګار توکي په دودیز شکل وړل کېږي. خلک وايي جوړه د مينې او د دوو کورنيو د اړيکو د پیاوړتيا ډول تعريفوي. نور تفصيل د لاندې غږيز فايل په کېکاږلو اورېدلی شئ:

د کابل ځینې اوسېدونکي د ټرانسپورتي خدمتونو له کمښته شکایت کوي او وايي، د ټکسي موټرو د لوړو کرایو له امله نه‌شي کولای په اختر کې د خپلوانو کورونو ته ورشي. يوه مېرمن چې رئیسه نومېږي، په کابل ښار کې له ناروغه خاوند او دریو اولادونو سره ژوند کوي. اغلې رئيسې ازادي راډيو ته وویل، سږ کال یې د اقتصادي ستونزو له امله اختر ته هيڅ تیاری نه و کړی او ترڅنګ یې د ټيکسي او نورو لیني موټرو د لوړو کرایو له امله دوه ورځې کېږي چې په کور کې ناسته ده. نوموړې وايي: "د نږدې خپلوانو او دوستانو کورونو ته ورغلو، خو... Читать дальше...

د طالبانو د حکومت له‌خوا د زده‌کړو د برخې د نیول شوي فعال مطیع‌الله ویسا وررو عطاالله ویسا وایي، سترګې په لاره وو، چې ورور به یې د اختر لپاره خوشې شي، خو په خبره یې داسې ونه‌شول. نوموړي په یو لیکلي پیغام کې ازادي راډیو ته ویلي: "اختر ته زما کورنۍ ، ملګري او تر ډېره ډېر افغانان او هم د بشري حقونو فعالان منتظر وو چې مطیع‌الله ویسا به را خلاص سي، دې انتظار زما کورنۍ او په ځانګړې ډول زما مور سخته پرېشانه کړه، خو بیا هم هیله کوم چې هغه دې ورځو کې ازاد کړي." د قلم لار بنسټ مشر مطیع‌الله ویسا د روان... Читать дальше...

په تېرو میاشتو کې شاوخوا ۱،۵۰۰ افغانان د سیند له زندانونو څخه بېرته هېواد ته ستانه شوي دي. د دوی وروستۍ ټولګی ۲۰۷ تنه  وو، چې د اپرېل پر اوومه د کراچۍ له زندانونو افغانستان ته استول شوي دي.

د روسیې یوه الوتکه نن له ماسکوه برلین ته له ځانګړې ډیپلوماتیکې اجازې وروسته والوته. دا خبره د جرمني د هوایي ځواک یوه ویاند د جرمني (ډي‌پي‌اې) اژانس ته وکړه، خو په دې اړه یې نور جزییات نه‌دي ورکړي، چې دا د مسافرو الوتکه ده که کارګو یوه ده. وروسته تر دې چې پروسږکال په فبروري میاشت کې اروپایي ټولنې د روسیې د ټولو الوتنو پرمخ خپل هوایي ډګرونه بند کړل، روسیي الوتکې خورا کمې دې هېوادو ته سفر کوي. ډېرو کسانو نن په خواله رسنیو کې برلین ته د روسۍ الوتکې سفر ته توجه کړې ده.

نن (د اپرېل پر ۲۲مه) په پاکستان کې د کوچني اختر لومړۍ ورځ لمانځل کېږي، خو د خيبر پښتونخوا د مومندو، باجوړ، شمالي او جنوبي وزیرستانونو په یوشمېر برخو کې د اپرېل پر ۲۱مه د کوچني اختر لومړۍ ورځ وه.

کابل ښاریان وایي چې، د ښار په واټونو کې د طالبانو امنیتي کسان زیات شوي دي. د طالبانو د کورنیو چارو د وزارت ویاند عبدالنافع ټکور وایي، د دې امنیتي هڅو هدف دا دی چې کومه ډله یا شخص د اختر په ورځو شپو کې امنیتي ستونزه رامنځته نه‌کړي. په دې ښار کې د طالبانو تر بیا واکمنۍ را وروسته داعش د بهرنیو چارو د وزارت په شمول پر یو شمېر حساسو سیمو بریدونه کړې دي. په کابل کې د اختر په لومړۍ ورځ د کومې نا امنۍ راپور نه‌دی ورکړل شوی. نن د اختر دوهمه ده او نن هم تر دې دمه د نا امنۍ د کومې پېښې راپور نه‌دی خپور شوی.

د امریکا د متحد ایالتونو دفاع وزیر وایي، واشنګتن پلان لري چې په راتلونکو اوونیو کې ابرامز ټانکونه جرمني ته د دې لپاره واستوي چې اوکرایني ځواکونه وروزي. لویډ اسټن دا خبره پرون په جرمني کې وکړه. ده هلته د اوکراین له تماس ډلې سره په رامشتاین هوایي اډه کې په هغه غونډه کې برخه واخیسته چې، په‌کې اوکراین ته د وسلو پر ورکړه خبرې وشوې. د راپورونو له مخې به د جرمني په جنوب کې شاوخوا دوه سوه پنځوس اوکرایني پوځیان د ابرامز ټانکونو روزنه د لسو اوونیو په ترڅ کې ترلاسه کړي.

ارمنستان د پوځي خدماتو په قانون کې هغه مسوده تصویب کړه چې، له مخې به یې ښځو ته اجازه ورکړل شي چې د دغه هېواد په وسله‌والو ځواکونو کې په داوطلبانه توګه خدمت وکړي. په قانون کې د دې تعدیل له مخې ښځې کولی شي چې د شپږو میاشتو لپاره عسکري وکړي او وروسته به د پنځه کلنې دورې د خدمت اختیار لري. تمه ده چې د ژمي له رارسېدو مخکې به دا قانون پلی شي. اوس مهال ښځې یوازې د یوه تړون له مخې د ارمنستان په اردو کې خدمت کولی شي. په ارمنستان کې پوځي خدمت د نارینه‌و لپاره چې عمر یې د اتلس او اووه ویشت کلونو ترمنځ وي، د دوو کلونو لپاره اجباري دی.

په تورخم کې د خیبرپښتونخوا لور ته د غره د ښوېدو د پېښې د قربانیانو شمېر اتو تنو ته ورسېد. د سه‌شنبې په ورځ سهار وختي هغه وخت له غره کاڼي او خاورې راوښوېدل چې تر سلو ډېرې لارۍ د پاکستان له لوري د افغانستان خواته تېرېدو ته انتظار وې. د پاکستان د ژغورنې د چارو ویاند بلال فیضي وایي، عملیات روان دي چې د دې اتو تنو مړي د خاورو او ډبرو له لاندې راوباسي.

پاکستاني پولیسو په کراچۍ ښار کې د افغان قانوني کډوالو د زنداني کولو په لړ کې ۱۱ نور افغان کډوال هم زنداني کړي. دا خبره په پاکستان کې د افغان کډوالو مدافع وکیلې منیزې کاکړ ازادي راډیو ته کړې او ویلي يې دي، ياد کډوال د پاکستان له حکومت او په دې هېواد کې د ملګرو ملتونو د کډوالو له عالي کمېشنرۍ سره ثبت دي. اغلې کاکړ په دې اړه یوه ویډیو هم له ازادي راډیو سره شریکه کړې ده. دا ويډیو د هلمند ولایت د اوسېدونکي اغا میر ده، چې په کراچۍ کې بندي دی. اغا میر چې د پاکستاني حکومت له‌خوا ورکړل شوی د افغان... Читать дальше...

په پاکستان کې زياتره وخت د روژې او اختر د مياشتو لیدو پر سر اختلافات وي چې له کبله يې په هغه هېواد کې روژه او اختر په بېلابېلو ورځو کېږي.

د روسیې د بوګورودسکوی په يو کلي کې له لرګیو څخه د ماشومانو لپاره د لوبو شيان له پيړۍ راهېسي جوړيږي او دا لرغوني هنر يې ژوندي ساتلي دي. په ميوزيم کې د دې شيانو جوړونه او تاريخ هم ښودل کېږي. د اسوشيېټېډ پرېس اژانس له ویډیو جوړ رپورټ.

اروپایي ټولنه غواړي چې پر ایران نوي بندیزونه ولګوي. د هغو اسنادو له مخې چې د ازادي راډیو فردا څانګې وار له مخه ترلاسه کړې دي، دا بندیزونه به په ایران کې د مظاهرو پر مهال د خلکو د ځپلو او په دغه هېواد کې د اټومي پروګرام او د اوږده واټن توغندیو په تړاو پر اتو چارواکو او دوو حکومتي بنسټونو ولګول شي. اټکل کېږي چې د دې بندیزونو اعلان به د دوشنبې په ورځ د اروپایي ټولنې د بهرنیو چارو د وزیرانو د غونډې پر مهال وشي.

یوې روسۍ الوتکې د روسیې پر بلګورود ښار بمباري کړې ده. د روسیې دفاع وزارت خبر ورکړ چې (سوخو-۳۴) الوتکې د اوکراین سرحد ته نږدې وړمه شپه په تصادفي ډول پر خپله خاوره بم غورځولی دی. دا بم د ښار په منځ کې له ودانیو سره نږدې پرېوتی دی. د بلګورود یوه چارواکي ویلي دي، دې بم چې شل متره سیمه په بل مخ اړولې ده، درې تنه يې ټپيان کړې دي او شاوخوا ودانیو ته یې زیان اړولی دی. بلګورود چې درې لکه اویا زره نفوس لري د اوکراین له پولې شاوخوا څلوېښت کیلومتره لرې دی.

د سوډان په پلازمېنه خرطوم کې د جګړو لمن پراخه شوې ده. تېره شپه د دې سربېره توده جګړه روانه وه چې، د جګړې ښکېلو لوریو د اختر د دریو ورځو په ترڅ کې د اوربند ژمنه وکړه. له یوې اوونۍ راهیسې د سوډان د پوځ او له پوځ څخه د بېلې شوې ډلې ترمنځ د دې جګړې په ترڅ کې تر څلور سوه ډېر ملکیان وژل شوي او په زرګونو ټپیان شوې دي. پرون د اختر په لومړۍ ورځ په خرطوم کې الوتکو بمبارۍ هم کولې. د دې جګړې د درېدو لپاره تر اوسه د نړیوالو د اوربند ټولې هڅې ناکامه شوې دي.

یو شمېر رسنیو د جمعې په ورځ خبر ورکړ چې، یونسکو په بامیان کې د څو میلیونو ډالرو په ارزښت درېدلې پروژې بېرته پیل کړې دي. دا پروژې چې پیسې یې ایټالیا ورکوي په دوه زره یو ویشتم کال کې وروسته تر دې ودرېدې چې طالبانو کابل ونیو. د دې پروژو اصلي تمرکز د بامیان پر بودا مجسمو او د بامیان پر غلغلې ښار دی چې د شپږم او لسم میلادي کلونو ترمنځ ودان شوی دی. یونسکو اټکل کوي چې د دې پروژې له لارې به لږ تر لږه د سیمې سل تنو ته د کار زمینه برابره شي. د بامیان د بودا مجسمې چې د شپږم او اووم میلادي پېړیو دي،... Читать дальше...

د سولې د نوبل د جایزې ګټونکې ملالې یوسفزۍ د نړۍ له مشرانو غوښتې دي چې طالبان اړ کړي چې په افغانستان کې د ښځو حقونه ورکړي. ملالې یوسفزۍ تېره شپه په ټویټر کې دا خبره وکړه او زیاتوي چې، د نړۍ مشران به ډېر ژر د افغانستان په اړه غونډه وکړي، خو دوی ته پکار دي چې تر هر څه مخکې له طالبانو وغواړي چې د ښځو د حقونو درناوی وکړي او نجونې پرېږدي چې زده‌کړې وکړي. ټاکل شوې ده چې د مې په لومړۍ او دوهمه د ملګرو ملتو د سرمنشي انتونیو ګوتېرش په ګډون د قطر په پلازمېنه کې د افغانستان لپاره غونډه جوړه شي. دا غونډه... Читать дальше...

د افغانستان د بیا رغونې لپاره د امریکا د څار ادارې یا سیګار اندېښنه ښکاره کړې ده چې، د طالبانو مداخلې په افغانستان کې د مرستندویانو فعالیتونه اغېزمن کړي دي. سیګار په خپل ټویټر کې لیکلي دي چې، طالبان د ملګرو ملتو او غیردولتي مؤسسو په کارونو کې چې په افغانستان کې یې کوي، مداخله کوي. د سیګار په باور دا مداخله د مؤسسو د مرستو د چمتو کېدو د خنډ سبب کېږي. د سیګار په وینا وروسته تر دې چې طالبانو د دوه زره یو ویشتم کال په اګست کې واک تر لاسه کړ مداخله یې پيل کړه. سیګار تېره شپه په خپلو ټویټونو... Читать дальше...

د جرمني په رامشټاین هوایي ډګر کې د اوکراین د دفاع لپاره د تماس ډلې په پرونۍ غونډه کې اوکراین د هوایي دفاعي سیستم او د مهماتو غوښتنه وکړه. د دې په ځواب کې له اوکراین سره یو لړ ژمنې وشوې. د ناټو سرمنشي ینس ستولتنبرګ وویل چې، اوکراین له روسي ځواکونو څخه د نورو سیمو د نیولو لپاره احتمالي بریدونو ته چمتو کېږي. ینس ستولتنبرګ دا خبره په جرمني کې د کییف د نړیوالو ملاتړیو په غونډه وکړه. دا غونډه د جرمني په رامشتاین هوایي اډې کې وشوه. د غونډې په ځای کې د ناټو سرمنشي ازادي راډیو ته وویل، چې تر اوسه... Читать дальше...