Новости за 12.12.2022

Жогорку Кеңештин депутаты Надира Нарматова жана анын «чет өлкөлүк өкүл» түшүнүгүн сунуштаган талаштуу мыйзам долбоору, Оштогу Орусиянын башкы консулдугу отурган имарат, эркин медиага каршы митинг жана Матраимовдун жемкорлук схемасы. Булардын бири-бирине кандай байланышы бар?

Коюу түтүн же ыш каптаганда мүмкүн болушунча үйдөн көп чыкпай, терезелерди да ачпаш керек. Бөлмөлөрдү желдеткенде терезелерди сууланган сүлгү же кездеме менен жаап койсо болот. Үйдү нымдуу кездеме менен тез-тез тазалап туруу зарыл. Ошондой эле абаны тазалаган системасы бар кондиционерлер жардам берет. Дарыгерлер сыртта сууланган беткап же фильтри бар атайын респиратор тагынып жүрүүгө кеңеш берет. Ачык асманда спорт менен машыгууну, оор жумуш жасоону чектөө зарыл.

Соңку күндөрү Бишкек дүйнөдөгү абасы булганган шаарлардын сап башына чыкты. Ал арада министр Кутманова абанын сапатын ченеген аппараттарга ишеним аз экенин айтты. Кыргызстанда сасык тумоого чалдыккан балдар көбөйдү. Дем алуу органдарынын вирусунан жапа чеккендерге ооруканаларда орун жетишсиз. Иранда "коопсуздук күчтөрүнүн эки кызматкерин өлтүргөн" деген айып менен соттолгон адам дарга асылды. Бул демонстранттар кириптер болгон экинчи өлүм жазасы.

Кыргызстанда 14 жашка чейинки балдар арасында дем алуу органдарынын курч вирустук оорулары күчөп, кайра-кайра бейтапканага түшүп жаткандар көбөйдү. Бишкектеги жугуштуу оорулар ооруканасына бир жумада эле 2 миң киши кайрылып, анын жарымы жаткырылган.

Кемпир-Абад иши боюнча “Массалык башаламандык уюштурууга даярдык көргөн” деп шек саналып жаткан Конституциялык соттун мурдагы судьясы, саясатчы Клара Сооронкулованын бөгөт чарасы 13-декабрда каралат. Буга анын адвокаты иш менен таанышууга убакыт сураганы негиз болду. Клара Сооронкулова 12-декабрда Бишкектин Биринчи май райондук сотуна жеткирилген. Отурум башталардын алдында журналисттердин суроолоруна жооп берип жатып, Кемпир-Абад ишине байланыштуу шектүүлөр камакта жаткан №1 тергөө абагында шарт жок экенин билдирди. Читать дальше...

Каракалпакстан окуяларын иликтөө боюнча Өзбекстандын Олий Мажлиси (парламент) түзгөн көз карандысыз комиссия жапырт башаламандык уюштурууга шек саналып кармалгандарга каршы ашыкча күч колдонулганы жаатында Башкы прокуратурадан түшүндүрмө сурады. Кайрылуу башкы көзөмөл органына жөнөтүлгөнүн комиссия 12-декабрда жарыялады. Комиссия кармалган 516 жаранга, соттолгондорго, соттолуп жаткандарга укук коргоо органдарынын кызматкерлери күч колдонгон же колдонбогону, адам укугун бузган жагдайларга жол берилген-берилбегени жаатында маалымат сураган. Читать дальше...

Кыргызстанда салык жашыргандар менен күрөш күчөтүлүп, алардын эсептериндеги кыймылды текшерүү үчүн Баш мыйзам кепилдеген банк сырын жокко чыгаруу сунушталууда. Атап айтканда, Министрлер кабинети банк сырына жетишүүгө салык органдарына укук берген мыйзам долбоорун иштеп чыгып, парламентке сунуштады. Банктар кошууну бул сунуш Баш мыйзамдагы жарандардын капиталга болгон кол тийбестигин бузарын айтууда. Ошондуктан алар банк эсептерин жаап, капитал өлкөдөн сыртка качарын, салымдар азайып, насыялардын... Читать дальше...

“Массалык башаламандык уюштурууга даярдык көргөн” деп шек саналып жаткан активист Али Шабдан жана Талас облусунун мурдагы губернатору Айбек Бузурманкулов 2023-жылдын 20-февралына чейин камакта калтырылды. Мындай чечимди 12-декабрда Бишкектин Биринчи май райондук соту чыгарганын соттун басма сөз кызматы билдирди. Ушул эле күнү райондук сот активисттер Илгиз Сарылдык уулунун (Шаменов), Чыңгыз Капаровдун, “Бүтүн Кыргызстан” партиясынын саясий кеңешинин мүчөсү Акыл Айтбаевдин, журналист Айданбек... Читать дальше...

“Алтын калем” адабий сыйлыгы проза жанрында жазуучу жана адабият таануучу Абдыкерим Муратовго, драматургия боюнча акын, драматург Алтынай Темировага жана поэзия боюнча акын Нарсулуу Гургубаевага тапшырылды. 12-декабрда Токтоболот Абдумомунов атындагы кыргыз улуттук академиялык драма театрында өткөн иш-чарада жеңүүчүлөрдүн ар бирине 100 миң сомдон акчалай байге берилди. Улуттук жазуучулар союзунун маалыматына караганда, конкурстук негизде ыйгарылган сыйлыкка драма жанры боюнча сегиз автор, поэзия жанры боюнча 29 автор... Читать дальше...

Бишкекте 11-декабрда абадагы зыяндуу РМ 2,5 заттарынын көлөмү максималдык көрсөткүчкө жетип, 288 деген сан менен дүйнөдөгү эң булганыч шаарлардын сап башына чыкты. Бул тууралуу дүйнөлүк абанын сапатынын индексин иликтеген World Air Quality Index порталы маалымдады.

Бишкекте абанын булганышынан бир жылда 112 адам көз жумду. Мындай тыянак ЮНИСЕФ изилдөөсүндө айтылат. Ал эми Кыргызстандын Саламаттык сактоо министрлиги бул маалыматты четке кагууда. Изилдөөгө катышкандардын бири, Калифорния университетинин профессору Руфус Эдвард бул тууралуу маек курду.

Жаратылыш ресурстары, экология жана техникалык көзөмөл министрлиги Кыргызстанда ыш көйгөйүн чечиш үчүн Бириккен Улуттар Уюмунан (БУУ) 6 млрд. 700 млн. доллар грант сурады. Бул тууралуу 12-декабрда Жогорку Кеңештин Агрардык саясат, суу ресурстары, экология жана регионалдык өнүктүрүү боюнча комитетинде жаратылыш ресурстары, экология жана техникалык көзөмөл министри Динара Кутманова билдирди. “Бизге энергиянын альтернативдүү булактарын жайылтуу керек. Бул багыттар боюнча долбоорлор иштелип чыккан. Читать дальше...

12-декабрга карата Ташкент дүйнөдөгү абанын тазалыгына баа берген IQAir уюмунун индекси боюнча абасы эң булганган шаарлардын рейтингинде 7-орунда турат. Ташкенттин абасындагы зыяндуу майда бөлүкчөлөрдүн деңгээли 188 көрсөткүчкө жетип, “өтө зыяндуу” категория деп бааланган.  11-декабрдан бери Кыргызстандын борбору Бишкек шаары дүйнөдөгү абасы эң кир шаарлардын сап башына чыкты.  Абасы кир шаарлардын ондугунда Ташкент менен Бишкектен тышкары, Ирактын Багдад, Орусиянын Красноярск, Кытайдын Бээжин... Читать дальше...

Кемпир-Абад иши боюнча “Массалык башаламандык уюштурууга даярдык көргөн” деп шек саналып жаткан журналист Айданбек Акматов менен жарандык активист Чыңгыз Капаров 2023-жылдын 20-февралына чейин камакта калышты. Мындай токтомду Бишкектин Биринчи май райондук соту 12-декабрда чыгарды. Мунун алдында райондук сот активист Илгиз Сарылдык уулун (Шаменов) жана “Бүтүн Кыргызстан” партиясынын саясий кеңешинин мүчөсү Акыл Айтбаевди да кийинки жылдын 20-февралына чейин камакта калтырган. Ушул эле иш боюнча... Читать дальше...

Казакстандын Эмгек жана социалдык коргоо министрлиги 2022-жылдын башынан 1-декабрга чейин тарыхый мекенине 17 888 этникалык казак кайтып барып, кандаш (кандас) макамын алганын билдирди. Мекеменин маалыматына караганда, алардын теңинен көбүн Өзбекстандан келгендер түзөт. Ошондой эле Орусиядан, Түркмөнстандан, Кытайдан, Монголиядан жана башка өлкөлөрдөн келгендер бар. Этникалык казактардын дээрлик 60% ишке жарамдуу курактагы кишилер. "Азаттыктын" казак кызматы билдиргендей, 1991-жылдан бери Казакстанга 2 миллионго жакын казак кайтып келген.

Айга сыноо үчүн учурулган америкалык "Орион" космостук кемеси 11-декабрда Жерге кайтып келип, Бишкек убактысы менен 23:40та Калифорниянын жээктеринде Тынч океанга түштү. Бул учур НАСАнын YouTube каналында көрсөтүлдү. Кеме 16-ноябрда учурулган. Үч жарым жума бою ал Айга жакындап, 1969-жылы "Аполлон-11" космостук кемеси конгон жерден өттү. "Артемида-1" миссиясынын планына ылайык, бул максималдуу жакындашуу болду. Учуп баратканда ал жерге сүрөттөрдү жана видеолорду жиберип, НАСА менен түз байланышта болду. Читать дальше...

Улуттук коопсуздук боюнча мамлекеттик комитеттин (УКМК) төрагасы Камчыбек Ташиев Кыргызстан жаңы сатып алган Airbus H145 үлгүсүндөгү тик учак менен Баткен, Жалал-Абад, Талас облустарын кыдырат. Бул тууралуу УКМКнын басма сөз кызматы кабарлады. Мекеменин маалыматы боюнча, Ташиев күч түзүмдөрүнүн кышка даярдыгын текшерип, чек ара коопсуздугун камсыздоо маселесин талкуулайт. Президенттин маалыматтык саясат бөлүмү Airbus H145 үлгүсүндөгү дагы бир тик учак бюджеттин эсебинен Германиядан сатылып алынганын 11-декабрда билдирген. Читать дальше...

Ооганстан менен Пакистандын чек арасындагы куралдуу кагылышта алты киши өлүп, 17си жараат алганын Машал радиосу расмий маалыматтарга таянып кабарлады. Окуя Пакистандын Белужистан аймагын Ооганстандын Кандагар аймагы менен байланыштырган Чаман пунктунда болгон. Мурдараак Чаман ооруканасынын башчысы доктор Абдул Малик маалымат каражаттарына окуяда кеминде төрт жайкын тургун набыт болуп, 16сы жараат алганын билдирген. Ошол эле учурда Кандагардагы булактар Машал радиосуна кагылышууда эч ким каза болбогонун кабарлашкан. Читать дальше...

“Массалык башаламандык уюштурууга даярдык көргөн” деп шек саналып жаткан активист Илгиз Сарылдык уулу (Шаменов) жана “Бүтүн Кыргызстан” партиясынын саясий кеңешинин мүчөсү Акыл Айтбаев 2023-жылдын 20-февралына чейин камакта калтырылды. Ушул эле иш боюнча үй камагына алынган Нурлан Асанбековдун бөгөт чарасы кийинки жылдын 20-февралына чейин узартылды. Мындай чечимди 12-декабрда Бишкектин Биринчи май райондук соту чыгарганын соттун басма сөз кызматы билдирди. Бишкектин Биринчи май райондук сотунда... Читать дальше...

Бүгүн, 12-декабрда Жогорку Кеңештин Агрардык саясат, суу ресурстары, экология жана регионалдык өнүктүрүү боюнча комитетинин жыйынында Бишкектеги жана аймактардагы ыш маселеси талкууланды. Депутаттардын суроолоруна жооп берген Жаратылыш ресурстары, экология жана техникалык көзөмөл министри Динара Кутманова башкалаадагы абанын сапатын ченеген жабдуулар ар кандай көрсөткүчтү көрсөтүп жатканын айтты. "Кыргызгидромет кызматынын 40тай аба ченегич жабдуусу бар. Бишкектеги абанын сапатын MoveGreen бейөкмөт уюму да текшерип... Читать дальше...

Кыргызгидромет борбору кабарлагандай, 13-декабрда Кыргызстанда кар жаабайт. Жолдор тоңголок, тайгак болот. Батыштан соккон шамалдын ылдамдыгы секундасына 2-7 метрге жетет. Абанын температурасы: Чүй өрөөнүндө түнкүсүн -7…-12, күндүз -3…+2, Талас жергесинде түнкүсүн -10…-15, күндүз -2…+3, Баткен, Ош, Жалал-Абад аймактарында түнкүсүн -1…-6, күндүз -1…+4, Ысык-Көл дубанында түнкүсүн -3…-8, күндүз 1…6, Нарын облусунда түнкүсүн -14…-19, күндүз -2…-7, Бийик тоолуу аймактарда түнкүсүн -24…-29, күндүз -6…-11. Читать дальше...

12-декабрда Иранда "коопсуздук күчтөрүнүн эки кызматкерин өлтүргөн" деп соттолгон Мажидреза Рахнавард эл алдында дарга асылды. Ушуну менен бир жумага жетпеген убакыттын ичинде өкмөткө каршы демонстрацияларга байланыштуу экинчи өлүм жазасы аткарылды. Сот бийлигинин Мизан маалымат агенттиги кабарлагандай, Мешхеддин революциялык соту аны "Кудайга каршы согуш ачкан" деп айыптагандан кийин жазага тартылды. Рахнавард ноябрдагы нааразылык акциялары учурунда Басиж аскердик полициясынын өкүлдөрүнө бычак сайган деп кармалган эле. Читать дальше...

Журналист Болот Темировду депортациялоого кеткен каражат мамлекеттик бюджеттен алынганын Жогорку Кеңештин депутаты Дастан Бекешев өзүнүн Телеграм каналында кабарлады. Ал Темировду өлкөдөн чыгарууга кеткен каражатка байланыштуу Ички иштер министрлигине жазган катына жооп алган.  Министрликтин түшүндүрмөсүндө 23-ноябрда соттун чечимин ишке ашыруу үчүн республикалык бюджеттин эсебинен "Авиа Трафик" компаниясынан "Бишкек-Москва" каттамы боюнча билет алынганы жазылган. Иликтөөчү журналист Болот Темиров... Читать дальше...

Кыргызстанда электр энергиясын атайылап убактылуу өчүрүү жок,  авариялык өчүрүүлөр катталууда. Бул тууралуу бүгүн, 12-декабрда “Кыргызстандын улуттук электр түйүнү” ишканасынын жетекчиси Алтынбек Рысбеков “Кабар” агенттигинде өткөн маалымат жыйында билдирди: “Техника деген техника, авариялык өчүрүүлөр анча-мынча болуп турат экен. Буга керектөө ашыкча көп болгону себеп болууда. Бардык региондорго бөлүнүп берилген лимиттен ашып жатабыз, электр жабдуулары ашыкча жүк менен иштөөдө”. Электр тармагын... Читать дальше...

Бүгүн, 12-декабрда Жогорку Кеңештин Агрардык саясат, суу ресурстары, экология жана регионалдык өнүктүрүү боюнча комитетинин жыйынында тоо-кен тармагындагы башаламандыкка байланыштуу Жаратылыш ресурстары, экология жана техникалык көзөмөл министрлигине сын айтылды. "Бүтүн Кыргызстан" фракциясынан депутат Алишер Эрбаев Чаткалдагы Full Gold Mining компаниясында кен казуу маалында болгон кырсыкты эскертти. "Ала-Бука, Чаткалдагы Full Gold Mining боюнча кырдаал... Биздин ал жакта 13 жараныбыз жараат алды... Читать дальше...